Đo DLCO: Đo khả năng khuếch tán khí qua màng phế nang mao mạch

Chắc hẳn quy trình đo DLCO ra sao vẫn đang là câu hỏi thắc mắc của rất nhiều độc giả. Trước khi tìm hiểu quy trình đo, hãy cùng Nhà thuốc Long Châu tìm hiểu sơ lược về DLCO và phương pháp đo DLCO bạn nhé.

Chỉ số DLCO là gì?

DLCO là chỉ số cho thấy khả năng khuếch tán của carbon monoxide. Đây là thước đo khả năng vận chuyển khí từ phế nang qua biểu mô phế nang và nội mô mao mạch đến các tế bào máu.

Các nghiên cứu chỉ ra rằng, DLCO phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố, trong đó phải kể đến diện tích và độ dày của hàng rào khí máu cùng thể tích máu trong mao mạch phổi. Ngoài ra, phép đo DLCO còn bị ảnh hưởng bởi sự phân bố thể tích phế nang và thông khí.

DLCO giảm trong trường hợp có tăng áp động mạch phổi nguyên phát, tắc động mạch phổi, khí phế thũng, xơ phổi, thiếu máu… DLCO tăng ở người bệnh mắc suy tim, đa hồng cầu, xuất huyết phế nang và hen…

Chỉ định và chống chỉ định của kỹ thuật đo DLCO

Cũng giống như các kỹ thuật thăm dò cận lâm sàng khác, đo DLC cũng có chỉ định và chống chỉ định trong các trường hợp nhất định.

Chỉ định

Đo khả năng khuếch tán khí qua màng phế nang mao mạch (DLCO) được chỉ định trong một số trường hợp như:

• Chụp X quang ngực hoặc phim cắt lớp vi tính phát hiện có tổn thương mô kẽ hay khí phế thũng trên hai phế trường phổi.
• Khám lâm sàng phát hiện các dấu hiệu có thể ảnh hưởng đến hô hấp, gây rối loạn trao đổi khí tại phổi, chẳng hạn như: Lồng ngực có biến dạng hoặc lồng ngực hình thùng, phổi có ran nổ, ran ngáy hoặc ran rít…
• Có các bất thường trong khí máu động mạch như tăng thán khí hay giảm oxy máu.
• Có các triệu chứng của đa hồng cầu không giải thích được bởi các nguyên nhân bên ngoài hệ hô hấp, ví dụ như bệnh lý huyết học, bệnh lý tại tim…
• Người bệnh mắc một số bệnh lý toàn thân khác như lupus ban đỏ hệ thống, bệnh xơ nang, viêm đa khớp dạng thấp, xơ cứng bì… cũng làm tăng nguy cơ ảnh hưởng đến hệ hô hấp.
• Các bệnh lý di truyền trong gia đình ảnh hưởng đến chức năng hô hấp.
• Sống và làm việc trong môi trường ô nhiễm cũng là một trong những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý về phổi.
• Đánh giá chức năng hô hấp trong bộ xét nghiệm trước phẫu thuật.

Chống chỉ định

Đo khả năng khuếch tán khí qua màng phế nang mao mạch chống chỉ định trong các trường hợp:

• Đang có nhiễm trùng đường hô hấp, chẳng hạn như viêm phổi, lao phổi…
• Ho máu không rõ nguyên nhân và chưa được kiểm soát.
• Người bệnh đang có tràn dịch màng tim, tràn khí màng phổi hay tràn dịch màng phổi.
• Chức năng tim mạch không ổn định, cụ thể: Suy tim, huyết áp thấp, viêm cơ tim…
• Mới khởi phát cơn nhồi máu cơ tim hay đột quỵ não.
• Đối với việc thực hiện y lệnh của bác sĩ, người bệnh thiếu hợp tác.

Quy trình đo khả năng khuếch tán khí qua màng phế nang mao mạch (DLCO)

Kỹ thuật đo khả năng khuếch tán khí qua màng phế nang mao mạch được tiến hành lần lượt theo các bước sau:

Chuẩn bị

Người thực hiện kỹ thuật đo DLCO là kỹ thuật viên thành thạo về đo chức năng hô hấp hoặc bác sĩ chuyên khoa hô hấp, điều dưỡng hỗ trợ sắp xếp dụng cụ và chuẩn bị người bệnh.

Phương tiện hỗ trợ phương pháp này gồm có máy đo chức năng hô hấp loại có thể đo được khuếch tán khí qua màng phế nang mao mạch, một bình chứa dưỡng khí oxy, một bình chứa hỗn hợp khí (Nito, CH4, CO) và màng lọc khuẩn.

Chuẩn bị người bệnh: Người bệnh đã được thăm khám và đánh giá đúng chỉ định đo DLCO, không nằm trong danh sách chống chỉ định nêu trên. Người bệnh cần được hướng dẫn chi tiết về kỹ thuật đo, quy trình thực hiện và cần tập trước để đạt hiệu quả nhanh chóng khi đo.

Các bước tiến hành

Các bước đo DLCO bao gồm:

• Bác sĩ hoặc kỹ thuật viên chuẩn bị máy, nhập thông tin của người bệnh. Ngoài tiền sử bệnh, việc người bệnh có hút thuốc hay không và số lượng thuốc đã tiêu thụ cũng cần được khai thác. Điều này sẽ tạo điều kiện cho việc phân tích và chẩn đoán bệnh.
• Sắp xếp vị trí vào ghế ngồi tiêu chuẩn phòng đo chức năng hô hấp.
• Điều chỉnh ghế ngồi sao cho người bệnh ở tư thế thoải mái nhất, lưng và cổ thẳng, lồng ngực có thể giãn ra tối đa nhằm đảm bảo hiệu quả cho khả năng hô hấp.
• Một điểm cần lưu ý là ở trong kỹ thuật này sẽ có luồng khí bơm thêm vào miệng của người bệnh khi đã thở ra hết sức. Việc thông báo trước cho người bệnh sẽ giúp người bệnh tránh những phản xạ kích thích bất ngờ, gây ảnh hưởng đến hô hấp.
• Hướng dẫn người bệnh ngậm ống đo của máy theo đúng quy chuẩn. Bác sĩ có thể dùng thêm kẹp mềm để kẹp trên cánh mũi hai bên của người bệnh. Hành động này giúp tránh sự rò rỉ khí thở qua các đường thông nối.
• Ra hiệu lệnh cho người bệnh sẵn sàng, miệng của người bệnh đã ngậm kín miệng ống thổi máy đo chức năng hô hấp theo đúng nguyên tắc. Yêu cầu người bệnh tập hít thở nhịp nhàng qua ống thở. Lúc này, bác sĩ sẽ quan sát thấy đường biểu diễn hình sin ổn định và đều đặn về biên độ lẫn tần số, không có sai kỹ thuật hay có rò rỉ khí thì ra hiệu cho người bệnh hít vào chậm cho đến khi hết sức, sau đó thở ra chậm và dài cho đến khi thật hết sức toàn lồng ngực.
• Sau các nhịp thở gắng sức ổn định và hiệu quả, tại thời điểm nhận thấy người bệnh đã thở ra hết sức, ngay khi người bệnh bắt đầu hít vào sâu tiếp tục, bấm nút bơm khí đo lường vào miệng người bệnh. Ra hiệu lệnh yêu cầu người bệnh tiếp tục hít vào hết sức.
• Người bệnh có hiệu lệnh nín thở trong 10 giây sau đó yêu cầu người bệnh thở ra thật hết sức khi thấy xuất hiện đường trục đứng đứt đoạn màu đỏ thứ hai. Ngay tại thời điểm này, bác sĩ hoặc kỹ thuật viên ấn nút kết thúc phép đo DLCO.
• Chọn in và đánh giá kết quả đo.

Lưu ý: Cần cho người bệnh nghỉ ngơi và hít thở tự do trong 5 phút nếu cần thực hiện lặp lại phép đo.

Trên đây là toàn bộ những thông tin cơ bản xoay quanh phương pháp đo DLCO mà Nhà thuốc Long Châu đã tổng hợp để chia sẻ đến bạn đọc. Có thể thấy rằng đo DLCO là phương pháp không xâm lấn giúp đánh giá chức năng trao đổi khí của phổi từ đó giúp hỗ trợ chẩn đoán các vấn đề bất thường có liên quan đến hệ hô hấp. Hy vọng, bài viết hôm nay của Nhà thuốc Long Châu sẽ giúp bạn đọc hiểu hơn về phương pháp này.