Hạch bất thường ở cổ: Nguyên nhân, chẩn đoán và cách điều trị

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về các nguyên nhân có thể dẫn đến sự xuất hiện hạch bất thường ở cổ và các vấn đề liên quan. Đồng thời, đưa ra lời khuyên giúp bạn nhận biết, xử trí tình trạng này. Hãy cùng theo dõi bài viết “Hạch bất thường ở cổ” để hiểu rõ vấn đề này bạn nhé!

Tổng quan về hạch bất thường ở cổ

Nổi hạch bất thường ở cổ là gì?

Hạch ở cổ, hay còn được gọi là hạch bạch huyết, là những cụm mô nhỏ hình hạt đậu hoặc hình trứng nằm ở phía dưới cằm, phía sau và hai bên cổ. Đây là một phần của hệ bạch huyết - một phần quan trọng của hệ thống miễn dịch giúp cơ thể chống lại nhiễm trùng.

Hạch ở cổ được chia thành hai nhóm chính: Hạch bạch huyết nông (nằm dưới da) và hạch bạch huyết sâu (nằm sâu trong cổ). Các hạch này thường nằm xung quanh các mạch máu lớn ở cổ và dây thần kinh quan trọng.

Thông thường, hạch ở cổ không thể nhìn thấy hoặc cảm nhận được. Tuy nhiên, khi cơ thể bị nhiễm bệnh hoặc phản ứng với nhiễm trùng, những hạch này có thể trở nên phình to và mềm. Do đó, chúng thường được gọi là tuyến sưng và thường xuất hiện do nhiễm trùng đường hô hấp hoặc các vấn đề khác.

Đặc điểm nhận biết hạch bất thường ở cổ

Tùy thuộc vào vị trí và nguyên nhân, hạch ở cổ có thể có những đặc điểm khác nhau. Tuy nhiên, chúng thường có những đặc điểm chung sau đây:

• Hạch nổi thành khối, kích thước từ bằng hạt đậu đến lớn hơn một chút.
• Có thể nhìn thấy hoặc sờ thấy.
• Hạch có thể gây đau hoặc không đau khi chạm vào.
• Chạm vào hạch có cảm giác mềm, dai.
• Hạch có thể xuất hiện đột ngột hoặc tăng dần về kích thước.

Trong một số trường hợp, hạch ở cổ có thể đi kèm với các triệu chứng như sốt, đổ mồ hôi, nhiễm trùng đường hô hấp trên (chảy mũi, đau họng), đau răng, sụt cân đột ngột hoặc tình trạng suy nhược cơ thể.

Nguyên nhân xuất hiện hạch bất thường ở cổ

Hạch cổ có thể xuất hiện do nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm:

• Viêm: viêm amidan, viêm họng, mũi xoang, nướu răng hay tuyến nước bọt đều có khả năng gây ra tình trạng nổi hạch ở cổ.
• Cơ địa: Những người có thể trạng yếu, gầy gò dễ bị nổi hạch ở cổ.
• Bệnh giang mai: Hạch ở cổ thường xuất hiện khi bệnh giang mai tiến triển đến giai đoạn 2.
• Lao hạch: Hạch có kích thước nhỏ, không đều, không đau, xuất hiện từ từ thành chuỗi dọc hai bên cơ ức đòn chũm, vùng cổ hoặc dưới xương hàm. Người bệnh dễ sốt về chiều, xanh xao, giảm cân nhanh chóng và có thể bị tổn thương ở màng bụng, màng phổi. 
• Bệnh bạch cầu cấp: Hạch có đặc điểm mềm, to, dễ di động, xuất hiện ở cổ, nách, bẹn hố thượng đòn kèm theo sốt cao, niêm mạc họng, miệng bị viêm loét, lá lách sưng to. 
• Bệnh bạch cầu mạn tính thể lympho: Hạch có thể xuất hiện ở vùng cổ, nách, bẹn với số lượng nhiều, tiến triển nhanh và dễ di động. 
• Hạch Hodgkin: Thường gặp ở nam giới, ban đầu xuất hiện ở hố thượng đòn trái rồi lan dần đến cổ. Hạch này không đau, rắn, không dính vào da và không hóa mủ. Bệnh nhân thường sốt từng đợt, sau mỗi đợt sốt kích thước hạch tăng lên hoặc xuất hiện thêm hạch khác.
• Ung thư: Hạch do ung thư thường gây đau, sưng phù xung quanh hạch với đặc điểm như hạch to, ít di động, dính nhau thành đám hoặc tách riêng lẻ. Các bệnh ung thư vùng đầu cổ, ung thư vú, ung thư dạ dày,... cũng có thể gây nổi hạch cổ.

Đặc điểm phân biệt hạch ở cổ lành tính hay ác tính

Hạch bất thường ở cổ lành tính

• Hạch sưng và đau: Tình trạng này chủ yếu do viêm nhiễm ở vùng đầu cổ, do các bệnh lý hô hấp trên, sâu răng, viêm tuyến nước bọt, nhiệt miệng,... Những hạch này thường có xu hướng nhỏ dần và biến mất khi tình trạng viêm nhiễm giảm đi.
• Hạch xếp thành chùm hoặc chuỗi, không gây đau, có bề mặt nhẵn đa số nguyên nhân do lao hạch. Lao hạch ít lây nhiễm và có thể khỏi khi được điều trị nội khoa.
• U bã đậu: Là các nang hoặc u lành tính, khiến chúng dễ nhầm lẫn với hạch.

Hạch bất thường ở cổ ác tính

Hạch cổ ác tính có thể là dấu hiệu của ung thư hạch bạch huyết hoặc di căn từ các cơ quan khác. Một số bệnh ung thư gây nổi hạch cổ bao gồm u lympho ác tính và Hodgkin. 

Ngoài ra, hạch ở cổ có thể xuất hiện do di căn từ các loại ung thư khác như ung thư vú, ung thư đường hô hấp, và ung thư thanh quản. Tùy vào giai đoạn và loại ung thư, hạch cổ có thể xuất hiện đơn lẻ hoặc thành đám, có thể cứng chắc hoặc mềm.

Đặc điểm của hạch ác tính ở cổ bao gồm: Hạch dính chặt vào mô xung quanh, không có bờ rõ ràng, cứng, chắc và đau khi sờ nắn. Nếu hạch ở cổ lâu ngày mà không biến mất kèm theo đó là cảm giác sưng đau thì đó có thể là dấu hiệu cảnh báo ung thư.

Chẩn đoán và điều trị hạch bất thường ở cổ

Chẩn đoán hạch bất thường ở cổ như thế nào?

Để chẩn đoán hạch bất thường ở cổ, bác sĩ cần xác định vị trí, kích thước và kết cấu của hạch, cùng với nguyên nhân bằng cách kết hợp với chẩn đoán hình ảnh, xét nghiệm máu, sinh thiết (nếu cần).

• Nội soi: Thường được sử dụng khi nguyên nhân hạch ở cổ không rõ ràng. Bác sĩ chèn một ống nhỏ vào lỗ mũi để kiểm tra khoang mũi và cổ họng.
• Chẩn đoán hình ảnh: Bao gồm siêu âm, chụp cắt lớp (CT) hoặc chụp cộng hưởng từ (MRI) để đánh giá vị trí và mức độ sưng của hạch.
• Xét nghiệm máu: Giúp xác định số lượng bạch cầu cao và nhiễm trùng do vi khuẩn.
• Sinh thiết: Xác định bản chất của hạch bằng các phương pháp như chọc hút kim nhỏ (FNA) (sử dụng kim mỏng để lấy mẫu chất lỏng và tế bào), sinh thiết lõi kim (sử dụng kim lớn hơn để lấy mẫu mô nhiều hơn) hay sinh thiết mở (tạo một vết mổ nhỏ để lấy một phần hoặc toàn bộ hạch).

Điều trị hạch bất thường ở cổ như thế nào?

Các vị trí nổi hạch ở cổ thường khiến người mắc lo lắng và phương pháp điều trị tình trạng này được nhiều bệnh nhân quan tâm. Chuyên gia khuyến cáo, khi xuất hiện hạch bất thường ở cổ, người bệnh nên tới các cơ sở y tế uy tín để được thăm khám, chẩn đoán và điều trị phù hợp.

Tuỳ thuộc vào tình trạng và nguyên nhân gây bệnh cụ thể mà bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ phù hợp. Nếu nổi hạch do viêm amidan, viêm họng, việc điều trị triệt để nguyên nhân sẽ khiến hạch tự chìm xuống sau vài ngày. Khi hạch sưng đau, người bệnh nên dùng đá để chườm, giúp làm dịu và giảm sưng. Nếu bác sĩ có nghi ngờ hạch nổi do ung thư sẽ chỉ định bệnh nhân thực hiện các xét nghiệm chuyên sâu.

Sau điều trị, bệnh nhân cần tái khám theo lịch hẹn để theo dõi kết quả và điều chỉnh phương pháp điều trị nếu phác đồ đang áp dụng không đạt hiệu quả như mong muốn.

Để đảm bảo sức khỏe tổng thể, việc phát hiện và điều trị kịp thời hạch bất thường ở cổ là rất quan trọng. Mặc dù nhiều trường hợp hạch cổ có thể lành tính và tự biến mất, việc thăm khám sớm với các chuyên gia y tế là cần thiết để loại trừ khả năng do ung thư. Hiểu rõ các dấu hiệu và triệu chứng, cùng với việc thực hiện các biện pháp chẩn đoán, điều trị phù hợp, sẽ giúp bạn quản lý sức khỏe tốt hơn.