Cây ké hoa đào là cây gì? Có tác dụng như thế nào?

Trong kho tàng y học cổ truyền Việt Nam, có rất nhiều loại thảo dược quý ít người biết đến và cây ké hoa đào là một trong số đó. Ké hoa đào không chỉ là cây mọc dại phổ biến mà còn mang lại nhiều công dụng chữa bệnh đáng kinh ngạc. Vậy, cây ké hoa đào có đặc điểm nhận dạng như thế nào và nó có những tác dụng cụ thể nào đối với sức khỏe con người?

Đặc điểm cây ké hoa đào

Cây ké hoa đào (Urena lobata L.) là một loại cây dược liệu thuộc họ bông (Malvaceae), có chiều cao từ 1 đến 1,5 mét, với cành cây hình trụ và phủ lông mịn. Lá của cây mọc so le, gần tròn, mép lá có thùy khía răng không đều, mặt trên xanh và mặt dưới phủ lông màu xám, hoa mọc đơn lẻ ở kẽ lá, có màu hồng hoặc đỏ tía. Quả hình gần tròn, có lông và gai nhỏ, khi chín nứt thành 5 mảnh với hạt có rãnh dọc và lông ngắn.

Cây ké hoa đào phân bố rộng rãi ở các vùng cận nhiệt đới và nhiệt đới trên thế giới như châu Á, châu Phi, Nam Mỹ. Tại Việt Nam, thường thấy ở các vùng trung du, đồng bằng và vùng núi thấp dưới 800 mét. Cây thích hợp sống ở những nơi ưa sáng, chịu hạn tốt, thường mọc dại rải rác hoặc thành đám lớn ở các vùng nương rẫy bỏ hoang, ven đường.

Bộ phận sử dụng làm thuốc chủ yếu là rễ, thân cây. Việc thu hái thường tiến hành vào mùa hạ hoặc mùa thu, có thể dùng cây tươi hoặc phơi khô. Trước khi sử dụng, rễ và thân cây thường được sao vàng rồi sắc lấy nước uống hoặc cô đặc thành cao khô để dùng trong các bài thuốc dân gian.

Cây ké hoa đào có vai trò quan trọng trong y học cổ truyền với công dụng như kháng khuẩn, chống viêm, hạ đường huyết, chống oxy hóa, góp phần đa dạng nguồn dược liệu quý tại nhiều vùng Việt Nam và quốc tế.

Công dụng của cây ké hoa đào trong điều trị bệnh lý

Theo quan điểm y học cổ truyền, cây ké hoa đào có tính bình, vị cay ngọt, quy vào tỳ và phế. Cây có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, trừ phong và lợi thấp. Nó được dùng chủ trị các chứng phong thấp đau nhức, cảm mạo phát sốt, lỵ, thủy thũng, bạch đới, ung thũng và thổ huyết, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe người sử dụng.

Theo y học hiện đại, cây ké hoa đào có tác dụng trong điều trị bệnh tiểu đường type 2. Các thử nghiệm được thực hiện cho thấy khả năng ức chế enzym α-glucosidase của cây ké hoa đào khi trồng thủy canh. Tuy nhiên, khi thử nghiệm trên chuột bị tiểu đường do alloxan gây ra, khả năng hạ đường huyết của rễ tơ thủy canh lại thấp hơn so với rễ tự nhiên. Do đó, cần tiếp tục nghiên cứu và thử nghiệm sâu hơn để xác thực hiệu quả hạ đường huyết và công dụng hỗ trợ điều trị tiểu đường type 2 của dược liệu này.

Một số bài thuốc sử dụng cây ké hoa đào

Dưới đây là một số bài thuốc trong Đông y sử dụng cây ké hoa đào giúp chữa trị một số bệnh lý:

Hỗ trợ điều trị cảm mạo

Nguyên liệu: Khoảng 20 - 24g rễ cây ké hoa đào và 300ml nước.

Cách làm: Rửa sạch rễ cây, để ráo rồi cho vào nồi đun cùng với nước đã chuẩn bị. Sắc trong khoảng 10 phút, sau đó chắt lấy phần nước để uống khi còn ấm. Uống liên tục trong vòng 3 đến 5 ngày để đạt hiệu quả tốt nhất.

Giảm đau nhức xương khớp, hỗ trợ trị phong thấp

Nguyên liệu: 60g rễ cây ké hoa đào.

Cách làm: Làm sạch rễ rồi đun với 400ml nước đến khi còn lại một nửa (khoảng 200ml). Uống phần nước này làm hai lần trong ngày, duy trì đều đặn đến khi cảm giác đau nhức giảm.

Hỗ trợ điều trị ho có lẫn máu

Nguyên liệu: 30 - 60g lá non và búp ké hoa đào, 60g thịt lợn nạc.

Cách làm: Rửa sạch cả hai nguyên liệu, thái nhỏ rồi cho vào nồi hầm với 500ml nước trong khoảng 20 phút. Dùng khi còn ấm, thực hiện đều đặn mỗi ngày cho đến khi triệu chứng ho ra máu giảm hẳn.

Điều trị bệnh kiết lỵ

Nguyên liệu: 10g ba chẽ và 40g rễ ké hoa đào.

Cách làm: Sau khi rửa sạch các vị thuốc, cho vào nồi cùng 500ml nước, đun đến khi còn khoảng 300ml thì tắt bếp. Chia lượng nước sắc được thành hai phần uống trong ngày.

Hỗ trợ điều trị viêm thận, phù thũng

Nguyên liệu: 40g rễ cây ké hoa đào.

Cách làm: Rễ cây sau khi rửa sạch được đun với 400ml nước trong khoảng 20 phút. Chắt nước và chia thành hai lần uống mỗi ngày. Liệu trình nên kéo dài từ 7 đến 10 ngày.

Hỗ trợ điều trị mụn nhọt, lở loét

Nguyên liệu: Một nắm rễ cây ké hoa đào.

Cách làm: Rễ cây được làm sạch rồi giã nhuyễn cùng một ít nước. Dùng hỗn hợp này đắp trực tiếp lên vùng da mụn nhọt trong 10 - 15 phút sau khi đã vệ sinh sạch. Áp dụng phương pháp này 3 đến 5 lần mỗi tuần để giúp vết thương nhanh lành hơn.

Điều hòa rong huyết

Nguyên liệu: 40g ké hoa đào, 10g mỗi loại dược liệu chỉ thiên, mần tưới, mã đề.

Cách làm: Tất cả các dược liệu được rửa sạch và nấu với 700ml nước trong vòng 30 phút. Sau đó chắt lấy nước, chia làm hai lần uống mỗi ngày. Uống liên tục từ 3 đến 5 ngày.

Hỗ trợ chữa bạch đới

Nguyên liệu: 30g cành, lá hoặc rễ ké hoa đào, 15g lá bòng bong to và 15g chua ngút.

Cách làm: Các vị thuốc được rửa sạch, sắc với 400ml nước đến khi còn lại 200ml. Chắt nước và uống làm hai lần mỗi ngày.

Giảm viêm họng

Nguyên liệu: 60g rễ ké hoa đào và 200ml nước.

Cách làm: Làm sạch rễ ké hoa đào rồi cho vào nồi cùng với 200ml nước, đun đến khi lượng nước còn lại khoảng 100ml. Dùng phần nước này để súc họng và súc miệng trong 3 đến 5 ngày. Trong quá trình điều trị, cần tránh đồ cay nóng và không uống nước lạnh.

Các bài thuốc có tính truyền miệng trong dân gian, thường không được nghiên cứu y học hiện đại chứng minh hiệu quả và tính an toàn đầy đủ nên khuyến cáo người đọc nên tham khảo ý kiến của bác sĩ có chuyên môn.

Cây ké hoa đào mặc dù là loại cây mọc hoang dại nhưng cũng là một vị thuốc quý, được ứng dụng trong nhiều bài thuốc dân gian. Với khả năng thanh nhiệt, giải độc, lợi tiểu và hỗ trợ điều trị các bệnh đường tiêu hóa, hô hấp, loại cây này mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Tuy nhiên, khi sử dụng ké hoa đào cần tuân thủ liều lượng và chỉ dẫn của thầy thuốc để đảm bảo an toàn và đạt được hiệu quả tốt nhất.