Điện sinh lý mắt là gì? Những lưu ý khi thực hiện các xét nghiệm điện sinh lý mắt

Điện sinh lý mắt là một lĩnh vực y khoa chuyên sâu sử dụng các kỹ thuật tiên tiến để đo lường hoạt động điện của mắt và não bộ liên quan đến thị giác. Nó bao gồm một loạt các xét nghiệm khác nhau, mỗi xét nghiệm tập trung vào đánh giá một khía cạnh cụ thể của hệ thống thị giác, từ võng mạc, dây thần kinh thị giác đến các vùng não xử lý thông tin hình ảnh. Trong bài viết này Nhà thuốc Long Châu cùng bạn tìm hiểu về những thông tin quan trọng liên quan đến điện sinh lý mắt nhé!

Điện sinh lý mắt là gì?

Điện sinh lý mắt là một nhóm các xét nghiệm chuyên sâu nhằm đánh giá hoạt động của võng mạc, nơi tiếp nhận ánh sáng và chuyển đổi thành tín hiệu điện.

Thông qua việc ghi đo điện võng mạc - những thay đổi điện tiềm xuất phát sinh từ tế bào võng mạc khi tiếp nhận kích thích ánh sáng - điện sinh lý mắt cung cấp cho bác sĩ thông tin chi tiết về chức năng võng mạc, từ đó hỗ trợ chẩn đoán và đánh giá các bệnh lý về mắt.

Có những phương pháp điện sinh lý mắt nào?

Điện cơ mắt - Electroretinography (ERG)

Điện cơ mắt - ERG là một phương pháp chẩn đoán quan trọng giúp đánh giá chức năng võng mạc, bộ phận nhạy cảm với ánh sáng ở phía sau mắt. Xét nghiệm này đo lường phản ứng điện của võng mạc khi tiếp xúc với các kích thích ánh sáng khác nhau, bao gồm ánh sáng lóe, ánh sáng chớp nháy và các mẫu hình ảnh.

Trong đó:

• ERG toàn trường: Đo phản ứng điện của toàn bộ võng mạc, cung cấp thông tin tổng quan về chức năng võng mạc.
• ERG đa tiêu điểm (mfERG): Đo phản ứng điện của các vùng cụ thể trên võng mạc, đặc biệt hữu ích trong chẩn đoán các bệnh lý ảnh hưởng đến điểm vàng, nơi tập trung thị lực sắc nét nhất.

Thông qua ERG, bác sĩ có thể phát hiện các bệnh lý và vấn đề của võng mạc, bao gồm thoái hóa điểm vàng, viêm võng mạc, bong võng mạc,... Xét nghiệm này cũng giúp đánh giá mức độ tổn thương võng mạc do các bệnh lý khác như đục thủy tinh thể, tăng nhãn áp, tiểu đường,..

Điện quang mắt - Electrooculography (EOG)

Điện quang mắt là một phương pháp chẩn đoán y khoa sử dụng để đo lường điện tiềm xuất của mắt, từ đó giúp đánh giá hoạt động của các cơ mắt và võng mạc. Xét nghiệm này cung cấp thông tin quan trọng về cách thức mắt di chuyển và xử lý thông tin thị giác, hỗ trợ chẩn đoán và theo dõi một số bệnh lý về mắt và võng mạc.

Nguyên lý hoạt động: Khi mắt di chuyển, các cơ mắt tạo ra điện tiềm xuất. Điện quang mắt sử dụng các điện cực được đặt xung quanh mắt để ghi lại những thay đổi điện tiềm xuất này. Dữ liệu thu thập được sau đó được phân tích bằng máy tính để tạo ra biểu đồ điện quang mắt (EOG).

Điện thế gợi - Visual Evoked Response (VER)

Điện thế gợi, còn được gọi là phản ứng gợi thị giác, là một phương pháp chẩn đoán y khoa tiên tiến giúp đánh giá hoạt động điện trong toàn bộ con đường thị giác, từ mắt đến các vùng não bộ liên quan đến thị giác. Giống như điện đồ võng mạc (ERG), VER đo lường phản ứng điện của não khi tiếp nhận các kích thích thị giác, cung cấp thông tin chi tiết về cách thức hệ thống thị giác xử lý và truyền tải thông tin hình ảnh.

Bác sĩ sẽ dựa trên kết quả VER để đưa ra chẩn đoán và phác đồ điều trị phù hợp. VER có thể giúp xác định vị trí và mức độ tổn thương trong hệ thống thị giác, từ đó hỗ trợ bác sĩ lựa chọn phương pháp điều trị hiệu quả nhất.

Chỉ định thực hiện của những xét nghiệm điện sinh lý mắt

Những lý do khác nhau sẽ được bác sĩ chỉ định thực hiện các xét nghiệm điện sinh lý mắt khác nhau.

Điện quang mắt - ERG

ERG toàn trường

Giống như một bản đồ chi tiết, ERG toàn trường giúp bác sĩ đánh giá hoạt động tổng thể của võng mạc, bao gồm cả các tế bào hình que và tế bào hình nón - chịu trách nhiệm cho thị lực và cảm nhận màu sắc. Xét nghiệm này áp dụng cho các vấn đề tiềm ẩn như:

• Tổn thương võng mạc do tác động ngoại lực: Ma túy, hóa chất hay chấn thương đều có thể để lại dấu vết trên võng mạc, ảnh hưởng đến thị lực.
• Mất thị lực: Bất kể do nguyên nhân trung tâm hay ngoại vi, ERG toàn trường có thể giúp xác định vị trí và mức độ tổn thương võng mạc, từ đó tìm ra hướng điều trị phù hợp.
• Quáng gà hay mù màu cũng có thể được giải mã qua ERG toàn trường, giúp bác sĩ tìm ra nguyên nhân và đưa ra giải pháp.
• Bệnh lý mạch máu ảnh hưởng thị giác: ERG toàn trường góp phần chẩn đoán các vấn đề về lưu thông máu trong mắt, từ đó bảo vệ thị lực khỏi những tổn thương do thiếu hụt oxy và dưỡng chất.
• Ngoài ra, ERG toàn trường còn đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện các bệnh lý di truyền hoặc thiếu hụt dinh dưỡng ảnh hưởng đến võng mạc, chẳng hạn như thiếu vitamin A hay rối loạn chuyển hóa.

ERG đa tiêu điểm (mfERG)

Tập trung vào "điểm vàng" - trung tâm thị giác sắc nét, ERG đa tiêu điểm giúp bác sĩ soi sáng những vấn đề tiềm ẩn mà ERG toàn trường có thể bỏ sót:

• Bệnh lý điểm vàng: Đây là nguyên nhân hàng đầu gây mất thị lực trung tâm ở người lớn tuổi. mfERG giúp phát hiện sớm các bệnh lý này, từ đó có biện pháp can thiệp kịp thời.
• Mất thị lực trung tâm không rõ nguyên nhân: Khi ERG toàn trường không tìm ra đáp án, mfERG sẽ tiếp tục "thám hiểm" để giải mã bí ẩn đằng sau mất thị lực.
• Viêm võng mạc sắc tố: Một số loại viêm võng mạc sắc tố ảnh hưởng đến điểm vàng, mfERG có thể giúp chẩn đoán và theo dõi tiến triển của bệnh.

Kết luận: ERG toàn trường và mfERG là hai công cụ chẩn đoán giá trị trong lĩnh vực nhãn khoa, giúp bác sĩ khám phá chức năng võng mạc một cách chi tiết, từ đó đưa ra chẩn đoán chính xác và phác đồ điều trị hiệu quả cho các bệnh về mắt, bảo vệ thị lực và nâng cao chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân.

Đo điện quang - EOG

Đo điện quang được chỉ định để hỗ trợ chẩn đoán và theo dõi các vấn đề của võng mạc, phương pháp này có thể được sử dụng để giúp kiểm tra một số vấn đề như:

• Chẩn đoán bệnh võng mạc: EOG đóng vai trò quan trọng trong việc chẩn đoán các bệnh lý võng mạc, bao gồm:
  • Bệnh Best (thoái hóa điểm vàng bẩm sinh): EOG có thể giúp phát hiện sớm bệnh Best, từ đó có biện pháp can thiệp kịp thời để bảo vệ thị lực.
  • Viêm võng mạc sắc tố: EOG hỗ trợ chẩn đoán và theo dõi tiến triển của bệnh lý này, giúp bác sĩ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.
• Đánh giá các dạng loạn dưỡng điểm vàng khác nhau: EOG có thể phân biệt các dạng loạn dưỡng điểm vàng khác nhau, giúp bác sĩ lựa chọn phương pháp điều trị hiệu quả nhất.

Điện thế gợi - VER

Điện thế gợi (VER) đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá toàn bộ đường dẫn thị giác, từ mắt đến não, giúp bác sĩ xác định các vấn đề tiềm ẩn ảnh hưởng đến thị lực. VER có thể giúp phát hiện sớm các bệnh lý võng mạc như thoái hóa điểm vàng, viêm võng mạc, bong võng mạc,... VER có thể giúp phát hiện sớm bệnh đa xơ cứng, một bệnh lý ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương, bao gồm cả hệ thống thị giác.

VER đặc biệt hữu ích trong việc đánh giá chức năng thị giác ở trẻ em sơ sinh, trẻ nhỏ và người cao tuổi, những đối tượng không thể giao tiếp bằng lời nói hoặc khó hợp tác làm theo hướng dẫn.

Những lưu ý khi thực hiện các xét nghiệm điện sinh lý mắt

Để đảm bảo kết quả điện sinh lý mắt chính xác nhất, bệnh nhân cần lưu ý một số điều sau:

Trước khi thực hiện:

• Ăn uống đầy đủ: Duy trì lượng đường trong máu ổn định bằng cách ăn uống đầy đủ. Tránh để tình trạng hạ đường huyết xảy ra trước khi làm xét nghiệm.
• Hạn chế chất caffeine: Không sử dụng cà phê, trà, nước ngọt có ga hoặc các chất kích thích khác có chứa caffeine trong vòng 12 tiếng trước khi thực hiện điện sinh lý mắt. Chất caffeine có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm.
• Gội đầu sạch sẽ: Gội đầu với dầu gội đầu thông thường vào buổi sáng trước khi đi làm xét nghiệm. Tránh sử dụng các sản phẩm tạo kiểu tóc như keo xịt tóc, mousse,...
• Tháo trang sức: Tháo bỏ khuyên tai, vòng cổ, kẹp tóc và các đồ trang sức khác gần vùng đầu trước khi thực hiện điện sinh lý mắt. Các vật dụng kim loại có thể ảnh hưởng đến kết quả đo điện.

Lưu ý trong quá trình thực hiện:

• Ngồi yên tĩnh: Bệnh nhân cần ngồi yên tĩnh và thư giãn trong suốt quá trình thực hiện điện sinh lý mắt. Việc di chuyển hoặc cử động mắt có thể ảnh hưởng đến kết quả.
• Nhìn theo hướng dẫn: Bệnh nhân cần nhìn theo hướng dẫn của kỹ thuật viên trong khi thực hiện một số bài kiểm tra nhất định.
• Báo cáo bất kỳ cảm giác khó chịu nào: Nếu bạn cảm thấy bất kỳ khó chịu hoặc đau nhức nào trong quá trình thực hiện, hãy báo cho kỹ thuật viên biết ngay lập tức.

Điện sinh lý mắt là một công cụ chẩn đoán giá trị trong lĩnh vực nhãn khoa, đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ và nâng cao sức khỏe thị giác. Nếu bạn đang gặp các vấn đề về thị lực, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn và thực hiện điện sinh lý mắt khi cần thiết.

Xem thêm: Khi nào cần mổ mắt cận thị? Những điều cần lưu ý trước khi mổ là gì?