Bệnh máu trắng là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa bệnh máu trắng

Bệnh máu trắng (leukemia) hay còn được gọi với cái tên là ung thư máu dòng bạch cầu. Ở bất kỳ độ tuổi hay giới tính đều có khả năng biểu hiện bệnh. Theo thống kê của Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ nghiên cứu trong khoảng 2014 – 2018 hàng năm có khoảng hơn 60.000 ca mắc mới và chiếm hơn 3,2% trong tổng số ca mắc mới ung thư. Vậy cụ thể bệnh máu trắng là gì?

Bệnh máu trắng là gì?

Bạch cầu bất thường là nguyên nhân gây bệnh máu trắng

Những tế bào dòng bạch cầu là một phần của hệ miễn dịch của con người. Tế bào này giúp bảo vệ cơ thể, chống lại tác nhân gây nhiễm trùng từ có thể xâm nhập từ môi trường bên ngoài.

Tế bào bạch cầu lưu hành trong máu tới tất cả các cơ quan của cơ thể tạo thành hệ thống hạch bạch huyết. Khi gặp mối nguy hiểm gây hại cho cơ thể chúng, các dòng bạch cầu khu trú ở hạch bạch huyết được huy động sản xuất ra kháng thể đồng thời kêu gọi thêm các dòng bạch cầu khác tới để tiêu diệt tác nhân gây hại cho cơ thể. Vì vậy chúng rất quan trọng trong sự đề kháng của cơ thể con người với môi trường tự nhiên.

Khi mắc bệnh máu trắng thì số lượng bạch cầu sinh ra bị xáo trộn hay mất dần chức năng thậm chí là thay đổi.

Cơ chế của bệnh máu trắng là gì?

Có 3 thành phần trong máu có tác quan trọng là:

• Tế bào dòng bạch cầu giúp cơ thể chống lại tác nhân gây bệnh, nhiễm trùng.
• Tế bào hồng cầu có chức năng vận chuyển chất dinh dưỡng và oxy đi nuôi cơ thể.
• Tế bào tiểu cầu làm nhiệm vụ cầm máu, tiểu cầu sẽ tập trung lại giải phóng các chất đông máu.

Hàng ngày, tủy xương tạo ra hàng tỷ tế bào máu mới mà đa số là hồng cầu. Khi mắc bệnh máu trắng, bằng nhiều nguyên do cơ thể tạo ra lượng tế bào bệnh cầu ít hoặc nhiều quá mức cần thiết lấn át các tế bào khỏe mạnh khác.

Số lượng tế bào bạch cầu thay đổi, dần mất chức năng chống nhiễm trùng hay tệ hơn là tấn công chính tế bào khác có ích của cơ thể. Dần già, chúng gây ảnh hưởng xấu đến các cơ quan khác như không đủ hồng cầu để cung cấp dinh dưỡng, không đủ tiểu cầu để cầm máu.

Các dòng bạch cầu gây bệnh

Hiện nay có bốn nhóm gây bệnh chính và một vài nhóm phụ khác, cách phân loại dựa vào tốc độ tiến triển bệnh hoặc theo dòng tế bào hồng cầu.

• Bệnh bạch cầu lympho dạng cấp (ALL): Loại này có thể ảnh hưởng tới mọi lứa tuổi, nhưng đa số ở trẻ em và thanh thiếu niên tới thanh niên.
• Bệnh bạch cầu dòng tủy sống cấp tính (AML): Loại bệnh này phổ biến nhất ở người lớn tuy nhiên cũng xảy ra ở trẻ em.
• Bệnh bạch cầu lympho mạn tính (CLL): Đa số gặp ở người lớn, phổ biến hơn với những người cao tuổi (trên 65 tuổi). Tuy nhiên triệu chứng có thể không biểu hiện ra trong vài năm.
• Bệnh bạch cầu dòng tủy sống mãn tính (CML): Có thể ảnh hưởng tới mọi lứa tuổi tuy nhiên hiếm xảy ra ở trẻ em. Đa số hơn ở người lớn tuổi, phổ biến nhất với người cao tuổi. Người có bệnh triệu chứng khi bệnh bắt đầu phát triển nhanh.

Hữu ích: Bạch cầu được chia thành mấy loại chính

Nguyên nhân gây bệnh máu trắng

Các nghiên cứu về bệnh bạch cầu cho thấy khi DNA của dòng tế bào tạo máu trong tủy xương xảy ra đột biến. Tín hiệu từ DNA của tế bào bị đột biến đó như mã nguồn chi phối quá trình phát triển, thay đổi chức năng của bạch cầu làm rối loạn quá trình sản xuất trong tủy xương. Các tế bào bạch cầu mới được sinh ra từ DNA này đều mang đột biến làm cho tế bào dòng bạch cầu thực hiện sai chức năng bình thường của chúng. Hiện nay khoa học chưa biết chính xác nguyên nhân thực sự gây gen đột biến. Dường như bệnh hình thành, phát triển qua sự kết hợp của 2 yếu tố chính là môi trường và di truyền.

Yếu tố nguy cơ và nguyên nhân đều tác động lên nhau gây bệnh:

• Hút thuốc lá: Bệnh nhân có tiền sử hút thuốc hay tiếp xúc thường xuyên với khói thuốc một cách thụ động, sẽ làm tăng nguy cơ phát triển bệnh bạch cầu dòng tủy sống cấp.
• Tiếp xúc với hóa chất công nghiệp: Benzen và formaldehyde là chất gây ung thư được thấy trong các vật liệu xây dựng và hóa chất được sử dụng trong cuộc sống. Benzen sử dụng trong công nghiệp hóa hữu cơ để sản xuất cao su, thuốc nhuộm và thuốc trừ sâu. Formaldehyde có trong vật liệu xây dựng và ở sản phẩm gia dụng như tẩy rửa.
• Yếu tố di truyền: Ở gia đình có tiền sử mắc bệnh máu trắng thì có thể xuất hiện ở các gia đình trong dòng họ. Điều này không có nghĩa là bạn sẽ bị mắc bệnh máu trắng nếu người thân của bạn là bệnh nhân.
• Một số gen rối loạn có tính di truyền: Các bệnh như u sợi thần kinh, Claiphentơ, suy tủy và bệnh Down có thể tăng nguy cơ gây bệnh.
• Tham gia xạ trị hoặc hóa trị: Đây là phương pháp điều trị ung thư, chúng có thể làm tăng khả năng mắc bệnh.

Hút thuốc lá là một trong các nguyên nhân bệnh máu trắng

Biểu hiện bệnh máu trắng

Bạch cầu là một phần trong hệ thống miễn dịch của con người, vì vậy sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của bệnh nhân do sức đề kháng giảm sút. Các dấu hiệu bệnh máu trắng còn tùy thuộc vào việc, dòng lympho hay bạch cầu nào bị ảnh hưởng.

Các triệu chứng bệnh máu trắng/bệnh bạch cầu phổ biến gồm:

• Dễ mệt mỏi kéo dài, suy nhược cơ thể.
• Sốt, đổ mồ hôi ban đêm hoặc ớn lạnh.
• Nhiễm trùng dai dẳng, thường xuyên nhưng không quá nghiêm trọng.
• Liên tục giảm cân không rõ nguyên nhân.
• Khó thở, da tái nhợt.
• Dễ bầm tím và chảy máu (chảy máu cam, nướu).
• Đau xương và khớp.
• Xuất hiện các đốm đỏ nhỏ trên da.
• Sưng hạch bạch huyết.
• Các cơ quan nội tạng như: Dạ dày, gan, lách sưng to.

Chảy máu cam là một biểu hiện của bệnh máu trắng

Biện pháp phòng ngừa bệnh máu trắng và bảo vệ sức khỏe

Bệnh máu trắng có thể xuất hiện ở bất kỳ độ tuổi nào, vì vậy ta nên tham khảo các biện pháp để phòng ngừa hạn chế tiếp xúc với các tác nhân gây ung thư và luôn chăm sóc, quan tâm đến sức khỏe của bản thân. Nên có tham gia khám tổng quát sức khỏe định kỳ 6 tháng một lần sẽ giúp bạn điều trị bệnh ở những giai đoạn sớm.

• Hạn chế tiếp xúc trực tiếp với các chất hóa học công nghiệp gây ung thư cao.
• Tránh các bước sóng năng lượng và bức xạ ảnh hưởng tới sức khỏe như: Tia gamma, tia X.
• Hạn chế, không sử dụng các sản phẩm tạo ra khói (thuốc lá).
• Luôn quan tâm, chú ý tới sức khỏe bản thân. Sử dụng các sản phẩm cung cấp vitamin cho cơ thể.

Phương pháp điều trị bệnh máu trắng

Phương pháp điều trị còn phụ thuộc vào loại bệnh bạch cầu, sức khỏe, tuổi tác của bệnh nhân và cả những trường hợp đã di căn, xâm lấn sang các cơ quan khác mà cần có các phương pháp kết hợp với nhau để điều trị một cách thích hợp nhất bao gồm:

• Hóa trị liệu: Sử dụng hóa chất để tiêu diệt, ngăn cản tế bào dòng bạch cầu sinh sôi. Trong quá trình điều trị, hóa chất bạn nhận được có thể là thuốc dạng viên nén, tiêm, truyền tĩnh mạch hoặc tiêm dưới da được kết hợp với loại thuốc khác nhau.
• Liệu pháp miễn dịch: Cách chữa bệnh máu trắng này nhận diện được các tế bào ung thư và tăng cường hệ thống miễn dịch cho cơ thể để chống lại tế bào bạch cầu bị sai hỏng.
• Trị ung thư tế bào nhắm đích: Sử dụng loại thuốc được thiết kế để tấn công các phần cụ thể của tế bào bạch cầu, liệu pháp nhắm đích này có thể tiêu diệt, ngăn chặn tế bào bạch cầu nhân lên, cắt nguồn cung cấp dưỡng chất cho tế bào ung thư này khiến chúng bị tiêu diệt trực tiếp.
• Xạ trị: Cách chữa bệnh máu trắng này sử dụng các tia năng lượng mạnh hoặc tia X để tiêu diệt các tế bào bạch cầu ngăn sự phát triển xâm lấn.
• Cấy ghép tế bào gốc: Sau khi các tế bào máu bị ung thư bị tiêu diệt bởi xạ trị và nhiều phương pháp. Lúc này cấy ghép các tế bào tạo máu mới khỏe mạnh nhân lên, hình thành các tế bào hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu mà bạn cần.

Có thể điều trị bệnh máu trắng bằng phương pháp xạ trị

Các phương pháp điều trị đều được các bác sĩ cân nhắc những lợi ích và rủi ro tiềm ẩn sao cho phù hợp nhất với những bệnh nhân khác nhau mang bệnh.

Bài viết trên cung cấp cho độc giả về bệnh máu trắng là gì và những thông tin khác liên quan đến bệnh, nhà thuốc Long Châu luôn mong muốn đem cho độc giả nguồn kiến thức giúp bản thân mạnh khỏe để tận hưởng trọn vẹn cuộc sống!

Ánh Vũ

Nguồn tham khảo: Tổng hợp