Phương pháp dẫn lưu dịch ổ bụng dưới X quang tăng sáng là gì?

Tình trạng tụ dịch trong ổ bụng là một biến chứng nguy hiểm, thường xuất hiện trong các trường hợp viêm tụy cấp. Phương pháp chọc hút dịch màng bụng được áp dụng để xử lý các ổ dịch chứa các chất gây viêm, từ đó giảm áp lực trong ổ bụng, hỗ trợ quá trình chẩn đoán và điều trị. Phương pháp này thực hiện dưới sự hướng dẫn của X quang và được gọi là phương pháp dẫn lưu dịch ổ bụng dưới X quang tăng sáng.

Dẫn lưu dịch ổ bụng dưới X quang tăng sáng gì?

Phương pháp dẫn lưu dịch ổ bụng dưới X quang tăng sáng là một quy trình can thiệp được sử dụng để đối phó với tình trạng tụ dịch trong ổ bụng, thường xuất hiện nhiều nhất trong trường hợp viêm tụy cấp, nơi có sự xuất tiết và tụ dịch xảy ra quanh tụy và trong ổ bụng. Đây là một trong những biến chứng phổ biến, đặc biệt là trong trường hợp viêm tụy cấp có hiện tượng hoại tử. Các ổ tụ dịch này chứa đựng nhiều chất gây viêm, tác động tiêu cực đến tế bào, cytokine, và có thể ảnh hưởng đến hiệu quả của quá trình điều trị viêm tụy cấp.

Vì vậy, một trong những kỹ thuật hiện đại được áp dụng trong quá trình chọc hút dịch ổ bụng là dẫn lưu dịch qua da, có thể được thực hiện dưới sự hướng dẫn của siêu âm, chụp cắt lớp vi tính, X quang tăng sáng hoặc chụp số hóa xóa nền. Không chỉ trong trường hợp viêm tụy cấp, mà còn trong điều trị cổ chướng, việc dẫn lưu dịch cũng được áp dụng để giảm áp lực trong ổ bụng.

Chỉ định và chống chỉ định của phương pháp dẫn lưu dịch ổ bụng

Trong lĩnh vực này, can thiệp dẫn lưu dịch ổ bụng được ưu tiên trong những tình huống sau đây:

• Tình trạng tụ dịch trong ổ bụng do viêm tụy cấp: Quá trình này được áp dụng hiệu quả để giảm áp lực trong ổ bụng và cải thiện chức năng cơ bản của cơ quan khi có tụ dịch do viêm tụy cấp.
• Dịch ổ bụng do xơ gan hoặc bệnh lý hệ thống gây cản trở hô hấp (gây khó thở): Các tình trạng tụ dịch có nguồn gốc từ xơ gan hoặc các bệnh lý hệ thống gây áp lực trong ổ bụng, đặc biệt khi gây khó thở, là một trong những tình trạng được chỉ định can thiệp.

Tuy nhiên, cũng cần lưu ý đến các tình trạng không thích hợp để thực hiện phương pháp này:

• Rối loạn đông máu, tỉ lệ prothrombin < 70%, số lượng tiểu cầu < 50 G/l: Trong trường hợp có rối loạn đông máu và giảm tiểu cầu dưới mức an toàn, quá trình dẫn lưu dịch có thể tăng rủi ro nhiễm trùng và chảy máu.
• Suy gan, suy thận, suy hô hấp, tuần hoàn nặng: Những tình trạng suy giảm chức năng của gan, thận, hô hấp, hoặc tuần hoàn nặng có thể làm tăng rủi ro và không lợi cho quá trình dẫn lưu dịch ổ bụng. Trong trường hợp này, có thể xem xét các phương pháp can thiệp khác hoặc thực hiện tại khoa hồi sức tích cực nếu có sự cần thiết.

Làm thế nào quá trình dẫn lưu dịch ổ bụng dưới X quang tăng sáng được thực hiện?

Trước khi tiến hành thủ thuật, bệnh nhân sẽ được thông tin chi tiết về quy trình, đồng thời cần tuân thủ quy định về nhịn ăn, uống trong khoảng 6 giờ trước thủ thuật. Bệnh nhân được phép uống nước, nhưng lượng không vượt quá 50ml. Khi thực hiện can thiệp, bệnh nhân được yêu cầu nằm ngửa, nghiêng hoặc sấp tùy thuộc vào vị trí dẫn lưu. 

Sau đó, người kỹ thuật sẽ lắp đặt các thiết bị theo dõi như nhịp thở, nhịp tim, huyết áp, điện tâm đồ và SpO2. Da tại vùng tiến hành thủ thuật sẽ được sát trùng và phủ bằng khăn vô khuẩn có lỗ. Nếu bệnh nhân trải qua cảm giác kích thích quá mức hoặc không thể duy trì tư thế ổn định, có thể cân nhắc sử dụng các loại thuốc an thần để đảm bảo rằng quá trình thực hiện diễn ra một cách thuận lợi. Quá trình thực hiện gồm các giai đoạn sau:

Đánh giá trước can thiệp:

• Tiến hành đánh giá ổ dịch thông qua siêu âm và/hoặc chụp cắt lớp vi tính để xác định vị trí, giới hạn và tính chất của ổ dịch.
• Đánh dấu vị trí dự kiến để tiếp cận ổ dịch.

Bộc lộ đường vào:

• Sát khuẩn rộng vị trí chọc kim để đảm bảo vệ sinh.
• Gây tê tại vị trí cần thiết nhằm giảm đau cho bệnh nhân.
• Thực hiện rạch vết nhỏ ở da bằng lưỡi dao phẫu thuật, có thể sử dụng siêu âm để hướng dẫn đường vào thuận lợi và tránh các cấu trúc quan trọng như mạch máu và ống tiêu hoá.

Tiếp cận ổ áp xe:

• Kỹ thuật viên sử dụng kim chọc để dẫn đường qua vị trí rạch da, được hướng dẫn bởi siêu âm để tiếp cận ổ dịch.
• Bơm thuốc đối quang vào ổ dịch để xác định vị trí của đầu kim trong ổ dịch.
• Rút dịch từ ổ dịch thông qua kim dẫn đường dưới sự kiểm soát của X quang tăng sáng.
• Tiếp cận ổ áp xe dựa vào hình ảnh X quang tăng sáng để đưa dây dẫn đường vào trong ổ dịch.

Đặt ống dẫn lưu:

• Sử dụng ống nong để đưa vào ổ dịch theo dây dẫn đường, điều chỉnh kích thước ống tùy thuộc vào đường kính ống thông dự kiến.
• Đặt ống dẫn lưu Pigtail có nhiều lỗ bên vào trong ổ dịch theo hướng dẫn của dây dẫn.
• Cố định ống dẫn lưu Pigtail bằng kim chỉ phẫu thuật để đảm bảo ổ dịch được xử lý hiệu quả.

Tóm lại, phương pháp dẫn lưu dịch ổ bụng dưới X quang tăng sáng là một kỹ thuật hút dịch màng bụng được thực hiện dưới sự hỗ trợ của X quang. Đây là một phương pháp ít xâm lấn, có khả năng hiệu quả trong việc loại bỏ dịch từ các ổ dịch chứa các chất gây viêm, độc tế bào, giảm thể tích dịch trong ổ bụng. Qua đó, phương pháp này giúp cải thiện chức năng của các cơ quan nội tạng. Dẫn lưu các ổ dịch viêm hoặc hoại tử nhằm tránh hiện tượng lan tràn sau phẫu thuật, đồng thời giảm rủi ro nhiễm trùng.

Xem thêm:

• Dẫn lưu não thất được thực hiện khi nào? Quy trình phẫu thuật dẫn lưu não thất
• Những trường hợp nào cần dẫn lưu áp xe? Một số biến chứng có thể gặp phải