Xét nghiệm Antithrombin III và những thông tin quan trọng cần biết

Antithrombin III là một protein quan trọng giúp kiểm soát quá trình đông máu trong cơ thể. Khi nồng độ chất này bất thường, nguy cơ hình thành cục máu đông hoặc rối loạn chảy máu sẽ tăng cao. Xét nghiệm Antithrombin III giúp phát hiện sớm tình trạng này, hỗ trợ chẩn đoán và phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm.

Xét nghiệm Antithrombin III là gì?

Antithrombin III (còn gọi là Antithrombin, viết tắt là AT III) là một protein chống đông tự nhiên có trong huyết tương. Chức năng chính của nó là ức chế hoạt động của các yếu tố đông máu - đặc biệt là thrombin và yếu tố Xa, từ đó giúp ngăn ngừa hình thành cục máu đông quá mức trong mạch máu.

Xét nghiệm Antithrombin III là xét nghiệm máu dùng để đo nồng độ hoặc hoạt tính của protein Antithrombin III trong huyết tương. Xét nghiệm được thực hiện bằng cách lấy mẫu máu tĩnh mạch của người bệnh. Mẫu máu sau đó được đưa đến phòng xét nghiệm để đo nồng độ hoặc hoạt tính của AT III. Xét nghiệm Antithrombin III thường được thực hiện cùng với các xét nghiệm đông máu khác như PT, aPTT, fibrinogen… để giúp bác sĩ có cái nhìn toàn diện về hệ thống đông máu của bệnh nhân.

Xét nghiệm Antithrombin III để làm gì?

Xét nghiệm Antithrombin III thường được dùng cho các mục đích như:

Đánh giá nguy cơ hình thành cục máu đông

Khi nồng độ hoặc hoạt tính của Antithrombin III giảm, nguy cơ huyết khối tĩnh mạch sâu hoặc thuyên tắc phổi có thể tăng cao. Ngược lại, khi mức AT III bình thường, cơ thể có khả năng duy trì sự cân bằng giữa quá trình đông máu và chống đông.

Phát hiện thiếu hụt Antithrombin III bẩm sinh hoặc mắc phải

Một số người có tình trạng thiếu hụt Antithrombin III bẩm sinh hoặc mắc phải, dẫn đến rối loạn đông máu. Xét nghiệm giúp phát hiện sớm các trường hợp này để can thiệp kịp thời.

Hỗ trợ chẩn đoán nguyên nhân huyết khối tái phát

Trong các trường hợp cục máu đông tái phát hoặc bất thường trong đông máu, xét nghiệm Antithrombin III giúp xác định nguyên nhân. Kết quả cho biết cơ thể có thiếu hụt protein này hay không. Điều này giúp bác sĩ lập phác đồ điều trị và phòng ngừa huyết khối hiệu quả hơn.

Chỉ định xét nghiệm Antithrombin III trong trường hợp nào?

Một số trường hợp bác sĩ sẽ chỉ định làm xét nghiệm Antithrombin III như:

Người có tiền sử huyết khối tái phát

Xét nghiệm được chỉ định cho những người từng bị huyết khối tĩnh mạch sâu, thuyên tắc phổi hoặc cục máu đông tái phát mà không rõ nguyên nhân. Việc đánh giá Antithrombin III giúp xác định thiếu hụt protein này, từ đó phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm.

Người có tiền sử gia đình mắc rối loạn đông máu

Nếu trong gia đình có người từng bị huyết khối, bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm để phát hiện thiếu hụt Antithrombin III bẩm sinh. Xét nghiệm giúp phát hiện sớm nguy cơ và áp dụng biện pháp phòng ngừa kịp thời.

Trước và sau khi dùng thuốc chống đông máu

Những người đang hoặc chuẩn bị sử dụng thuốc chống đông máu cần kiểm tra Antithrombin III để đảm bảo hiệu quả điều trị. Kết quả giúp bác sĩ điều chỉnh liều lượng và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.

Người mắc bệnh lý gan hoặc thận

Gan và thận đóng vai trò quan trọng trong tổng hợp và chuyển hóa protein đông máu. Những người mắc bệnh gan hoặc thận có nguy cơ giảm nồng độ Antithrombin III, nên cần xét nghiệm để theo dõi và phòng ngừa huyết khối.

Phụ nữ mang thai có nguy cơ đông máu cao

Phụ nữ mang thai, đặc biệt những người có tiền sử huyết khối hoặc rối loạn đông máu, được khuyến cáo làm xét nghiệm để đánh giá khả năng chống đông tự nhiên. Điều này giúp bác sĩ theo dõi và có biện pháp phòng ngừa cục máu đông trong thai kỳ.

Cách lấy mẫu xét nghiệm Antithrombin III

Chi tiết các bước lấy mẫu thực hiện xét nghiệm Antithrombin III như sau:

• Trước khi lấy mẫu, người bệnh cần tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ, đặc biệt là nhịn ăn nếu xét nghiệm yêu cầu. Người làm xét nghiệm nên uống đủ nước, tránh các thực phẩm và đồ uống ảnh hưởng đến kết quả như rượu, cà phê, hoặc đồ nhiều chất béo.
• Nhân viên y tế sẽ lấy máu từ tĩnh mạch ở cánh tay, thường bằng kim nhỏ và ống nghiệm chuyên dụng. Quá trình lấy máu diễn ra nhanh chóng, hầu hết chỉ mất vài phút và ít gây khó chịu.
• Mẫu xét nghiệm phải lấy vào ống chứa 3.2% sodium citrate và phải lấp đầy đủ để đảm bảo tỷ lệ máu:chất chống đông 9:1.
• Sau đó, mẫu máu cần được trộn nhẹ (đảo nhẹ 5 - 10 lần) ngay sau lấy và bảo quản ở nhiệt độ thích hợp để chuyển đến phòng xét nghiệm. Xử lý sai (quá lạnh, quá nóng, để đông,...) có thể làm sai lệch kết quả xét nghiệm.
• Sau khi lấy máu, người bệnh cần giữ vùng lấy máu sạch sẽ, nên nghỉ ngơi vài phút trước khi rời phòng xét nghiệm.

Các yếu tố ảnh hưởng đến xét nghiệm Antithrombin III

Một số yếu tố có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm Antithrombin III như:

• Thuốc đang sử dụng: Một số thuốc như heparin, thuốc chống đông máu hoặc hormon có thể làm thay đổi nồng độ hoặc hoạt động của Antithrombin III trong máu.
• Bệnh lý hiện tại: Các bệnh lý cấp tính như nhiễm trùng, viêm, hoặc các bệnh mạn tính về gan, thận, tim mạch có thể ảnh hưởng đến mức Antithrombin III. Những tình trạng này có thể làm giảm hoặc thay đổi hoạt động protein, dẫn đến kết quả xét nghiệm không phản ánh đúng tình trạng cơ bản.
• Nồng độ AT thay đổi theo tuổi: Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có mức Antithrombin thấp hơn người lớn, vì vậy cần dùng chuẩn tham chiếu theo độ tuổi (đặc biệt lưu ý đến 6 tháng đầu đời). Phụ nữ mang thai cần đánh giá cẩn trọng vì thay đổi sinh lý và nguy cơ huyết khối tăng
• Chế độ ăn uống trước xét nghiệm: Mặc dù nhịn ăn không bắt buộc với tất cả các xét nghiệm Antithrombin III, một số chỉ số có thể bị ảnh hưởng bởi thức ăn hoặc đồ uống chứa caffeine, rượu, sữa, hoặc thực phẩm nhiều chất béo.
• Phương pháp lấy và xử lý mẫu: Kỹ thuật lấy máu, loại ống nghiệm, chất chống đông sử dụng và cách bảo quản mẫu đều ảnh hưởng đến kết quả. Mẫu không được xử lý hoặc bảo quản đúng cách có thể dẫn đến kết quả sai lệch.

Lưu ý khi làm xét nghiệm Antithrombin III

Trước khi thực hiện xét nghiệm Antithrombin III, người bệnh cần lưu ý một số điều quan trọng sau để đảm bảo kết quả chính xác.

• Trước khi làm xét nghiệm, bạn cần hỏi bác sĩ xem có cần nhịn ăn hoặc điều chỉnh thuốc đang dùng hay không. Việc tuân thủ hướng dẫn giúp kết quả xét nghiệm phản ánh đúng tình trạng sức khỏe thực tế.
• Cung cấp thông tin đầy đủ về thuốc giúp bác sĩ giải thích kết quả chính xác và đưa ra quyết định điều trị phù hợp.
• Không nên xét nghiệm Antithrombin III trong khi bệnh nhân đang dùng thuốc heparin (hoặc trong giai đoạn huyết khối cấp) nếu mục tiêu là chẩn đoán thiếu AT bẩm sinh. Nếu có thể, nên thực hiện lại xét nghiệm sau khi ngừng heparin và khi bệnh nhân đã ổn định. Quyết định ngưng thuốc chống đông phải do bác sĩ điều trị cân nhắc lợi ích-nguy cơ.
• Tránh làm xét nghiệm chẩn đoán thiếu hụt Antithrombin trong giai đoạn huyết khối cấp. Mức Antithrombin có thể giảm do tiêu thụ trong huyết khối hoặc do tác dụng của điều trị hoặc đợt bệnh cấp.
• Tránh thực hiện xét nghiệm ngay sau phẫu thuật lớn hoặc khi đang mắc bệnh cấp tính.

Xét nghiệm Antithrombin III đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện và theo dõi các rối loạn đông máu, đặc biệt là nguy cơ huyết khối. Việc thực hiện xét nghiệm đúng thời điểm giúp phát hiện sớm và điều trị kịp thời, từ đó hỗ trợ bảo vệ sức khỏe tim mạch và phòng ngừa biến chứng nguy hiểm.