Ai là người tạo ra vaccine đầu tiên trên thế giới?

Trong bối cảnh đại dịch và nhu cầu tiêm chủng đang được đẩy mạnh, hiểu rõ về khái niệm vaccine là vô cùng quan trọng. Vaccine đóng vai trò chính trong việc bảo vệ cơ thể chống lại các loại bệnh nguy hiểm, từ bệnh truyền nhiễm đến các bệnh lây lan qua tiếp xúc. Vậy ai là người tạo ra vaccine đầu tiên? Hãy cùng Nhà thuốc Long Châu tìm hiểu chi tiết qua nội dung dưới đây.

Vai trò của vaccine trong việc bảo vệ cơ thể

Người tạo ra vaccine đầu tiên nhận thấy vaccine đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa các bệnh lý nguy hiểm, đặc biệt là những bệnh có thể gây biến chứng, di chứng và tử vong. Bằng cách kích thích hệ miễn dịch tự nhiên của cơ thể, tiêm vaccine giảm đáng kể nguy cơ nhiễm trùng và tạo ra khả năng miễn dịch an toàn với các tác nhân gây bệnh cụ thể. Cơ chế hoạt động của vaccine là bắt chước tác nhân gây nhiễm trùng để kích thích sản xuất các tế bào lympho T và kháng thể, nhằm chống lại tác nhân gây bệnh tương ứng.

Dù vaccine thường không gây ra bệnh, nhưng có thể xuất hiện một số biểu hiện nhẹ của nhiễm trùng sau khi tiêm, như sốt. Đây là biểu hiện bình thường và cho thấy cơ thể đang phản ứng miễn dịch. Khi tình trạng nhiễm trùng nhẹ qua đi, cơ thể sẽ tổ chức lại và sản xuất các tế bào lympho T và lympho B trí nhớ, giúp chống lại tác nhân gây bệnh trong tương lai.

Tuy nhiên, việc phát triển đầy đủ khả năng miễn dịch có thể mất vài tuần sau khi tiêm vaccine. Do đó, một số trường hợp có thể mắc bệnh ngay trước hoặc ngay sau khi tiêm vaccine do hiệu quả bảo vệ chưa hoàn thiện.

Ai là người tạo ra vaccine đầu tiên?

Edward Jenner, một bác sĩ sinh sống ở Berkeley, Gloucestershire, Anh Quốc đã thực hiện một thí nghiệm nổi tiếng vào năm 1796. Trong thí nghiệm đó, ông lấy mẫu mủ từ một vết thương đậu mùa và tiêm cho một cậu bé 8 tuổi tên là James Phipps.

Dựa trên 12 thí nghiệm như vậy và sự theo dõi của 16 trường hợp bổ sung mà ông thu thập từ những năm 1770, Jenner đã viết một bài báo kinh điển trong lịch sử y học: "Điều tra về Nguyên nhân và Tác dụng của Variola Vaccine". Phương pháp lấy vi rút từ động vật mắc bệnh, làm yếu và sau đó tiêm vào người qua đường máu đã được ông gọi là "vaccination".

Theo quan điểm của ông, khi vi khuẩn bị suy yếu được tiêm vào cơ thể, cơ thể sẽ tự sản xuất một yếu tố kháng lại bệnh đó. Do đó, những người đã được tiêm sẽ không mắc bệnh đậu mùa. Ông đã thử nghiệm phương pháp này không chỉ trên cậu bé James Phipps mà còn trên con trai của ông. Jenner khẳng định rằng việc tiêm phòng đậu mùa có thể bảo vệ con người khỏi sự lây nhiễm và đã đặt nền móng cho vaccine hiện đại.

Khám phá của người tạo ra vaccine đầu tiên phụ thuộc rất nhiều vào sự hiểu biết về phong tục tập quán của Cộng đồng Nông nghiệp địa phương và nhận thức rằng những người vắt sữa bị nhiễm bệnh đậu mùa có thể bị mụn mủ trên tay hoặc cẳng tay và sau đó miễn dịch với những đợt dịch đậu mùa tiếp theo xảy ra trong khu vực đó.

Hơn nữa, Jenner đã áp dụng các phương pháp quan sát và thử nghiệm khoa học, thực hiện một trong những thử nghiệm lâm sàng đầu tiên trên thế giới. Nhờ vào điều này, ông đã đề xuất một giải pháp thay thế cho phương pháp truyền mủ bằng cách kiểm soát từ tổn thương đậu mùa của một người sang cánh tay của người khác, một phương pháp đã được thực hiện ở châu Á từ những năm 1600 và ở châu Âu và châu Mỹ thuộc địa từ những năm 1700.

Cơ chế hoạt động của từng loại Vaccine (vắc-xin)

Từ những nghiên cứu phát triển của người tạo ra vaccine đầu tiên, có 5 loại vắc-xin chính mà trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ thường được tiêm ngừa:

Vaccine sống, giảm độc lực

Loại vaccine này chứa virus gây bệnh nhưng đã được làm yếu để không gây ra bệnh. Do sử dụng virus sống đã làm yếu, vaccine này kích thích phản ứng miễn dịch tương tự như khi cơ thể bị nhiễm trùng thực sự. Ví dụ: Vaccine ngừa sởi, quai bị, rubella, thủy đậu. Cần lưu ý rằng những người có hệ miễn dịch suy giảm không nên tiêm loại vaccine này.

Vaccine bất hoạt

Được làm từ vi sinh vật đã bị tiêu diệt nhưng vẫn giữ tính kháng nguyên. Ví dụ: Vaccine ho gà, vaccine bại liệt. Loại này thường yêu cầu nhiều liều để tạo ra và duy trì khả năng miễn dịch.

Vaccine giải độc tố

Là vaccine được làm từ độc tố của vi khuẩn sau khi đã làm mất khả năng gây hại, như vaccine giải độc tố uốn ván, vaccine giải độc tố bạch hầu (DTaP).

Vaccine tiểu đơn vị

Chỉ chứa một phần kháng nguyên của vi khuẩn hoặc virus, giảm thiểu tác dụng phụ. Ví dụ: Vaccine ho gà vô bào (DTaP).

Vaccine cộng hợp

Được thiết kế để bảo vệ trước một nhóm vi khuẩn có cấu trúc chung. Vaccine này giúp hệ miễn dịch phản ứng với vi khuẩn bằng cách gắn kháng nguyên hoặc giải độc tố với lớp polysaccharide. Ví dụ: Vaccine Haemophilus influenzae type B (Hib).

Trên đây là những thông tin về tầm quan trọng của vaccine cũng như lịch sử về người tạo ra vaccine đầu tiên trên thế giới. Hy vọng bài viết đã cung cấp những kiến thức cần thiết giúp bạn hiểu hơn về các loại vaccine và nguồn gốc của chúng.