Coenzyme Q10 là gì? Một số thông tin hữu ích về Coenzyme Q10

Coenzyme Q10 là gì?

Coenzyme Q10 (CoQ10) là một chất tự nhiên trong cơ thể và cũng có trong nhiều loại thực phẩm hằng ngày. CoQ10 đóng vai trò quan trọng trong quá trình trao đổi chất. Nó là một phân tử kỵ nước cao, hòa tan trong chất béo, hoạt động như một chất mang điện tử trong ty thể và là một coenzym cho các enzym của ty thể. Coenzyme Q10 cũng có thể có vai trò ngăn chặn việc tiêu thụ các chất chuyển hóa cần thiết cho quá trình tổng hợp adenosine-5'-triphosphate (ATP).

Điều chế sản xuất Coenzyme Q10

Coenzyme Q10 là một phân tử kỵ nước cao, được biết đến từ năm 1957 khi nó được Giáo sư Frederick Crane tại Đại học Madison phân lập từ ty thể của tim. CoQ có mặt trong hầu hết các sinh vật hiếu khí, tất cả các cơ quan của động vật và thực vật. Nó được sản xuất nội sinh trong mọi tế bào và sự tổng hợp nội bào là nguồn chính của nó, mặc dù một tỷ lệ nhỏ được hấp thu từ thức ăn. Thịt, cá, các loại hạt và một số loại dầu là nguồn thực phẩm giàu CoQ10 nhất, trong khi hàm lượng thấp hơn có thể được tìm thấy trong hầu hết các sản phẩm từ sữa, rau, trái cây và ngũ cốc.

CoQ10 bao gồm một vòng benzoquinone và một đuôi lipid polyisoprenoid chứa độ dài chuỗi khác nhau tùy thuộc vào loài. Tóm lại, vòng benzoquinone có nguồn gốc từ axit amin thiết yếu phenylalanine, được chuyển hóa thành tyrosine và sau đó là 4-hydroxybenzoate. Các tiểu đơn vị đuôi polyisoprenoid lipid được tạo ra từ acetyl-CoA (và thông qua chất trung gian chung của cholesterol - farnesyl-pyrophosphate) bằng con đường mevalonate. Giai đoạn cuối cùng của quá trình sinh tổng hợp CoQ là sự ngưng tụ của vòng benzoquinone và đuôi polyisoprenoid. Rất nhiều kiến ​​thức về sinh tổng hợp CoQ bắt nguồn từ các thí nghiệm trên các sinh vật đơn giản như nấm men Saccharomyces cerevisiae vừa chớm nở, nấm men phân hạch Schizosaccharomyces plombe hoặc vi khuẩn coliform Escherichia coli,…

Cơ chế hoạt động

Coenzyme 10 hoạt động như một chất vận chuyển proton và electron di động từ phức hợp I (NADH: ubiquinone reductase) và phức hợp II (succinate: ubiquinone reductase) đến phức hợp III (ubiquinone cytochrome c oxidase) ở màng trong ty thể. Sự phân bố dưới tế bào cho thấy màng trong ty thể có phần CoQ10 lớn nhất. So với các chất mang hô hấp khác, hàm lượng CoQ cao hơn các thành phần oxy hóa khử khác khoảng 10 lần. Hơn nữa, CoQ10 chấp nhận các điện tử từ các dehydrogenase khác, hiện diện với lượng thấp hơn và dường như bị giới hạn tốc độ trong quá trình chuyển điện tử tích hợp.

Chúng khu trú trên bề mặt ngoài của màng trong có glycerol-3-phosphate dehydrogenase liên kết với ty thể - nhánh đơn giản nhất của chuỗi hô hấp và là một phần của con thoi glycerol-3-phosphate. CoQ10 cũng là một đồng yếu tố bắt buộc đối với dihydroorotate dehydrogenase được liên kết với FMN - một loại enzyme chủ chốt của quá trình sinh tổng hợp pyrimidine de novo, liên kết lỏng lẻo với bề mặt ngoài của màng trong.

Ở màng trong, có flavoprotein dehydrogenase vận chuyển điện tử tạo thành một con đường ngắn chuyển điện tử từ 11 flavoprotein dehydrogenase khác nhau của ty thể đến nhóm quinone - một loại enzyme thiết yếu liên quan đến quá trình oxy hóa axit béo và chuỗi nhánh oxy hóa axit amin. Ngoài ra còn có proline dehydrogenase phụ thuộc vào FAD (một loại enzyme cần thiết cho quá trình chuyển hóa proline và arginine) và sulphide-quinone oxidoreductase.

Coenzyme Q10 có tác dụng gì?

CoQ10 có vai trò quan trọng trong chuyển hóa năng lượng của cơ thể. Tác dụng nổi bật nhất là cải thiện rối loạn chức năng tế bào nội mô trong bệnh tim mạch nhưng kết quả vẫn không rõ ràng và cần nhiều kiểm tra hơn. Cụ thể như sau:

Suy tim

Các loại oxy phản ứng tăng lên ở những người bị suy tim và Coenzyme Q10 có thể giúp giảm những tác động độc hại này do hoạt động chống oxy hóa của nó. Một đánh giá của Cochrane đã kết luận rằng CoQ10 làm giảm tỷ lệ tử vong do mọi nguyên nhân và nhập viện vì suy tim. Tuy nhiên không có bằng chứng rõ ràng nào ủng hộ hoặc bác bỏ việc sử dụng CoQ10 cho bệnh suy tim.

Thiếu máu cục bộ

Tổn thương mô gây ra khi lưu lượng máu bị hạn chế và sau đó lưu lượng máu được phục hồi (tổn thương tái tưới máu do thiếu máu cục bộ). Khi nguồn cung cấp máu trở lại mô này, mô vẫn có thể bị tổn thương. Có một số bằng chứng cho thấy uống Coenzyme Q10 trong ít nhất một tuần trước khi phẫu thuật tim hoặc phẫu thuật mạch máu có thể giúp giảm tổn thương mô. Tuy nhiên, một số ít nghiêm cứu không đồng thuận với ý kiến này.

Đau nửa đầu

Uống Coenzyme Q10 giúp ngừa chứng đau nửa đầu ở người lớn và làm giảm tần suất đau nửa đầu ở trẻ em có lượng Coenzyme Q10 thấp. Có thể mất đến 3 tháng để thấy bất kỳ lợi ích nào.

Bệnh cơ do statin

Statin là thuốc được sử dụng điều trị bệnh lý tim mạch liên quan mảng xơ vữa hay trong bệnh lý rối loạn lipid máu. Một số nghiên cứu cho thấy rằng CoQ10 có thể giúp giảm bớt tình trạng yếu cơ và đau cơ đôi khi liên quan đến việc dùng statin lâu dài.

Loạn dưỡng cơ

Một nhóm các rối loạn di truyền gây yếu cơ và teo cơ (loạn dưỡng cơ). Bổ sung Coenzyme Q10 giúp cải thiện sức khỏe và khả năng vận động ở một số người mắc chứng loạn dưỡng cơ.

Đau tim

Khi bắt đầu dùng trong vòng 72 giờ sau cơn đau tim và được dùng trong 1 năm, Coenzyme Q10 dường như làm giảm nguy cơ mắc các biến cố liên quan đến tim mạch.

Bệnh Peyronie

Một căn bệnh gây ra sự cương cứng và đau đớn ở dương vật được gọi là bệnh Peyronie. Nghiên cứu cho thấy dùng Coenzyme Q10 giúp giảm đau khi cương dương ở nam giới trong bệnh cảnh này.

Coenzyme Q10 được sử dụng bằng đường uống. Lượng CoQ10 được tìm thấy tự nhiên trong thực phẩm có hàm lượng rất thấp, do đó trong nhiều trường hợp bác sĩ có thể đề nghị bổ sung CoQ10 bằng thuốc Coenzyme Q10 hoặc thực phẩm chức năng.

Liều lượng bổ sung Coq10 tùy từng bệnh nhân. Bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ sản phẩm nào, vì mỗi loại sản phẩm có hàm lượng chất CoQ10 khác nhau:

Người lớn

Đối với tình trạng thiếu coenzym Q10: 150 - 2400mg mỗi ngày.

Đối với một nhóm các rối loạn thường gây yếu cơ (bệnh cơ ty thể): 150 - 160mg mỗi ngày hoặc 2mg/kg mỗi ngày.

Đối với suy tim và chất lỏng tích tụ trong cơ thể (suy tim sung huyết hoặc CHF): 30mg mỗi ngày một lần hoặc 100mg mỗi ngày hai đến ba lần trong tối đa ba năm.

Đối với chứng đau dây thần kinh ở người mắc bệnh tiểu đường: 400mg mỗi ngày trong 12 tuần.

Đối với đau cơ xơ hóa: 300mg mỗi ngày trong khoảng 6 tuần hoặc 200mg hai lần mỗi ngày trong 3 tháng đã được sử dụng. Một sự kết hợp của 200mg coenzyme Q10 mỗi ngày trong 12 tuần. Đối với tổn thương mô do lưu lượng máu bị hạn chế và sau đó lưu lượng máu được phục hồi (tổn thương tái tưới máu do thiếu máu cục bộ): 150 - 300mg mỗi ngày chia làm 3 lần trong 1 - 2 tuần trước khi phẫu thuật.

Để ngăn ngừa chứng đau nửa đầu: 100mg ba lần mỗi ngày, 150mg một lần mỗi ngày hoặc 100mg một lần mỗi ngày trong 3 tháng.

Đối với một nhóm các rối loạn di truyền gây yếu cơ và mất cơ (loạn dưỡng cơ): 100mg mỗi ngày trong 3 tháng.

Đối với cơn đau tim: 120mg mỗi ngày chia làm hai lần trong tối đa một năm. Một sự kết hợp của 100mg coenzyme Q10 (Bio-Quinone, Pharma Nord) và 100 mcg selen (Bio-Selenium, Pharma Nord) mỗi ngày trong tối đa một năm cũng đã được sử dụng.

Đối với bệnh Peyronie: 300mg mỗi ngày trong 6 tháng.

Trẻ em

Đối với tình trạng thiếu coenzym Q10: 60 - 250mg mỗi ngày chia làm 3 lần.

Để ngăn ngừa chứng đau nửa đầu: 1 - 3mg/kg mỗi ngày trong 3 tháng đã được sử dụng ở bệnh nhân từ 3 - 18 tuổi.

Đối với nhóm rối loạn di truyền gây yếu cơ và mất cơ (loạn dưỡng cơ): 100mg mỗi ngày trong 3 tháng ở trẻ em từ 8 - 15 tuổi.

Coenzyme 10 được ứng dụng chủ yếu trong lĩnh vực y khoa, tham gia hỗ trợ điều trị các bệnh lý thiếu Coenzyme Q10.

Coenzyme Q10 có một số tác dụng phụ như sau:

Khi uống:

• Coenzyme Q10 rất an toàn đối với hầu hết người lớn. Mặc dù hầu hết mọi người dung nạp tốt Coenzyme Q10, nhưng nó có thể gây ra một số tác dụng phụ nhẹ bao gồm khó chịu ở dạ dày, gây phát ban ở da, giảm huyết áp,...
• Chia tổng liều hàng ngày bằng cách uống một lượng nhỏ hơn 2 hoặc 3 lần mỗi ngày thay vì một lượng lớn cùng một lúc có thể giúp giảm tác dụng phụ.

Khi thoa lên da: Coenzyme Q10 rất an toàn cho hầu hết người lớn khi thoa trực tiếp lên nướu.

Ngoài ra Coenzyme Q10 còn có tương tác đáng chú ý như sau:

• Tương tác với warfarin.
• Tương tác với thuốc hạ huyết áp.