Viêm tinh hoàn: Bệnh khó nói ở nam nhưng cần được điều trị đúng cách

Viêm tinh hoàn là gì?

Viêm tinh hoàn là tình trạng viêm nhiễm một hoặc hai tinh hoàn, điển hình là viêm tinh hoàn do virus quai bị gây ra. 

Viêm tinh hoàn do vi khuẩn có thể gây ra bởi nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục (STIs), đặc biệt là bệnh lậu hay chlamydia. Viêm tinh hoàn do vi khuẩn thường dẫn đến viêm mào tinh hoàn, một tình trạng viêm của ống cuộn dẫn tinh (mào tinh hoàn) ở mặt sau của tinh hoàn.

Những dấu hiệu và triệu chứng của viêm tinh hoàn

Viêm tinh hoàn một bên tiến triển cấp tính sau khoảng từ 4 đến 7 ngày kể từ khi sưng tuyến nước bọt mang tai do quai bị. Một số triệu chứng tiêu biểu của bệnh viêm tinh hoàn như sau:

• Khám tinh hoàn phát hiện tình trạng sưng đau, tăng kích thước, tinh hoàn trở lên cứng và phù nề và sung huyết của da bìu. Các triệu chứng sưng có thể kéo dài thêm vài tuần sau khi khỏi bệnh.

• Các triệu chứng toàn thân có thể xuất hiện, như sốt khó chịu, sốt, buồn nôn, nhức đầu, và đau cơ.

• Bìu dái đau khi chạm vào và đau khi quan hệ tình dục, trong tinh dịch kèm theo lẫn máu hoặc đau khi đi tiểu.

Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh viêm tinh hoàn

Viêm tinh hoàn tuy không phải là bệnh cấp tính gây nguy hiểm đến tính mạng nhưng nếu không điều trị lâu ngày dễ xảy ra các biến chứng sau đây:

• Teo tinh hoàn: Viêm tinh hoàn dễ dẫn đến teo tinh hoàn, kích thước tinh hoàn thu nhỏ lại đáng kể.

• Các mô ở da bìu bị viêm nhiễm sưng mủ gây ra áp xe bìu.

• Viêm tinh hoàn tái diễn lặp đi lặp lại thường xuyên có thể dẫn đến viêm mào tinh hoàn.

• Trong một số ít trường hợp dẫn đến vô sinh trong một số ít trường hợp, giảm khả năng sinh sản. Nhưng nếu chỉ bị viêm ở một bên tinh hoàn khả năng vô sinh hiếm khi xảy ra.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên xảy ra, bạn nên liên hệ ngay với bác sĩ để được kiểm tra và tư vấn. Chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh viêm tinh hoàn và giúp bạn mau chóng hồi phục sức khỏe.

Nguyên nhân dẫn đến viêm tinh hoàn

Viêm tinh hoàn cũng có thể xảy ra cùng với nhiễm trùng tiết niệu và mào tinh hoàn. Hầu hết các trường hợp viêm tinh hoàn do vi khuẩn là kết quả của viêm mào tinh hoàn nhiễm khuẩn lan tới tinh hoàn.

Viêm tinh hoàn đơn độc (tức là chỉ nhiễm trùng ở tinh hoàn) gần như luôn do căn nguyên virus, và hầu hết các trường hợp đó đều do quai bị.

Các nguyên nhân hiếm gặp bao gồm giang mai bẩm sinh, lao, phong, nhiễm echovirus, virut lymphocytic choriomeningitis, coxsackievirus, tăng bạch cầu đơn nhân do virut EBV, thuỷ đậu, và nhiễm arborvirus nhóm B. Nguyên nhân khác gây nhiễm trùng có thể liên quan để có được sinh ra với những bất thường trong đường tiểu hoặc đã có một ống thông hoặc dụng cụ y tế đưa vào dương vật.

Những ai có nguy cơ mắc phải viêm tinh hoàn?

Viêm tinh hoàn được chẩn đoán ở mọi độ tuổi, nhưng chiếm số đông là nam giới đặc biệt là bệnh nhân đang bị quai bị. Căn bệnh này thường xảy ra ở bé trai dưới 10 tuổi. Viêm tinh hoàn thường phát triển 4 - 6 ngày sau khi bị bệnh quai bị.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải viêm tinh hoàn

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc viêm tinh hoàn, bao gồm:

• Không được tiêm chủng ngừa bệnh quai bị.

• Nhiễm trùng đường tiết niệu tái diễn nhiều lần.

• Có thực hiện phẫu thuật liên quan đến các bộ phận sinh dục hoặc đường tiết niệu.

• Có bẩm sinh bất thường trong đường tiết niệu.

• Quan hệ tình dục không lành mạnh bao gồm: Quan hệ tình dục với nhiều người hoặc với đối tượng có bệnh lây qua đường tình dục mà không dùng bao cao su.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán viêm tinh hoàn

Một số phương pháp sau đây giúp chẩn đoán bệnh viêm tinh hoàn một cách chính xác:

• Thăm khám đánh giá lâm sàng ban đầu để loại trừ khả năng bệnh khác: Bác sĩ sẽ làm một bài kiểm tra thể chất, có thể tiết lộ các hạch bạch huyết mở rộng ở bẹn và tinh hoàn mở rộng ở phía bên bị ảnh hưởng; cả hai có thể đau khi chạm vào. 

• Siêu âm Doppler màu để loại trừ các nguyên nhân khác gây đau bìu cấp tính: Nhanh chóng phân biệt viêm tinh hoàn với xoắn tinh hoàn và các nguyên nhân khác gây sưng và đau vùng bìu cấp tính bằng siêu âm Doppler màu. Điều thử nghiệm này sử dụng tần số sóng âm cao để tạo ra hình ảnh chính xác của cấu trúc bên trong cơ thể, có thể được sử dụng để loại trừ xoắn của dây thuộc tinh dịch (xoắn tinh hoàn). Siêu âm Doppler màu có thể xác định nếu lưu lượng máu đến tinh hoàn bị giảm hoặc tăng lên, giúp xác định chẩn đoán viêm tinh hoàn.

• Quai bị có thể được xác định bằng xét nghiệm kháng thể miễn dịch huỳnh quang huyết thanh: Các tác nhân gây bệnh khác có thể được xác định bằng cách nuôi cấy nước tiểu hoặc xét nghiệm huyết thanh học. 

• Phân tích nước tiểu: Một mẫu nước tiểu, thu thập hoặc ở điều đầu tiên vào buổi sáng hoặc tại phòng khám của bác sĩ, phân tích trong phòng thí nghiệm. Xét nghiệm nước tiểu để kiểm tra xem có nhiễm trùng và bất thường khác.

• Kiểm tra bệnh lây qua tình dục bằng cách kiểm tra mẫu chảy ra từ niệu đạo: Xét nghiệm này giúp tìm ra xem có bệnh lây truyền qua đường tình dục hay không. Bác sĩ có thể chèn một tăm bông hẹp vào cuối dương vật để có được mẫu, được xem dưới kính hiển vi hoặc nuôi để kiểm tra bệnh lậu và chlamydia.

Phương pháp điều trị viêm tinh hoàn hiệu quả

Tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra bệnh viêm tinh hoàn mà sẽ có các cách điều trị khác nhau:

• Điều trị viêm tinh hoàn do virus, loại kết hợp với quai bị, nhằm làm giảm triệu chứng. Bác sĩ có thể kê toa thuốc giảm đau chống viêm không steroid như ibuprofen (Advil, Motrin,...) hoặc naproxen (Aleve,...).

• Điều trị viêm do vi khuẩn: Ngoài các bước để làm giảm sự khó chịu, viêm tinh hoàn vi khuẩn cần điều trị kháng sinh. Thuốc kháng sinh thường được sử dụng bao gồm ceftriaxone (Rocephin), ciprofloxacin (Cipro), doxycycline (Vibramycin, Doryx), azithromycin (Zithromax), trimethoprim và sulfamethoxazol và kết hợp (Bactrim, Septra). Hãy chắc chắn rằng bác sĩ biết về bất kỳ loại thuốc khác mà đang dùng hoặc bất kỳ dị ứng có. Ngoài ra, nếu bệnh nhân bị viêm tinh hoàn từ bệnh lây qua tình dục nào thì bệnh đó cũng cần kết hợp điều trị triệt để.

• Ngoài ra, bệnh nhân cần có chế độ nghỉ ngơi tại giường hợp lý đồng thời kết hợp phương pháp nâng cao tinh hoàn và chườm lạnh khu vực nhiễm trùng có thể giúp bạn giảm đau.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của viêm tinh hoàn

Chế độ sinh hoạt và chế độ dinh dưỡng phù hợp sau đây:

• Thăm khám định kỳ để được theo dõi tình trạng sức khỏe, diễn tiến của bệnh và để bác sĩ tìm hướng điều trị phù hợp trong thời gian tiếp theo nếu bệnh chưa có dấu hiệu thuyên giảm. Hãy chắc chắn rằng bác sĩ biết về bất kỳ loại thuốc khác mà đang dùng hoặc bất kỳ dị ứng có.

• Bệnh nhân cần lạc quan. Tâm lý có ảnh hưởng rất lớn đến điều trị, hãy nói chuyện với những người đáng tin cậy, chia sẻ với những thành viên trong gia đình, nuôi thú cưng hay đơn giản là đọc sách, làm bất cứ thứ gì khiến bạn thấy thoải mái.

• Chườm túi đá lên bìu dái để làm dịu chỗ sưng và giảm đau.

• Mang khố đeo của vận động viên.

• Uống nhiều nước và dùng thuốc không kê toa để giảm đau. Nếu bạn cảm thấy đau dữ dội, bác sĩ có thể kê thuốc mạnh hơn.

• Gọi bác sĩ nếu bạn đau dữ dội, sốt cao hoặc khó tiểu, dễ bị nhiễm trùng đường tiết niệu.

Phương pháp phòng ngừa viêm tinh hoàn hiệu quả

Để phòng ngừa bệnh hiệu quả, bạn có thể tham khảo một số gợi ý dưới đây:

• Dùng bao cao su để phòng tránh những bệnh lây truyền qua đường tình dục.

• Tiêm vắc xin hoặc cho con bạn tiêm vắc xin ngừa bệnh quai bị để ngăn ngừa viêm tinh hoàn do quai bị.