Đột quỵ não: Nguyên nhân, triệu chứng, phương pháp điều trị

Đột quỵ não là gì?

Đột quỵ não hay còn gọi là tai biến mạch máu não là một tình trạng đe dọa tính mạng xảy ra khi một phần não của bạn không có đủ lưu lượng máu. Điều này thường xảy ra do động mạch bị tắc hoặc chảy máu trong não. Nếu không được cung cấp máu ổn định, các tế bào não ở khu vực đó bắt đầu chết trong vòng vài phút vì thiếu oxy.

Não là một cơ quan quan trọng và rất phức tạp, nó kiểm soát các chức năng khác nhau của cơ thể. Nếu đột quỵ xảy ra và lưu lượng máu không thể đến vùng kiểm soát một chức năng cụ thể của cơ thể, thì phần cơ thể đó sẽ không hoạt động như bình thường.

Bất kỳ ai cũng có thể bị đột quỵ não, từ trẻ em đến người lớn. Tuy nhiên, đột quỵ não thường xảy ra ở người cao tuổi (khoảng 2/3 số trường hợp đột quỵ não xảy ra ở những người trên 65 tuổi).

Đột quỵ não rất phổ biến. Trên toàn thế giới, đột quỵ não đứng thứ hai trong số những nguyên nhân gây tử vong. Đột quỵ não cũng là nguyên nhân hàng đầu gây ra tình trạng khuyết tật trên toàn thế giới.

Có 2 dạng đột quỵ não chính: Đột quỵ có thể do cục máu đông hoặc do xơ vữa động mạch cản trở dòng máu đến não (gọi là đột quỵ nhồi máu não) hoặc do vỡ mạch máu và ngăn chặn dòng máu đến não (gọi là đột quỵ xuất huyết). Cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA) hay "đột quỵ nhỏ" là do cục máu đông tạm thời gây ra.

Những dấu hiệu và triệu chứng của đột quỵ não

Các vùng khác nhau trong não kiểm soát các khả năng khác nhau, vì vậy các triệu chứng đột quỵ phụ thuộc vào vùng bị ảnh hưởng. Một ví dụ về điều này là đột quỵ ảnh hưởng đến vùng Broca, một phần não kiểm soát cách bạn sử dụng các cơ ở mặt và miệng để nói. Đó là lý do tại sao một số người nói ngọng hoặc gặp khó khăn khi nói khi bị đột quỵ.

Các triệu chứng thường gặp của đột quỵ não bao gồm:

• Yếu hoặc liệt 1 bên cơ thể;
• Nói ngọng, nói lắp;
• Mất kiểm soát cơ ở một bên mặt;
• Ảnh hưởng chức năng các giác quan (thị giác, thính giác, khứu giác, vị giác và xúc giác);
• Mờ mắt hoặc nhìn đôi;
• Chóng mặt hoặc mất thăng bằng;
• Buồn nôn và nôn;
• Cứng cổ;
• Thay đổi tính cách;
• Động kinh;
• Mất trí nhớ;
• Nhức đầu (thường đột ngột và dữ dội);
• Bất tỉnh;
• Hôn mê.

Cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA), đôi khi được gọi là "đột quỵ nhỏ" - giống như đột quỵ, nhưng ảnh hưởng chỉ là tạm thời. Đây thường là những dấu hiệu cảnh báo rằng một người có nguy cơ rất cao bị đột quỵ thực sự trong tương lai gần. Do đó, người bị TIA cần được chăm sóc y tế khẩn cấp càng sớm càng tốt.

Theo khuyến cáo của Hiệp hội đột quỵ Hoa Kỳ, dấu hiệu FAST trong đột quỵ giúp mọi người nhận diện triệu chứng của đột quỵ một cách nhanh chóng và nhấn mạnh việc hành động nhanh chóng khi phát hiện ra các triệu chứng này. FAST có nghĩa là:

• F (Face: Khuôn mặt): Khuôn mặt bị mất cân đối, yếu, liệt mặt. Hãy bảo người đó cười và quan sát.
• A (Arms: Cánh tay): Yếu liệt tay chân. Hãy bảo người đó giơ tay lên và so sánh.
• S (Speech: Lời nói): Giọng nói thay đổi. Hãy bảo người đó nói những từ đơn giản.
• T (Time: Thời gian): Nếu phát hiện các dấu hiệu trên, hãy nhanh chóng đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế có thể điều trị đột quỵ gần nhất vì thời gian là sự sống còn của não.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Khi có bất kỳ triệu chứng nào của đột quỵ não, đặc biệt là các dấu hiệu về giọng nói thay đổi, yếu liệt tay chân, yếu liệt cơ mặt, hãy nhanh chóng gọi ngay cho bác sĩ và đưa bệnh nhân đến trung tâm cấp cứu gần nhất để được điều trị kịp thời, đảm bảo tính mạng cho người bệnh.

Nguyên nhân dẫn đến đột quỵ não

Đột quỵ do nhồi máu não và xuất huyết não có thể xảy ra vì nhiều lý do. Đột quỵ do nhồi máu não thường xảy ra do cục máu đông làm tắc lòng động mạch não, từ đó máu và oxy không đến nuôi các tế bào não, trong vòng vài phút tế bào não sẽ bắt đầu chết đi. Nguyên nhân gây nhồi máu não bao gồm:

• Xơ vữa động mạch;
• Rối loạn đông máu;
• Rung nhĩ;
• Dị tật tim (thông liên nhĩ hoặc thông liên thất );
• Bệnh thiếu máu cục bộ vi mạch (có thể chặn các mạch máu nhỏ trong não).

Đột quỵ xuất huyết là tình trạng động mạch não đột ngột vỡ ra, máu tràn ra ngoài đè ép các mô não xung quanh, từ đó các tế bào não cũng dần chết đi. Nguyên nhân gây xuất huyết não bao gồm:

• Huyết áp cao, đặc biệt là khi bạn mắc bệnh này trong thời gian dài và không được điều trị ổn định.
• Phình động mạch não đôi khi có thể dẫn đến đột quỵ do xuất huyết.
• Khối u não.
• Các bệnh làm suy yếu hoặc gây ra những thay đổi bất thường trong mạch máu trong não, chẳng hạn như bệnh moyamoya.