Chóng mặt kịch phát lành tính: Nguyên nhân, dấu hiệu, phương pháp chẩn đoán và điều trị

Chóng mặt kịch phát lành tính là một trong những nguyên nhân của rối loạn tiền đình với những triệu chứng đi kèm như choáng váng, nôn ói, mất thăng bằng,... trong một thời gian ngắn. Việc trải qua các cơn chóng mặt đột ngột với cường độ mạnh khiến không ít người cảm thấy hoang mang, lo sợ. Để hiểu rõ hơn về tình trạng này, mời bạn theo dõi các thông tin trong bài viết dưới đây của Nhà thuốc Long Châu.

Tìm hiểu chung về chóng mặt kịch phát lành tính

Chóng mặt kịch phát lành tính (tên tiếng anh là Benign paroxysmal positional vertigo – BPPV) là một hiện tượng rối loạn hệ thống tiền đình gồm các cơn chóng mặt ngắn (dưới 1 phút) xảy ra khi xoay đầu hoặc thay đổi tư thế đầu một cách đột ngột.

Mặc dù chóng mặt tư thế kịch phát lành tính là nguyên nhân thường gặp nhất trên lâm sàng gây ra chóng mặt nhưng triệu chứng này hiếm khi nghiêm trọng vì có mức độ nguy hiểm thấp. Chóng mặt kịch phát lành tính có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi, phổ biến nhất là ở người lớn tuổi. Đây cũng là đối tượng nguy hiểm nhất khi bị chóng mặt vì họ có nguy cơ bị té ngã cao dẫn đến chấn thương không mong muốn.

Nguyên nhân gây chóng mặt kịch phát lành tính

Chóng mặt kịch phát lành tính xảy ra khi các thạch nhĩ (tinh thể canxi cacbonat) đi lạc vào ống bán khuyên sau - bộ phận có chức năng định hướng và giữ thăng bằng trong tai. Khi thay đổi vị trí hoặc tư thế đầu, các thạch nhĩ này chuyển động trong ống bán khuyên làm kích thích hệ tiền đình, tạo ra ảo giác chuyển động và khởi phát cơn chóng mặt.

Các yếu tố nguy cơ gây ra chóng mặt kịch phát lành tính:

• Người cao tuổi.
• Người bị chấn thương đầu.
• Phẫu thuật tai.
• Một số bệnh nhiễm vi rút như viêm dây thần kinh tiền đình do virus.
• Gây mê kéo dài hay thời gian nằm trên giường quá lâu.

Chóng mặt kịch phát lành tính có triệu chứng gì?

Chóng mặt kịch phát lành tính không làm ảnh hưởng đến thính lực, không gây ù tai cũng như không làm người bệnh ngất xỉu. Các cơn chóng mặt kịch phát lành tính thường kéo dài vài giây đến 1 phút, đi kèm theo đó là những biểu hiện như sau:

• Choáng váng, người bệnh có cảm giác mọi thứ xung quanh đang xoay tròn.
• Mất thăng bằng, mất phương hướng.
• Buồn nôn hoặc nôn.

Chẩn đoán chóng mặt kịch phát lành tính như nào?

Bước đầu của chẩn đoán, các bác sĩ thường dựa vào bệnh sử các cơn chóng mặt ngắn xảy ra khi thay đổi tư thế đầu và thăm hỏi người bệnh về những triệu chứng chóng mặt. Tiếp đó, các bác sĩ sẽ tiến hành khám lâm sàng qua các bài kiểm tra giúp chẩn đoán bệnh tình. Trong quá trình khám thực thể, bạn sẽ được yêu cầu thay đổi tư thế từ ngồi sang nằm, nghiêng đầu sang một bên, chuyển động mắt,... để tìm dấu hiệu rung giật nhãn cầu, xem khả năng kiểm soát chuyển động mắt có hay không.

Trường hợp chưa xác định được nguyên nhân bệnh, bác sĩ sẽ cho bệnh nhân thực hiện thêm một số xét nghiệm bổ sung như: Chụp cộng hưởng từ (MRI), điện ký rung giật nhãn cầu (ENG) hay ảnh động nhãn đồ (VNG).

Phương pháp điều trị chóng mặt kịch phát lành tính

Mặc dù bệnh chóng mặt kịch phát lành tính có thể tự khỏi sau một thời gian mà không cần điều trị nhưng để giúp các triệu chứng ở bệnh nhân sớm hơn và hạn chế các tình huống không mong muốn xảy ra, các bác sĩ đã chỉ định một số phương pháp sau:

Nghiệm pháp tái định vị sỏi tai (Epley)

Phương pháp tái định vị sỏi tai được mô tả qua các thao tác đơn giản để thay đổi từ từ tư thế đầu của người bệnh. Bác sĩ hoặc kỹ thuật viên sẽ thực hiện một số tư thế định vị đầu qua một chuỗi các vận động lặp lại nhiều lần đến khi bệnh nhân không còn bị chóng mặt nữa. Mục đích của phương pháp này chính là di chuyển hạt sỏi về lại nơi ban đầu của nó.

Hiện nay, phương pháp tái định vị sỏi tai được thực hiện tại bệnh viện và bệnh nhân cũng có thể được các bác sĩ hướng dẫn tự điều trị tại nhà khi cần.

Phẫu thuật thay thế

Phẫu thuật thay thế thường được bác sĩ đề nghị trong trường hợp nghiệm pháp Epley không đạt hiệu quả. Các bác sĩ khi tiến hành phẫu thuật sẽ dùng một nút đệm xương để chặn phần tai trong gây chóng mặt. Nút chặn này sẽ ngăn ngừa hạt sỏi trong ống bán nguyệt vào tai đáp ứng với chuyển động đầu nói chung. Được biết, tuy rất hiếm trường hợp sử dụng phương pháp nhưng tỷ lệ thành công lên đến 90%.

Hướng dẫn bệnh nhân sau điều trị

Sau khi thực hiện các phương pháp điều trị theo sự hướng dẫn của bác sĩ, người bệnh cần lưu ý một vài điều sau đây:

• Sau khi làm nghiệm pháp, để đề phòng cơn chóng mặt trở lại, người bệnh nên đợi khoảng 10 phút.
• Khi đi ngủ nên giữ tư thế nằm nghiêng 45 độ.
• Tránh nằm ngủ bên kích thích, hạn chế ngửa đầu lên hoặc cúi xuống quá.
• Sinh hoạt hàng ngày nên giữ đầu thẳng, không được tự ý cắt tóc, nhổ răng, tập các bài thể dục đòi hỏi di chuyển đầu.
• Sau một tuần điều trị, người bệnh tự xoay đầu sang bên gây chóng mặt.

Chóng mặt kịch phát lành tính tuy là hiện tượng thường gặp trong cộng đồng nhưng không phải là một bệnh lý nguy hiểm. Hy vọng các chia sẻ trên đây của Nhà thuốc Long Châu sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn cũng như ứng phó được triệu chứng khi gặp phải. 

Xem thêm:

• Vì sao người tiểu đường bị chóng mặt
• Người bị chóng mặt thiếu chất gì
• Nguyên nhân khiến bạn ngủ dậy bị chóng mặt