Virus Marburg là gì? Đường lây nhiễm và biểu hiện khi nhiễm virus Marburg

Virus Marburg là gì?

Tham vấn y khoa Bác sĩ Nguyễn Văn My

Vào cuối tháng 9/2024, một đợt bùng phát virus Marburg đã được báo cáo tại Rwanda, một quốc gia ở châu Phi. Đến giữa tháng 10, đã có 58 trường hợp mắc bệnh được ghi nhận, trong đó 13 trường hợp tử vong. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tỷ lệ tử vong của đợt bùng phát này là khoảng 22%, và vẫn có nguy cơ lây lan rộng rãi ở cấp khu vực.

Trước diễn biến phức tạp của dịch virus Marburg tại châu Phi, Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) đã ra công văn khẩn yêu cầu các Trung tâm Kiểm dịch y tế quốc tế và Trung tâm Kiểm soát bệnh tật ở các tỉnh, thành phố tăng cường giám sát, kiểm soát người nhập cảnh từ các vùng có dịch. Công văn cũng yêu cầu cán bộ y tế và người dân thực hiện đầy đủ các biện pháp phòng hộ cá nhân, đồng thời chuẩn bị các phòng cách ly tạm thời cho trường hợp nghi ngờ nhiễm bệnh.

Virus Marburg (Marburg Virus Disease - MVD) là một virus RNA thuộc họ Filovirus, cùng họ với virus Ebola. Đây là một loại virus cực kỳ nguy hiểm, có khả năng lây truyền từ động vật sang người, từ người sang người và gây ra tình trạng xuất huyết nghiêm trọng, trên nhiều cơ quan trong cơ thể.

Virus Marburg lần đầu được phát hiện vào năm 1967 trong các đợt bùng phát bệnh tại Marburg và Frankfurt ở Đức, Belgrade tại Serbia do có liên quan đến các phòng thí nghiệm sử dụng khỉ xanh Châu Phi (Cercopithecus aethiops) được nhập khẩu từ Uganda.

Vật chủ chính của virus này là Dơi châu Phi (có tên khoa học là Rousettus aegyptiacus), một loài dơi có thể chứa virus mà không biểu hiện bệnh. Tuy nhiên, khi virus lây sang người hoặc các loài linh trưởng khác, nó có thể dẫn đến bệnh lý rất nguy hiểm với tỷ lệ tử vong rất cao, tương đương với bệnh do Ebola, theo WHO tỷ lệ tử vong do virus này có thể lên tới 88%.

Con đường lây truyền virus Marburg

Virus Marburg có thể lây truyền qua nhiều con đường khác nhau. Một khi đã xâm nhập vào cơ thể người, virus Marburg có thể lây lan trực tiếp từ người sang người qua vết thương hở trên da, niêm mạc, hoặc tiếp xúc với máu, dịch tiết, nội tạng của người bị nhiễm bệnh, cũng như tiếp xúc với bề mặt bị nhiễm virus như khăn trải giường, quần áo…

Vì thế, nguy cơ lây nhiễm trong các gia đình hoặc khu vực chăm sóc y tế là rất cao, đặc biệt là những người tiếp xúc trực tiếp với người bệnh.

Triệu chứng nhiễm virus Marburg

Virus Marburg được coi là một trong những virus nguy hiểm nhất thế giới vì khả năng gây tử vong cao và triệu chứng nghiêm trọng. Sau khi tiếp xúc với virus, thời gian ủ bệnh thường kéo dài từ 2 đến 21 ngày.

Bệnh do virus Marburg khởi phát đột ngột, thường với triệu chứng sốt cao, đau đầu dữ dội và cảm giác rất mệt mỏi. Đau nhức cơ cũng là một biểu hiện phổ biến. Vào khoảng ngày thứ ba, bệnh nhân có thể bắt đầu gặp phải tình trạng tiêu chảy nặng, đau bụng, chuột rút, buồn nôn và nôn mửa. Phát ban không kèm ngứa, có thể xuất hiện từ 2 đến 7 ngày sau khi triệu chứng đầu tiên xuất hiện.

Từ ngày thứ năm trở đi, các triệu chứng xuất huyết có thể xảy ra, bao gồm nôn ra máu, tiêu chảy có máu, cũng như chảy máu từ mũi, nướu (lợi) và âm đạo. Ngoài ra, tại các vị trí tiêm hoặc lấy máu xét nghiệm cũng có thể bị xuất huyết. Các biểu hiện trên hệ thần kinh trung ương như lú lẫn và cáu gắt… Đôi khi, viêm tinh hoàn (viêm một hoặc cả hai bên tinh hoàn) được ghi nhận ở giai đoạn cuối của bệnh.

Mức độ nguy hiểm của virus Marburg

Phòng ngừa và điều trị bệnh virus marburg

Hiện tại, chưa có vắc xin hay phương pháp điều trị cụ thể nào cho virus Marburg. Việc chăm sóc hỗ trợ là biện pháp chính để giúp bệnh nhân kiểm soát các triệu chứng và duy trì sức khỏe. Các biện pháp bao gồm truyền dịch, duy trì cân bằng điện giải và điều trị các triệu chứng như đau, sốt và xuất huyết.

Có thể sử dụng các kháng thể đơn dòng (monoclonal antibodies - mAbs) trong điều trị bệnh. Các thuốc kháng virus, cùng với các vắc xin hiện đang trong các giai đoạn khác nhau của các thử nghiệm lâm sàng.

Để phòng ngừa, các biện pháp bảo vệ cá nhân là quan trọng nhất, đặc biệt đối với những người làm việc trong môi trường có nguy cơ cao như nhân viên y tế, công nhân khai thác mỏ hoặc những người thường xuyên tiếp xúc với động vật hoang dã. Việc sử dụng thiết bị bảo hộ cá nhân và tuân thủ nghiêm ngặt các quy trình an toàn sinh học có thể giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm.

Ngoài ra, việc giáo dục cộng đồng về nguy cơ của virus Marburg và cách phòng tránh cũng đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn sự lây lan của bệnh. Các biện pháp y tế công cộng như kiểm soát vệ sinh, kiểm dịch, và cách ly bệnh nhân cũng giúp hạn chế sự lây truyền của virus.

Virus Marburg là một mối đe dọa nghiêm trọng đối với sức khỏe toàn cầu, với khả năng gây ra các đợt bùng phát chết người và lây lan nhanh chóng qua nhiều con đường khác nhau. Việc nhận thức rõ về virus này và áp dụng các biện pháp phòng ngừa là điều cần thiết để bảo vệ sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là trong bối cảnh các đợt bùng phát gần đây tại châu Phi.