Giãn não thất ở thai nhi là gì? Cần làm gì khi thai nhi bị giãn não thất?

Nhiều thai phụ đều rất lo lắng khi nhận được kết quả thai nhi bị giãn não thất sau siêu âm. Và cũng nhiều mẹ bầu không biết giãn não thất ở thai nhi là gì? Liệu tình trạng này có nguy hiểm không? Cần làm gì khi thai nhi bị giãn não thất? Bài viết dưới đây Nhà thuốc Long Châu sẽ giúp bạn đọc giải đáp những vấn đề trên.

Giãn não thất ở thai nhi là gì?

Giãn não thất ở thai nhi xảy ra do sự mất cân bằng giữa việc sản xuất và hấp thụ dịch não tủy. Thông thường, các tổ chức của não bộ hoạt động nhờ vào quá trình trao đổi chất và oxy với thành phần dịch não tủy. Mặt khác, để dịch não tủy lưu thông được trong não, cần đến hệ thống dẫn lưu bao gồm các mạch mạc não, lỗ, kênh và não thất (trong đó quan trọng nhất là não thất bên, não thất ba, não thất bốn).

Tuy nhiên, vì bất kỳ một lý do nào đó làm cho dịch não tủy bị ứ trệ và gây là hậu quả là giãn não thất ở trẻ em, có thể là do:

• Do nhiễm nấm, nhiễm khuẩn hoặc vi khuẩn lao. Các yếu tố này khiến cho màng não tăng tiết dịch não tủy và giảm sự hấp thu.
• Hẹp ống não hoặc u não làm tắc nghẽn hệ thống dẫn lưu dịch não tủy, dẫn đến dịch tủy không lưu thông được. 

Khi não thất giãn quá mức, gây chèn ép lên não bộ và các bộ phận xung quanh làm thoái hoá các nhu mô não. Hiện tượng giãn não thất có thể gặp ở bất cứ thời điểm nào như trong bào thai, trong quá trình sinh hay sau sinh. Đồng thời cách xử trí cũng khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh.

Giãn não thất ở thai nhi do nhiều nguyên nhân gây ra

Nguyên nhân giãn não thất ở thai nhi

Giãn não thất có thể có thể xảy ra với bất cứ thai nhi nào. Biểu hiện của bệnh giãn não thất sẽ tùy thuộc vào độ tuổi mà trẻ mắc phải như vòng đầu tăng nhanh, đau đầu, chán ăn, quấy khóc, thay đổi hành vi, suy giảm trí nhớ, mất tập trung…

Và nguyên nhân gây ra bệnh lý này cũng khác nhau, tùy thuộc vào nhiều yếu tố như môi trường, độ tuổi… Dưới đây là một số nguyên nhân gây giãn não thất ở thai nhi:

• Hệ thống thần kinh trung ương của thai nhi phát triển bất thường, gây cản trở dòng chảy của dịch não tủy trong hệ thống não bộ.
• Xuất huyết trong dịch não tủy, thường gặp trong trường hợp sinh non.
• Trong quá trình mang thai, người mẹ bị nhiễm trùng tử cung hoặc nhiễm khuẩn âm đạo như nhiễm Rubella, giang mai hoặc Cytomegalovirus… gây ra tình trạng viêm trong các mô não hoặc màng não của thai nhi.

Triệu chứng giãn não thất là gì?

Các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh giãn não thất sẽ tùy theo từng độ tuổi như sau:

Trẻ sơ sinh: 

• Kích thước vòng đầu thay đổi: Quan sát thấy đầu trẻ lớn bất thường, kích thước vòng đầu tăng nhanh và sờ thấy thóp phồng lên.
• Trẻ có hiện tượng nôn trớ.
• Li bì và ngủ nhiều.
• Khóc thét và co giật.
• Giảm trương lực cơ.
• Mắt chỉ nhìn về một hướng.
• Phản xạ chậm chạp.

Trẻ trên 12 tháng tuổi:

• Đau nhức đầu.
• Thị lực giảm (nhìn mờ).
• Mắt luôn hướng xuống.
• Kích thước đầu tăng nhanh bất thường.
• Buồn ngủ và thờ ơ.
• Buồn nôn và nôn.
• Khả năng cân bằng cơ thể kém.
• Tương tác kém.
• Chán ăn 
• Co giật và tiểu không tự chủ.

Độ tuổi thanh niên và trung niên:

• Đau đầu.
• Giảm khả năng cân bằng hoặc mất sự phối hợp.
• Thường xuyên đi tiểu hoặc tiểu tiện không tự chủ.
• Suy giảm thị lực.
• Suy giảm trí nhớ, mất tập trung và khả năng tư duy, gây ảnh hưởng đến công việc.

Đối với người cao tuổi:

• Không thể tự chủ trong việc tiểu tiện.
• Suy giảm hoặc mất trí nhớ.
• Suy giảm và mất dần các kỹ năng suy nghĩ hoặc phản xạ cơ bản.
• Mất cân bằng hoặc phối hợp kém.

Giãn não thất ở thai nhi có nguy hiểm không? 

Giãn não thất thai nhi được chia thành 2 mức độ là giãn não thất thể nhẹ và giãn não thất thể nặng.

Giãn não thất thể nhẹ: Ở thể này, tình trạng não thất giãn đạt đường kính từ 10mm và có thể gây ra một số biến chứng như:

• Gây rối loạn nhiễm sắc thể: Chiếm tỷ lệ khoảng 3,8%.
• Gây tử vong ở thai nhi trước và sau sinh: Chiếm tỷ lệ khoảng 3,7%.
• Trẻ mắc dị tật bẩm sinh sau sinh: Chiếm tỷ lệ khoảng 11,5%.
• Một số dị tật khó phát hiện qua siêu âm: Chiếm tỉ lệ khoảng 8,6%.

Tuy nhiên, trong một số trường hợp thai nhi giãn não thất thể nhẹ sau khi được sinh ra vẫn có thể phát triển bình thường.

Giãn não thất thể nặng: Tình trạng giãn não thất đạt đường kính lớn hơn 15mm. Lúc này khả năng cao thai nhi sẽ bị não úng thủy và nguy cơ cao sẽ phải bỏ thai để đảm bảo an toàn cho sức khỏe của mẹ. Trong trường hợp người mẹ vẫn quyết tâm giữ lại thai thì sau khi sinh trẻ có thể gặp một số vấn đề như: 

• Viêm màng não mủ.

• Trẻ bị liệt tứ chi hoặc bán thân bất toại.
• Trẻ bị rối loạn nhiễm sắc thể.
• Mắc các dị tật bẩm sinh như: Mù, điếc.
• Bị động kinh, chậm phát triển.

Não úng thủy là biến chứng nặng nề của tình trạng giãn não thất ở thai nhi 

Phương pháp chẩn đoán giãn não thất ở thai nhi

Để xác định thai nhi có bị giãn não thất không, các bác sĩ sẽ chỉ định cho thai phụ làm một số xét nghiệm và cận lâm sàng như: 

• Thực hiện bộ Triple test để kiểm tra nồng độ AFP.
• Siêu âm đầu dò hoặc siêu âm thai qua thành bụng.
• Chọc dò dịch ối để làm xét nghiệm kiểm tra các bất thường có liên quan đến nhiễm sắc thể.

Phương pháp điều trị bệnh giãn não thất ở thai nhi sẽ tùy thuộc vào mức độ giãn và mức độ não úng thủy. Tuy nhiên, trong hầu hết các trường hợp giãn não thất ở thai nhi rất khó để có thể xác định được mức độ của bệnh nên không thể đưa ra phương án điều trị phù hợp nếu chỉ dựa trên tình trạng thai nhi đang mắc phải.

Trong trường hợp tình trạng giãn não thất của thai nhi quá lớn, kết hợp với một số dị tật khác hoặc có kết quả chẩn đoán thai nhi bị rối loạn nhiễm sắc thể thông qua xét nghiệm sàng lọc trước sinh, các bác sĩ sẽ tư vấn cho gia đình và thai phụ đình nên đình chỉ thai để đảm bảo sức khỏe cho người mẹ.

Siêu âm thai là một trong những chỉ định giúp đưa ra chẩn đoán giãn não thất ở thai nhi

Cần làm gì khi thai nhi bị giãn não thất?

Trong 3 tháng giữa của thai kỳ, nếu người mẹ đi khám thai phát hiện não thất của thai nhi có kích thước không vượt quá 10mm thì không cần quá lo lắng. Nhưng mẹ bầu cũng không nên chủ quan và hãy đi khám thai định kỳ theo lịch hẹn của bác sĩ để theo dõi và sớm phát hiện ra những bất thường để có hướng xử lý đúng cách.

Khi thai nhi được chẩn đoán mắc bệnh giãn não thất thể nhẹ, đây có thể là sự thay đổi bình thường hoặc do tác động của một số dị tật khác gây ra. Vì vậy, khi phát hiện dấu hiệu bất thường thông qua cận lâm sàng, bác sĩ sẽ chỉ định thêm một số xét nghiệm đặc thù và thực hiện siêu âm kỹ não và tim của thai nhi để tìm ra nguyên nhân gây ra giãn não thất ở thai nhi.

Trong trường hợp cho kết quả dương tính với não úng thủy, thai phụ sẽ được chỉ định vào viện để theo dõi tình trạng tiến triển của bệnh. Nếu bệnh ngày càng trở nặng hơn, nên cân nhắc đến việc ngừng thai theo gợi ý của bác sĩ nhằm đảm bảo sức khỏe cho những lần mang thai sau này.

Mẹ bầu nên đi khám thai định kỳ theo đúng lịch hẹn của bác sĩ

Giãn não thất ở thai nhi là một hội chứng nguy hiểm có tác động xấu tới sức khoẻ của cả mẹ và bé, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng của thai nhi. Hy vọng với những thông tin trong bài viết trên, bạn đọc đã có thêm những kiến thức về bệnh lý giãn não thất và hướng xử trí khi phát hiện thai nhi mắc phải căn bệnh này.

Ánh Vũ

Nguồn tham khảo: Tổng hợp