8 cách chăm sóc trẻ bị viêm phổi tại nhà phụ huynh không nên bỏ qua

Tại Việt Nam, mỗi năm có hàng ngàn trẻ em mắc bệnh viêm phổi, con số này đặc biệt gia tăng mạnh hơn vào những thời điểm giao mùa, khi thời tiết thay đổi thất thường. Trong khi các trường hợp nặng cần được điều trị tích cực tại bệnh viện, nhiều trẻ sau khi ổn định đã được bác sĩ cho về nhà để tiếp tục theo dõi và chăm sóc. Việc chăm sóc đúng cách tại nhà không chỉ giúp bé nhanh chóng phục hồi mà còn giảm nguy cơ tái phát bệnh đồng thời hạn chế xảy ra biến chứng. Bài viết dưới đây sẽ mách cho các bậc cha mẹ 9 cách chăm sóc trẻ bị viêm phổi tại nhà hiệu quả, giúp cho việc chăm sóc và theo dõi sức khỏe của con yêu trở nên chủ động hơn bao giờ hết.

8 cách chăm sóc trẻ bị viêm phổi tại nhà

Tuân thủ đúng đơn thuốc

Trước tiên, cha mẹ cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để được thăm khám và xác định chính xác tình trạng bệnh. Dựa trên kết quả chẩn đoán, bác sĩ sẽ kê đơn thuốc phù hợp, trẻ có thể được chỉ định sử dụng kháng sinh phối hợp giúp kiểm soát tình trạng nhiễm trùng do vi khuẩn hiệu quả. Điều quan trọng là cha mẹ không nên tự ý mua thuốc, đặc biệt là dùng lại đơn thuốc cũ, vì tính chất mỗi đợt bệnh có thể khác nhau.

Khi cho trẻ dùng thuốc, cần đảm bảo uống đúng liều lượng, đúng thời gian quy định. Tuyệt đối không tự ý ngưng thuốc giữa chừng, điều này có thể làm giảm hiệu quả điều trị và gây ra tình trạng kháng thuốc. Trong trường hợp các triệu chứng không cải thiện, cha mẹ cần liên hệ lại với bác sĩ để được xem xét thay đổi thuốc hoặc cho trẻ nhập viện theo dõi.

Hạ sốt đúng cách

Sốt là một trong những biểu hiện phổ biến của viêm phổi. Với trẻ sốt nhẹ dưới 38.5°C, cha mẹ nên cho bé mặc đồ mỏng, thoáng mát và thực hiện chườm ấm vùng nách, bẹn. Bên cạnh đó, cần khuyến khích trẻ uống nhiều nước để hỗ trợ hạ nhiệt và phòng mất nước.

Nếu thân nhiệt bé vượt mức 38.5°C, có thể sử dụng thuốc hạ sốt chứa Paracetamol theo đúng liều khuyến nghị là 10 – 15mg/kg cân nặng, uống cách nhau 4 – 6 tiếng và không uống quá 4 lần/ngày. Luôn đọc kỹ hướng dẫn hoặc hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.

Vệ sinh mũi, họng thường xuyên

Cách chăm sóc trẻ bị viêm phổi tại nhà​ đơn giản mà hiệu quả nhất đó chính là vệ sinh mũi, họng thường xuyên. Dịch nhầy tích tụ ở mũi, họng khiến trẻ khó chịu, thở khò khè. Vệ sinh mũi họng đều đặn sẽ giúp làm sạch đường thở, giảm ho và hỗ trợ bé thở dễ dàng hơn.

Vỗ lưng giúp long đờm, hỗ trợ hô hấp

Với những bé có nhiều đờm, cha mẹ nên hỗ trợ bằng cách vỗ lưng để long đờm. Kỹ thuật vỗ đúng là dùng tay khum nhẹ, vỗ từ vùng lưng dưới lên phía trên phổi (tránh cột sống). Việc này giúp đờm được đẩy lên trên và bé có thể ho tống đờm ra ngoài dễ dàng hơn.

Bổ sung đủ nước

Cung cấp đủ nước giúp làm loãng dịch nhầy, hỗ trợ quá trình thải độc và giữ cho cơ thể bé luôn trong trạng thái cân bằng. Hãy cho trẻ uống nước thường xuyên, có thể là nước lọc, nước trái cây hoặc súp ấm. Nếu trẻ bị tiêu chảy hoặc nôn ói, cần bổ sung nước điện giải để bù lại lượng khoáng chất bị mất.

Đảm bảo cho trẻ được nghỉ ngơi đầy đủ

Khi bị viêm phổi, trẻ cần nhiều thời gian để nghỉ ngơi và phục hồi. Hãy tạo không gian yên tĩnh, thoải mái để bé ngủ sâu giấc, tránh vận động mạnh hoặc tiếp xúc với môi trường ồn ào, bụi bẩn. Cha mẹ nên đặt nước uống gần nơi bé nằm để trẻ không phải di chuyển nhiều khi khát.

Duy trì độ ẩm không khí trong phòng bé

Không khí khô có thể làm các triệu chứng hô hấp thêm trầm trọng. Sử dụng máy tạo độ ẩm trong phòng sẽ giúp làm dịu niêm mạc đường thở, làm long đờm và giảm ho. Tuy nhiên, cần vệ sinh máy thường xuyên để tránh tích tụ nấm mốc hoặc vi khuẩn.

Chế độ dinh dưỡng hợp lý

Dinh dưỡng đóng vai trò then chốt trong quá trình phục hồi của trẻ bị viêm phổi. Với trẻ còn bú mẹ, mẹ nên cho bé bú thường xuyên hơn. Trẻ ăn dặm hoặc lớn hơn sẽ cần được bổ sung thực phẩm giàu protein và năng lượng như thịt nạc, cá, trứng, sữa, các loại đậu,... Ngoài ra, hãy ưu tiên chế biến thực phẩm dạng mềm, lỏng như cháo, súp để trẻ dễ ăn và tiêu hóa tốt hơn.

Chế độ dinh dưỡng cho trẻ bị viêm phổi

Trẻ bị viêm phổi nên ăn gì?

Bên cạnh việc tuân thủ điều trị bằng thuốc và giữ gìn vệ sinh cá nhân, chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc giúp trẻ phục hồi nhanh khi mắc viêm phổi. Với những trẻ đã ăn dặm hoặc lớn hơn, cha mẹ nên bổ sung vào khẩu phần hàng ngày của trẻ các nhóm thực phẩm dưới đây:

• Thực phẩm giàu protein: Các loại cá, đậu, trứng và hạt là nguồn cung cấp protein tuyệt vời, hỗ trợ tăng cường miễn dịch và giúp cơ thể bé chống lại tác nhân gây bệnh.
• Rau lá xanh: Những loại rau như cải bó xôi, xà lách hay rau dền rất giàu vitamin, chất chống oxy hóa, giúp bảo vệ các tế bào và tăng khả năng đề kháng trước nhiễm trùng.
• Ngũ cốc nguyên hạt: Gạo lứt, yến mạch không chỉ cung cấp năng lượng cho cơ thể mà còn chứa selen và vitamin nhóm B, có tác dụng tăng cường hoạt động của hệ miễn dịch.
• Gừng và mật ong (dành cho trẻ trên 1 tuổi): Đây là bộ đôi kháng khuẩn, kháng viêm tự nhiên giúp làm dịu cổ họng, giảm ho và hỗ trợ tiêu hóa.
• Trái cây họ cam quýt: Cam, quýt, bưởi,… là nguồn dồi dào vitamin C và chất chống oxy hóa giúp cải thiện chức năng hô hấp và nâng cao sức đề kháng cho trẻ.

Trẻ bị viêm phổi kiêng ăn gì?

Bên cạnh việc lựa chọn thực phẩm bổ dưỡng, cha mẹ cũng cần lưu ý một số nhóm thực phẩm nên hạn chế để tránh khiến tình trạng viêm phổi của trẻ trở nên nghiêm trọng hơn:

• Thức ăn quá mặn: Dùng quá nhiều muối trong bữa ăn có thể khiến cơ thể giữ nước, làm tăng áp lực lên hệ hô hấp và khiến trẻ khó thở hơn. Khi nấu ăn cho trẻ, cha mẹ nên điều chỉnh lượng muối phù hợp, tránh nêm nếm quá đậm đà.
• Sản phẩm từ sữa (trong một số trường hợp): Mặc dù sữa là nguồn dinh dưỡng tốt nhưng ở một số trẻ, các protein trong sữa (đặc biệt là casomorphin) có thể kích thích tăng tiết dịch nhầy ở đường tiêu hóa và hô hấp, gây cảm giác khó chịu. Nếu thấy trẻ ho có đờm nhiều hơn sau khi dùng sữa, có thể cân nhắc tạm ngừng sử dụng hoặc hỏi ý kiến bác sĩ.
• Món chiên xào, nhiều dầu mỡ: Thức ăn chiên rán không chỉ gây đầy bụng, khó tiêu mà còn có thể làm tăng phản ứng viêm trong cơ thể, ảnh hưởng đến quá trình hồi phục của trẻ.

Khi nào cần đưa trẻ bị viêm phổi đến bệnh viện?

Trong quá trình chăm sóc trẻ bị viêm phổi tại nhà, cha mẹ cần theo dõi sát sao các biểu hiện của con. Dù trẻ đã được chẩn đoán viêm phổi mức độ nhẹ và điều trị ngoại trú thì vẫn có thể xảy ra diễn tiến nặng bất ngờ. Dưới đây là những dấu hiệu cảnh báo cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay lập tức:

• Khó thở rõ rệt: Trẻ thở nhanh, thở gấp, có biểu hiện rút lõm lồng ngực khi hít vào (phần da dưới xương sườn hóp lại), cánh mũi phập phồng khi thở.
• Tím tái: Da tái nhợt, đặc biệt vùng môi, đầu ngón tay hoặc quanh mắt có màu tím nhạt – dấu hiệu thiếu oxy nghiêm trọng.
• Thở rít, thở khò khè khi nằm yên: Nếu trẻ không hoạt động mà vẫn có tiếng thở bất thường thì đây có thể là dấu hiệu đường thở bị hẹp hoặc tắc nghẽn.
• Không bú hoặc bỏ ăn: Trẻ mệt, lừ đừ, không có phản ứng với thức ăn hay bú kém là dấu hiệu sức khỏe đang đi xuống.
• Nôn ói liên tục hoặc tiêu chảy kéo dài: Làm tăng nguy cơ mất nước nghiêm trọng, ảnh hưởng đến tuần hoàn và hô hấp.
• Co giật hoặc li bì: Trẻ không tỉnh táo, ngủ li bì khó đánh thức hoặc có dấu hiệu co giật – đây là tình huống cấp cứu, cần đưa đi bệnh viện ngay.
• Sốt cao kéo dài không hạ sau 2 – 3 ngày dùng thuốc hạ sốt, có thể là biểu hiện của nhiễm trùng nặng hoặc phác đồ điều trị không còn phù hợp.

Lưu ý, trong mọi trường hợp, nếu cha mẹ cảm thấy không yên tâm hoặc không rõ tình trạng của con, hãy đưa trẻ đến bệnh viện để được bác sĩ thăm khám. Không nên tự chẩn đoán hoặc trì hoãn việc đi khám.

Một số câu hỏi thường gặp

Trẻ bị viêm phổi có được tắm không?

Có nhưng nên tắm nhanh bằng nước ấm trong phòng kín gió. Tránh để trẻ bị lạnh sau khi tắm. Nếu trẻ đang sốt cao hoặc ớn lạnh, phụ huynh nên lau người bằng khăn ấm thay vì tắm.

Trẻ bị viêm phổi có nên nằm máy lạnh không?

Có thể dùng máy lạnh ở nhiệt độ phù hợp (khoảng 26 – 28°C) và đảm bảo phòng đủ ẩm, không để luồng gió thổi trực tiếp vào người trẻ. Nên vệ sinh máy lạnh thường xuyên để tránh vi khuẩn, nấm mốc.

Trẻ bị viêm phổi có nên nằm quạt không?

Có thể nhưng không để quạt thổi trực tiếp vào mặt hoặc ngực trẻ. Đặt quạt quay đều với luồng gió nhẹ nhàng, kết hợp giữ ấm cơ thể trẻ đúng cách, nhất là vào ban đêm.

Trẻ bị viêm phổi bao lâu thì khỏi?

Thông thường, nếu được điều trị và chăm sóc đúng cách, trẻ có thể khỏi trong vòng 7 – 10 ngày. Tuy nhiên, thời gian hồi phục có thể lâu hơn tùy vào mức độ bệnh và sức đề kháng của từng bé.

Việc chăm sóc trẻ bị viêm phổi tại nhà đòi hỏi sự quan tâm sát sao và tuân thủ đúng hướng dẫn từ bác sĩ. Hy vọng với những cách chăm sóc trẻ bị viêm phổi tại nhà​ được chia sẻ trong bài viết trên đây đã giúp cha mẹ có thêm kiến thức và sự tự tin để chăm sóc con một cách hiệu quả. Khi có bất kỳ dấu hiệu nào bất thường hoặc lo ngại về tình trạng của trẻ, đừng ngần ngại đưa trẻ đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời.