Hệ tiêu hóa gồm những cơ quan nào? Ăn gì tốt cho hệ tiêu hoá?

Bằng cách hiểu cách thức hoạt động của hệ tiêu hoá, bạn có thể bảo vệ và cải thiện hoạt động của cơ quan này tốt hơn, đồng thời ngăn ngừa nhiều bệnh liên quan. Thông tin sau đây sẽ cung cấp cho bạn biết quá trình tiêu hóa của con người.

Hệ tiêu hóa gồm những cơ quan nào?

Hệ tiêu hóa của con người gồm nhiều cơ quan, từ miệng là nơi đưa thức ăn vào cho đến hậu môn là nơi thải chất cặn bã không tiêu hóa được ra ngoài. Cơ quan này có nhiệm vụ phá vỡ cấu trúc và hấp thụ các chất dinh dưỡng cần thiết từ thức ăn để cơ thể hoạt động. Điều này đòi hỏi sự kết hợp của quá trình nhai và các enzym phân hủy sinh học. Dưới đây là các cơ quan trong hệ tiêu hoá:

Cổ họng

Cổ họng là nơi thức ăn đi vào, từ miệng đến thực quản. Đây chỉ là cơ quan trung gian giúp vận chuyển thức ăn.

Thực quản

Thực quản nằm bên dưới cổ họng, là một ống dài đưa thức ăn đến dạ dày. Thực quản tạo ra các cơn co thắt nhu động để đẩy thức ăn xuống đồng thời ngăn không cho thức ăn trào ngược lên.

Túi mật

Đây là một túi nhỏ nằm gần gan, có chiều dài khoảng 80 - 100mm. Túi mật có tác dụng co bóp và đẩy dịch mật về phía ống mật chủ, từ đó xuống tá tràng và vào ruột non, giúp tiêu hóa chất béo. Túi mật đóng vai trò quan trọng trong quá trình tiêu hóa của cơ thể.

Gan

Gan đóng vai trò quan trọng trong hệ tiêu hóa, hỗ trợ tổng hợp protein huyết tương, dự trữ glycogen và giải độc. Chịu trách nhiệm điều hòa các phản ứng sinh hóa.

Dạ dày

Dạ dày là một cơ quan quan trọng, được cấu tạo dưới dạng túi gồm nhiều cơ, khi thức ăn được hấp thu từ thực quản, các axit và enzym được tiết ra trộn lẫn với thức ăn để tạo ra protein và các chất dinh dưỡng cần thiết. Thời gian lưu trữ thức ăn tại dạ dày khá lâu do phải phân huỷ hết thức ăn chuyển sang dạng lỏng và di chuyển đến ruột non.

Ruột non

Ruột non của con người dài tới 6 mét, nơi thức ăn tiếp tục được tiêu hóa và phá vỡ cấu trúc nhờ các enzym do gan hoặc tuyến tụy tiết ra. Trong thời gian dài, nhu động ruột giúp di chuyển thức ăn qua cơ quan này đồng thời trộn thức ăn với dịch tiêu hóa. Thức ăn đi qua ruột non tiếp tục được chia nhỏ ở tá tràng, sau đó các chất dinh dưỡng được hấp thụ ở hỗng tràng và hồi tràng trước khi chuyển vào máu.

Đại tràng

Khi quá trình tiêu hóa và hấp thụ các chất dinh dưỡng hoàn tất, các chất còn lại không được hấp thụ sẽ được chuyển xuống ruột già ở dạng lỏng. Tại đây, đại tràng tiếp tục hút nước từ dịch để biến chất thải thành dạng rắn hay còn gọi là phân. Thông thường, phân được xử lý trong ruột già trong khoảng 36 giờ. Phân bao gồm chủ yếu là các mảnh thức ăn và vi khuẩn. Những vi khuẩn này cũng thực hiện nhiều chức năng hữu ích cho cơ thể như tổng hợp vitamin, xử lý chất thải, cặn bã, bảo vệ cơ thể khỏi vi khuẩn có hại.

Trực tràng

Trực tràng nằm ngay dưới ruột già và có chiều dài khoảng 20cm. Khi phân chảy xuống đây, các dây thần kinh đặc biệt được kích thích gửi tín hiệu đến vỏ não cho biết bạn cần đi tiêu. Ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ sơ sinh, hoạt động này chưa hoàn thiện nên trẻ chưa thể tự đại tiện. Ở người lớn khi muốn đi vệ sinh, não truyền tín hiệu làm giãn cơ vòng để đẩy phân ra khỏi cơ thể. Nếu muốn nhịn, cơ vòng và trực tràng thích nghi, tạm thời bỏ qua cảm giác muốn đi vệ sinh, phân vẫn đọng lại ở đây.

Hậu môn

Hậu môn là cơ quan cuối cùng của hệ tiêu hóa, bao gồm cơ sàn chậu và cơ vòng hậu môn. Chức năng của cơ quan này là chứa và đào thải phân. Khi bạn đi vệ sinh, hậu môn có chất dịch để phân có thể dễ dàng được đẩy ra ngoài.

Như vậy, quá trình tiêu hóa thức ăn ở người là một quá trình lâu dài và phức tạp, có sự tham gia của nhiều cơ quan và phối hợp hoạt động. Mọi vấn đề xảy ra trong một cơ quan của hệ thống tiêu hóa có thể ảnh hưởng và làm chậm quá trình tiêu hóa và hấp thụ thức các chất dinh dưỡng.

Để hệ tiêu hoá tốt bạn cần ăn thực phẩm gì?

Khi các cơ quan này hoạt động không tốt sẽ dẫn đến nhiều bệnh tật như táo bón, trĩ, trào ngược dạ dày, suy dinh dưỡng, thiếu chất,… Đối với các bệnh không phải bệnh lý, bạn có thể tăng cường hệ tiêu hóa với các loại thực phẩm như:

• Nước: Mất nước là nguyên nhân phổ biến gây táo bón. Cơ thể con người cần hấp thụ 2 - 3 lít nước lọc mỗi ngày. Trong ngày, bạn cần uống nhiều nước hơn nếu tập thể dục, làm việc quá nhiều, sống ở vùng khí hậu nóng. Ngoài nước lọc, bạn cũng nên ăn nhiều loại trái cây và rau xanh chứa nhiều nước như dâu tây, dưa gang, cần tây, dưa chuột,…
• Chất béo tốt: Bạn cũng cần bổ sung chất béo nhưng ưu tiên chất béo tốt cho cơ thể như hạt chia, quả óc chó, dầu cá, bơ, hạt lanh,…
• Chất xơ: Cơ thể không có men để tiêu hóa chất xơ nhưng dưỡng chất này rất có lợi cho hệ tiêu hóa. Chất xơ hòa tan có nhiều trong yến mạch, lúa mạch, đậu, trái cây,… có khả năng hấp thụ nước ở dạng gel di chuyển dễ dàng trong hệ tiêu hóa. Tiêu thụ lượng chất xơ này giúp tăng sinh vi khuẩn có lợi trong đường ruột, tăng cường hệ miễn dịch và đồng thời ngăn ngừa sự hấp thu cholesterol hay tăng lượng đường trong máu đột ngột. Chất xơ không hòa tan được tìm thấy rất nhiều trong bột mì nguyên hạt, các loại đậu, hạt, ngũ cốc,... Dưỡng chất này không hòa tan trong nước nên cơ thể không thể phân hủy nhưng thúc đẩy đào thải chất cặn bã của hệ tiêu hóa.

Nhìn chung, quá trình tiêu hóa thức ăn ở người phụ thuộc nhiều vào nhiều cơ quan, các dây thần kinh, enzyme. Nếu có vấn đề gì xảy ra với một trong số cơ quan này, hệ thống tiêu hóa bị chậm, cơ thể không hấp thụ được dinh dưỡng, thậm chí có thể xảy ra nhiều bệnh như đau bụng, ợ chua, khó tiêu, đi cầu ra máu, vàng da, thiếu máu, sụt cân,... Do đó, bạn cần bổ sung thực phẩm tốt cho hệ tiêu hoá đã đề cập ở trên và đi khám bác sĩ nếu có dấu hiệu đau dữ dội, kéo dài.

Cao Hiếu

Nguồn tham khảo: Tổng hợp