Giải đáp thắc mắc: Bị quai bị có vô sinh không?

Người mắc bệnh quai bị nếu không được chăm sóc tốt và điều trị triệu chứng kịp thời dễ gặp nhiều biến chứng nguy hiểm. Một trong số những biến chứng đáng lo ngại nhất là biến chứng làm ảnh hưởng đến chức năng sinh sản. Vậy sự thực, bị quai bị có vô sinh không? Có cách phòng ngừa biến chứng này không?

Quai bị là bệnh gì? Nguyên nhân gây bệnh

Quai bị là một bệnh truyền nhiễm thể cấp tính. Bệnh do virus quai bị thuộc giống Rubulavirus và thuộc họ Paramyxoviridae gây ra. Loại virus này dễ dàng lây lan trong không khí qua dịch tiết nước bọt hay lây lan qua các đường tiếp xúc khác. Vì vậy, bệnh quai bị thường khá phổ biến ở những nơi đông dân cư hoặc dễ lây lan trong môi trường tập trung đông người.

Ở nước ta, bệnh quai bị rất phổ biến và có thể gặp vào bất kỳ thời điểm nào trong năm. Tuy nhiên, vào mùa đông xuân khi thời tiết chuyển lạnh là mùa có tỷ lệ người mắc quai bị cao nhất. Quai bị không phải bệnh nghiêm trọng. Tỷ lệ người bệnh mắc các biến chứng nặng như viêm màng não hay tử vong rất thấp. Tuy nhiên, những biến chứng liên quan đến khả năng sinh sản, đặc biệt của nam giới lại khiến chúng ta phải lo lắng.

Triệu chứng nhận biết bệnh quai bị

Có khoảng 25% người bệnh gần như không có triệu chứng bệnh hoặc chỉ gặp những triệu chứng rất nhẹ, dễ gây nhầm lẫn với bệnh thông thường. Và đây cũng chính là lý do làm lây lan bệnh trong cộng đồng. Hầu hết các trường hợp gặp các triệu chứng như:

• Sốt từ nhẹ đến cao hơn 39 độ và kèm ớn lạnh độ tùy bệnh nhân.
• Người bệnh bị đau cơ, nhức mỏi toàn thân.
• Sưng đau ở tuyến nước bọt, tuyến mang tai, cảm giác đau lan ra má, cổ và hàm. Trong khoảng 3 ngày đầu, tuyến nước bọt và tuyến mang tai một hoặc hai bên của người bệnh bị sưng to. Tình trạng sưng có thể xảy ra ở một hoặc cả hai bên tuyến mang tai. Các tuyến này gần như không sưng cùng một lúc, khi một tuyến giảm sưng thì tuyến còn lại mới bắt đầu sưng. Trong vòng một tuần các tuyến này sẽ giảm sưng dần.
• Hầu hết người bệnh gặp triệu chứng đau họng, đau góc hàm.
• Bệnh nhân khó cử động hàm, khó nói và nhau nuốt.
• Nôn hoặc buồn nôn nhiều cũng là triệu chứng bệnh thường gặp.
• Một số bệnh nhân nam gặp triệu chứng sưng các hạch, điển hình là tinh hoàn.

Các triệu chứng bệnh thường xuất hiện sau khi bệnh nhân bị nhiễm virus khoảng 1 - 2 tuần. Thêm một điều cần lưu ý, người lớn khi mắc bệnh, các triệu chứng thường nặng hơn trẻ em. Vậy quai bị có vô sinh không?

Biến chứng nguy hiểm của bệnh quai bị

Nhiều người lo lắng bị quai bị có vô sinh không vì căn bệnh này nếu không được chăm sóc đúng cách và điều trị kịp thời dễ gây biến chứng. Bệnh quai bị có nguy hiểm không? Câu trả lời là có vì biến chứng có thể xảy ra với cả nam giới và nữ giới. Có thể kể đến những biến chứng thường gặp của căn bệnh này như:

• Khoảng 30% bệnh nhân là nam giới trong độ tuổi trưởng thành gặp biến chứng viêm tinh hoàn và mào tinh hoàn nếu mắc bệnh sau tuổi dậy thì. Có khoảng 50% trong số đó bị teo tinh hoàn sau khi khỏi quai bị. Chính biến chứng này khiến quai bị gây vô sinh.
• Nam giới sau khi gặp biến chứng viêm tinh hoàn do quai bị còn dễ bị nhồi máu phổi do một vùng phổi bị hoại tử mô.
• Có khoảng 7% bệnh nhân nữ giới trong tuổi trường thành bị biến chứng viêm buồng trứng sau khi mắc quai bị. Ngoài ra, phụ nữ mang thai 3 tháng đầu mắc quai bị làm tăng nguy cơ sảy thai hoặc dị tật thai nhi bẩm sinh. Nếu mắc quai bị ở 3 tháng cuối thai kỳ sẽ làm tăng tỷ lệ sinh non hoặc thai chết lưu trong bụng mẹ. Quai bị vô sinh ở nữ giới hiếm khi xảy ra.
• Có khoảng 3 - 7% bệnh nhân có biến chứng nặng là viêm tụy.
• Có khoảng dưới 1% người mắc quai bị gặp các tổn thương thần kinh như rối loạn tri giác, rối loạn thị giác, đau đầu thường xuyên, bị điếc,...
• Một số rất ít bệnh nhân gặp biến chứng: Viêm phổi, viêm cơ tim, xuất huyết giảm tiểu cầu.

Bị quai bị có vô sinh không?

Các biến chứng của bệnh quai bị như viêm tinh hoàn, viêm buồng trứng có thể gây ra vô sinh. Căn bệnh này gây ra viêm tinh hoàn và mào tinh hoàn có thể ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng sinh sản sau này của người bệnh. 

Trong trường hợp người bệnh phát hiện triệu chứng sớm, có chế độ chăm sóc tốt và điều trị kịp thời, họ sẽ không gặp biến chứng gì kể cả biến chứng liên quan đến chức năng sinh sản. Ngược lại, nếu bệnh diễn ra trong thời gian dài do không được chăm sóc đúng cách, người bệnh sẽ có nguy cơ gặp biến chứng vô sinh. Biến chứng vô sinh thường xảy ra ở bệnh nhân nam, ít xảy ra với bệnh nhân nữ. Lý do gây vô sinh ở nam giới mắc quai bị gồm:

Nam giới bị viêm tinh hoàn làm giảm chất lượng tinh trùng

Người từng bị quai bị có vô sinh không? Câu trả lời phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó có độ tuổi của người nam tại thời điểm mắc quai bị. Nam giới sau tuổi dậy thì có nguy cơ bị viêm tinh hoàn khá cao sau khi mắc quai bị. Viêm tinh hoàn là tình trạng tổn thương vĩnh viễn ở ống tinh tinh với các mức độ khác nhau. 

Bệnh nhân thường bị phù nề tinh hoàn, thâm nhiễm các tế bào lympho quanh mạch và mô kẽ. Cùng với đó là tình trạng xuất huyết khu trú. Tinh hoàn là nơi sản sinh và nuôi dưỡng tinh trùng. Tinh hoàn bị viêm làm giảm cả số lượng lẫn chất lượng tinh trùng, làm giảm khả năng có con.

Nam giới teo tinh hoàn làm mất khả năng sinh tinh

Bị quai bị vô sinh là nỗi lo lắng hoàn toàn có cơ sở của bệnh nhân nam. Viêm tinh hoàn nặng có thể dẫn đến teo tinh hoàn. Có đến 35% bệnh nhân bị teo tinh hoàn vô sinh. Khi bị teo tinh hoàn, các mầm tế bào trong tinh hoàn bị tổn thương vĩnh viễn không thể phục hồi. Tinh hoàn xơ và teo nhỏ dần gây vô sinh và đây là một trong những bệnh vô sinh khó chữa nhất ở nam giới.

Bệnh nhân nam nếu teo một bên tinh hoàn vẫn có khả năng có con vì bên còn lại vẫn sản xuất được tinh trùng. Nhưng nếu bị teo cả hai bên tinh hoàn, khả năng vô sinh gần như chắc chắn.

Người bị quai bị có vô sinh không? Câu trả lời là có nếu bệnh không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Không có thuốc đặc trị chữa quai bị. Vì vậy, phòng bệnh cũng như phòng ngừa vô sinh sau quai bị bằng nhiều cách, đặc biệt là tiêm phòng quai bị là việc vô cùng cần thiết với bất cứ ai trong chúng ta.