Đồng hồ sinh học và những điều cần biết về cách thức hoạt động

Đồng hồ sinh học của cơ thể con người có tên gọi khác là nhịp sinh học. Đồng hồ này có thể bị cản lại bởi nhiều yếu tố khác nhau. Điều đó vô tình gây ảnh hưởng không tốt đối với sức khỏe của con người. Trong bài viết dưới đây, Nhà thuốc Long Châu cho sẽ đưa ra các phương pháp tốt nhất và dễ thực hiện để cài đặt lại đồng hồ sinh học cho cơ thể.

Tìm hiểu tổng quan về đồng hồ sinh học

Đồng hồ sinh học chính là sự vận hành của kinh lạc trong cơ thể con người tuân theo quy luật nhất định. Nó sẽ có 12 canh giờ trong một ngày lần lượt và tương ứng với 12 kinh lạc khác nhau. Mỗi kinh lạc sẽ có thời gian hoạt động riêng theo quy luật “Tý ngọ lưu chú” của kinh lạc. 

Đồng hồ cơ thể này có nhiệm vụ theo dõi về thời gian và rà soát các hoạt động của cơ thể trong vòng một ngày. Chúng phân bố hầu hết ở mọi loại cá thể sống như vi khuẩn, nấm, thực vật, động vật có vú, mộc quỳ và con người. Đối với thế giới hoang dã, đồng hồ sinh học giúp cho sinh vật thích nghi và dự đoán các thay đổi của môi trường sắp xảy ra.

Đồng hồ sinh học sẽ có cấu hình bao gồm 3 phần khác nhau đó là:

• Đầu vào: Cung cấp nhiệt độ, nguồn sáng,... phù hợp với từng thời điểm của chu kỳ trong ngày ở môi trường bên ngoài.
• Trung tâm điều khiển (máy tạo nhịp tim trung tâm): Phần này để dao động phù hợp với chu kỳ khoảng 24 giờ giúp theo dõi thời gian và kiểm soát đầu ra của đồng hồ sinh học.
• Đầu ra: Tác dụng điều hòa các chức năng các của cơ thể như điều tiết hormone, giấc ngủ, trao đổi chất, hành vi,...

Cách thức hoạt động của đồng hồ sinh hoạt

Cơ thể con người sẽ hoạt động theo một lịch trình sinh học cố định. Đây chính là yếu tố để quyết định sức khỏe của cơ thể có mệt mỏi hoặc tỉnh táo. Nếu đồng hồ ngủ hoạt động bình thường, chúng sẽ gửi tín hiệu đến cơ thể có thể ngủ vào buổi tối và thức dậy vào buổi sáng.

Ngược lại, khi đồng hồ ngủ hoạt động bất thường, lịch trình của cơ thể sẽ không được ổn định khi hoạt động.

Ngoài ra, đồng hồ sinh học có thể gây ảnh hưởng đến chất lượng của giấc ngủ tổng thể. Nó có thể khiến cơ thể đi vào giấc ngủ hoặc thức dậy sai thời điểm. Từ đó, cơn mất ngủ hoặc chứng “phản đối xã hội” càng tăng gây ảnh hưởng nhiều đến hiệu suất làm việc và tâm trạng con người.

Thuật ngữ “đồng hồ ngủ” dùng để chỉ các cơ chế sinh học dùng để kiểm soát chu kỳ mệt mỏi hay tỉnh táo của cơ thể. Nó sẽ được dẫn dắt bởi các nhân siêu thần kinh (SCN) ở vùng dưới đồi. Chu kỳ này thường được gọi là nhịp sinh học. Nếu hoạt động đúng, nhịp sinh học này sẽ giúp bạn ngủ vào buổi tối trong khoảng thời gian nhất định và thức dậy vào buổi sáng ở cùng thời điểm mỗi ngày.

Tuy nhiên, một số người sẽ có giấc ngủ muộn và thức dậy sớm hơn những người khác. Điều này có thể là cho sự ảnh hưởng bởi thói quen ngủ, hành vi và môi trường khác nhau. Đồng hồ sinh học của cơ thể có thể bị ảnh hưởng do yếu tố bên ngoài (mặt trời mọc, mặt trời lặn và nhiệt độ), yếu tố bên trong (hormone, gen và chất dẫn truyền thần kinh) hoặc hành vi (giấc ngủ bị trì hoãn hay mức độ hoạt động).

Điều cần biết khi cơ thể hoạt động theo đồng hồ sinh hoạt

Đồng hồ sinh học có thể đem đến các lợi ích khi thực hiện đúng cách và gây tác hại khi thực hiện sai phương pháp.

Lợi ích của đồng hồ sinh hoạt với cơ thể

Một số lợi ích chủ yếu khi cơ thể hoạt động đúng theo đồng hồ sinh học đó là:

• Tinh thần tỉnh táo và minh mẫn khi làm việc;
• Không bị tình trạng mệt mỏi hay uể oải khi thức dậy;
• Tạo năng lượng mới cho cơ thể mỗi ngày;
• Cơ thể được nâng cao khả năng tập trung;
• Cải thiện hoạt động của lục phủ ngũ tạng tốt hơn.

Tác hại khi thực hiện sai đồng hồ sinh hoạt

Cơ thể đã tiêu hao nhiều tinh lực trong một ngày hoạt động nên kinh phí cần phải quay về phủ tạng phục hồi vào buổi tối. Khi con người thức khuya và thực hiện sai giờ đồng hồ sinh học, kinh phí sẽ không thể trở lại đúng vị trí ban đầu làm cho phủ tạng không thể tự phục hồi. Nếu tình trạng này kéo dài, kinh phí sẽ bị hư tổn và tiêu hao nặng hơn.

Bên cạnh đó, thức khuya quá nhiều có thể làm tiêu hao năng lượng gây ảnh hưởng đến sức khỏe dẫn đến chứng thư hàn và ứ đọng chất độc trong cơ thể. Lâu dần, thức khuya sẽ hình thành thành thói quen xấu khiến đồng hồ sinh học cơ thể bị lệch chiều nghiêm trọng. Từ đó, các căn bệnh nan y có thể xuất hiện nhiều hơn.

Các phương pháp thiết lập đồng hồ sinh học cho cơ thể

Nếu muốn thiết lập lại đồng hồ sinh học cho cơ thể, bạn có thể tham khảo thêm một số phương pháp dưới đây.

Tiếp xúc nhiều với ánh sáng

Theo các nghiên cứu đã cho thấy việc tiếp xúc với ánh sáng mặt trời có thể giúp cơ thể thiết lập lại đồng hồ sinh học. Ánh sáng được xem là yếu tố quan trọng bậc nhất giúp các nhà nghiên cứu điều chỉnh lại các trường hợp rối loạn giai đoạn giấc ngủ.

Điều chỉnh thời gian ăn uống hợp lý

Quá trình trao đổi chất và tiêu hóa cũng góp phần giúp cơ thể giữ trạng thái tỉnh táo hoặc buồn ngủ. Trong quá trình ăn uống, giai đoạn này cũng chính là yếu tố giúp cơ thể thiết lập lại đồng hồ sinh học cá nhân.

Đi cắm trại

Ánh sáng tự nhiên có thể hỗ trợ tốt cho nhịp sinh học của cơ thể. Vì vậy, bạn nên dành nhiều thời gian hơn để hoạt động ngoài trời giúp phục hồi lại sức cho chu kỳ tự nhiên của cơ thể. Một trong những hoạt động được đề xuất phổ biến hiện nay đó là đi cắm trại và tham gia hoạt động ngoài trời.

Thiết lập thói quen ngủ nghỉ

Việc đảo ngược lại thời gian lùi của đồng hồ ngủ tạm thời đó là thức một ngày đến giờ đi ngủ bình thường tiếp theo chính là phương pháp xây dựng lại đồng hồ sinh học. Cách này thực chất là làm mất ngủ theo kế hoạch. Chính vì thế, người thực hiện nên làm dưới sự giám sát của các bác sĩ.

Việc thiết lập đồng hồ sinh học giúp cơ thể cải thiện về giấc ngủ và sức khỏe tổng quan. Ngoài ra, bạn nên chú ý thêm một số yếu tố để cài đặt lại đồng hồ sinh học đó là thời gian ăn uống, thói quen ngủ, ánh sáng và thiên nhiên. 

Xem thêm: Những điều bạn cần biết về giấc ngủ