Nhịp sinh học là gì và làm thế nào để khôi phục nhịp sinh học?

Có một nhịp sinh học điều độ, ổn định là điều rất quan trọng để giúp cơ thể khỏe mạnh. Tuy nhiên, có nhiều yếu tố gây đảo lộn nhịp sinh học như môi trường bên ngoài, các thói quen xấu,... Vì thế, bạn cần biết cách duy trì và khôi phục chúng để có được một sức khỏe thể chất và tinh thần tốt nhất. 

Nhịp sinh học là gì?

Hiểu một cách đơn giản thì nhịp sinh học là một chiếc “đồng hồ” chịu trách nhiệm điều chỉnh tất cả các hoạt động liên quan đến việc sản sinh hormone. Chiếc đồng hồ sinh học này hoạt động theo chu kỳ 24 giờ, kiểm soát các chức năng như giấc ngủ, nhiệt độ cơ thể, rối loạn nội tiết tố. Ngoài ra, còn có các nhịp sinh học ngày đêm, nhịp sinh học ngắn dưới 24 giờ, nhịp sinh học theo tháng hoặc theo năm. 

Bên cạnh đặc điểm sinh lý, nhịp sinh học còn có mối liên hệ mật thiết với hoạt động thể chất và sinh hoạt của mỗi người. Do đó, khi con người sinh hoạt đúng giờ mỗi ngày sẽ tạo ra một nhịp sinh học điều độ, từ đó nâng cao hiệu quả trao đổi chất, hấp thụ dinh dưỡng và phát triển cơ thể. 

Nhịp sinh học chịu trách nhiệm về các hoạt động liên quan đến sản sinh hormone

Nhịp sinh học có mối liên hệ thế nào với sức khỏe?

Nhịp sinh học gắn liền và ảnh hưởng đến các chức năng quan trọng của cơ thể như:

• Giấc ngủ, sự trao đổi chất, huyết áp, nhịp tim, thân nhiệt, sản xuất nước tiểu, mức độ hormone.
• Điều chỉnh cholesterol và lượng đường trong máu, các nguy cơ liên quan đến sức khỏe tâm thần như trầm cảm, rối loạn lưỡng cực, thoái hóa thần kinh,...
• Hệ thống miễn dịch, quá trình sửa chữa DNA, hiệu quả điều trị ung thư.

Vì thế, nhịp sinh học có vai trò vô cùng quan trọng đối với sức khỏe, nếu rối loạn sẽ gây tổn hại sức khỏe rất nhiều. Ví dụ, trong chu kỳ ngủ - thức, nếu hoạt động của nhịp sinh học đạt hiệu quả thì bạn sẽ cảm thấy tỉnh táo và tràn đầy năng lượng vào buổi sáng. Với những người thường làm ca đêm sẽ dễ bị suy giảm chức năng miễn dịch, dẫn đến phát sinh một loạt bệnh mãn tính, tệ hơn là ung thư. 

Nhịp sinh học quản lý đến giấc ngủ, huyết áp, nhịp tim,...

Nguyên nhân dẫn đến sự thay đổi nhịp sinh học

Thiếu ngủ

Thiếu ngủ gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, nếu tình trạng này kéo dài sẽ dẫn đến mất cân bằng nội môi và rối loạn quá trình điều hòa hormone. Nhiều bạn trẻ hiện nay có thói quen thức khuya, ngủ muộn và dậy muộn dẫn đến rối loạn nhịp sinh học cơ thể nghiêm trọng.

Làm ca đêm

Những người phải làm ca đêm, ca ngày luân phiên sẽ có sức khỏe suy giảm nhanh hơn so với người làm giờ cố định. Nguyên nhân là do sự thay đổi giờ nghỉ ngơi, ăn uống, sinh hoạt dẫn đến ảnh hưởng tiêu cực đến nhịp sinh học.

Ăn uống không đúng giờ giấc

Nguyên nhân gây rối loạn nhịp sinh học còn do ăn uống không đúng giờ giấc, thường xuyên bỏ bữa và ăn không đủ chất. Bệnh lý đầu tiên và dễ gặp nhất do thói quen xấu này đó chính là đau dạ dày, nếu kéo dài sức khỏe còn bị ảnh hưởng nặng nề hơn nữa.

Ăn uống không đúng giờ có thể gây rối loạn nhịp sinh học

Cách khôi phục và duy trì nhịp sinh học ổn định

Tạo chu kỳ ngủ - thức khoa học

Bạn cần đảm bảo giấc ngủ đêm mỗi ngày từ 7 - 8 tiếng. Vì thế, việc thiết lập thời điểm ngủ vào ban đêm và thức dậy vào buổi sáng cần được cố định để tạo nên thói quen mỗi ngày. Tốt nhất, bạn nên đi ngủ sớm trước 11 giờ đêm, thức dậy vào 5 - 6 giờ sáng và duy trì đều đặn hàng ngày.

Không sử dụng thiết bị điện tử trước khi ngủ

Khi mắt tiếp xúc với ánh sáng mạnh, đặc biệt là ánh sáng xanh từ màn hình thiết bị điện tử trước khi đi ngủ sẽ tác động tiêu cực đến quá trình sản xuất melatonin, từ đó trực tiếp làm giảm chất lượng giấc ngủ. Vì vậy, các chuyên gia khuyên mọi người tránh sử dụng điện thoại hoặc máy tính ít nhất 1 giờ trước khi đi ngủ.

Tạo không gian ngủ thoải mái

Các điều kiện trong phòng ngủ (nhiệt độ, độ ẩm, chăn màn,...) có những ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ. Vì vậy, muốn có nhịp sinh học điều độ, ổn định thì hãy tạo một không gian thật thoải mái và dễ chịu trong phòng ngủ. 

Bạn có thể lưu ý đến các yếu tố như: Sử dụng đèn ngủ có ánh sáng phù hợp; máy tạo độ ẩm, điều hòa để cân bằng độ ẩm, nhiệt độ; không làm việc ở phòng ngủ mà sử dụng một phòng khác,...

Bảo đảm chất lượng giấc ngủ của cơ thể bằng một không gian nghỉ ngơi thoải mái

Lưu ý chế độ dinh dưỡng

Chất lượng khẩu phần ăn và thời gian ăn uống cần được xây dựng một cách khoa học, phù hợp. Mỗi ngày cần đảm bảo đủ 3 bữa ăn chính, không được bỏ bữa, đặc biệt là bữa sáng. Hãy đầu tư vào bữa sáng và trưa, lựa chọn thức ăn dễ tiêu hóa vào buổi tối. Nên hạn chế các thức uống kích thích như trà, caffeine sau 3 giờ chiều hoặc buổi tối để tránh bị khó ngủ.

Hoạt động thể chất điều độ

Tập thể dục thường xuyên với cường độ vừa phải sẽ giúp cơ thể khỏe mạnh và dễ đi vào giấc ngủ hơn. Nếu muốn khôi phục nhịp sinh học, hãy cân nhắc cường độ và thời gian luyện tập phù hợp, có thể tìm đến các chuyên gia thể hình để được tư vấn chi tiết hơn.

Như vậy, nhịp sinh học có mối quan hệ mật thiết đối với sức khỏe nên cần duy trì ổn định để đảm bảo cơ thể luôn khỏe mạnh. Hy vọng với những thông tin trên, bạn sẽ có những thói quen sinh hoạt tốt hơn để khôi phục được một nhịp sinh học điều độ nhé!

Cẩm Ly

Nguồn: Medlatec