Hội chứng rối loạn TMJ - Rối loạn khớp thái dương hàm

Rối loạn khớp thái dương hàm gây trở ngại đến những hoạt động thường ngày và đôi khi ảnh hưởng đến cả tâm lý của người bệnh. Tuỳ vào mức độ nặng nhẹ mà hội chứng TMJ có thể được điều trị bằng các cách khác nhau. Bài viết này sẽ mang đến cho bạn đọc những thông tin liên quan cũng như lưu ý về những cách phòng tránh hội chứng TMJ.

Tìm hiểu chung về hội chứng TMJ

Hội chứng TMJ là gì?

Khớp thái dương hàm (Temporomandibular Joint - TMJ) là loại khớp động duy nhất trên vùng sọ mặt, nằm ở hai bên thái dương và sát phía trước tai. Khớp thái dương hàm có cấu tạo gồm đĩa sụn khớp được kẹp giữa 2 đầu của xương cầu lồi, tạo sự kết nối giữa xương hàm với hộp sọ. Xung quanh ổ khớp là các dây chằng và cơ mặt, toàn bộ hệ thống này giúp cho chúng ta có thể thực hiện các hoạt động như nói chuyện, nhai và ngáp. Hội chứng rối loạn TMJ là tình trạng rối loạn liên quan đến cử động khớp thái dương hàm và các cơ kiểm soát chuyển động của hàm, gây ra những phiền toái khó chịu cho người bệnh.

Các triệu chứng của hội chứng TMJ

Người gặp phải tình trạng viêm khớp thái dương hàm có thể có những triệu chứng như sau:

• Đau nhức ở các vị trí góc xương hàm hoặc dưới hàm, vùng thái dương;
• Đau nhức trong hoặc xung quanh tai;
• Khó nhai, khó chịu khi cắn thức ăn, cảm giác hàm trên và dưới không khớp vào với nhau;
• Mỏi hoặc đau cơ khi há miệng hoặc khi nhai;
• Đau nhức cả vùng mặt, đôi khi nhức đầu;
• Cảm giác cứng khớp thái dương hàm, khó mở hoặc ngậm miệng;
• Xuất hiện tiếng kêu khi há miệng hoặc nhai;
• Không thể há miệng một cách thoải mái, há miệng bị lệch;
• Sưng phù ở một bên mặt.

Một số trường hợp có thể bị đau răng, đau đầu, chóng mặt, đau các cơ vùng gáy, vùng cổ hay cánh tay hoặc các rối loạn về thính giác như ù tai.

Nguyên nhân của chứng rối loạn TMJ

Nguyên nhân gây ra hội chứng rối loạn khớp thái dương hàm thường khó xác định chính xác. Tuy nhiên, viêm khớp thái dương hàm có thể gây ra bởi một số nguyên nhân được gợi ý như sau:

• Phân đĩa sụn bị xói mòn hoặc di chuyển ra khỏi cấu trúc bình thường.
• Sụn của khớp bị tổn thương do các tác nhân gây viêm khớp.
• Khớp bị tổn thương bởi tác động cơ học mạnh.
• Các cơ khớp bị mỏi do cường độ chuyển động và áp lực tác động quá mức, trường hợp này thường gặp ở người hay nghiến răng. Tuy nhiên, điều này không đồng nghĩa với việc ai có thói quen nghiến răng sẽ bị hội chứng rối loạn khớp thái dương hàm.
• Tình trạng căng thẳng thần kinh cũng có thể dẫn đến căng cơ hàm mặt, ảnh hưởng đến chức năng của khớp thái dương hàm.

Trên đây là một số nguyên nhân thường gặp, tuy vậy cũng có rất nhiều trường hợp không thể xác định rõ ràng nguyên nhân gây ra hội chứng rối loạn khớp thái dương hàm.

Yếu tố nguy cơ của hội chứng rối loạn khớp thái dương hàm

Các yếu tố có thể tăng nguy cơ mắc phải chứng rối loạn khớp thái dương hàm (TMJ) bao gồm:

• Người có những tình trạng chấn thương về khớp hàm, biến dạng bẩm sinh.
• Người mắc các bệnh về khớp như viêm khớp dạng thấp, viêm xương khớp.
• Người có thói quen nghiến răng khi ngủ trong thời gian lâu dài (mãn tính).
• Người bị những bệnh liên quan đến tổn thương mô liên kết có thể ảnh hưởng đến khớp thái dương hàm.

Hội chứng TMJ được chẩn đoán và điều trị như thế nào?

Các xét nghiệm để chẩn đoán hội chứng TMJ

Những biểu hiện của hội chứng không phải là dấu hiệu điển hình cho việc chẩn đoán hội chứng bệnh. Nhiều bệnh lý khác có thể gây ra các triệu chứng tương tự với hội chứng TMJ như sâu răng, bệnh nướu răng, các vấn đề liên quan đến xoang mặt. Vì thế, sau khi tìm hiểu về những biểu hiện lâm sàng và tiền sử sức khỏe người bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện thêm các biện pháp kiểm tra phù hợp khác. Trong đó, bác sĩ có thể chỉ định một trong các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh như chụp X-quang, chụp CT scan hoặc chụp MRI giúp đánh giá đặc điểm giải phẫu bất thường hoặc tổn thương của khớp hàm, răng và mô mềm xung quanh.

Những phương pháp điều trị hội chứng rối loạn thái dương hàm

Đa số những cơn đau mỏi thái dương hàm liên quan đến hội chứng TMJ là tạm thời và có thể làm thuyên giảm bằng các biện pháp chăm sóc thích hợp. Hỗ trợ điều trị bảo tồn - những biện pháp làm chậm tiến trình phát triển của tình trạng bệnh là lựa chọn ưu tiên đối với người bệnh mắc hội chứng này. Bác sĩ có thể khuyên dùng thuốc giảm đau, giảm viêm hoặc áp dụng các phương pháp hỗ trợ bảo vệ khớp. Phẫu thuật sẽ được chỉ định sau cùng khi điều trị bảo tồn không hiệu quả, tuy nhiên một số người bệnh có thể nhận được nhiều lợi ích hơn từ phương pháp can thiệp ngoại khoa. Tùy theo mức độ cũng như phương pháp chữa trị mà chi phí điều trị viêm khớp thái dương hàm sẽ có sự chênh lệch.

Điều trị bằng thuốc

Thuốc đặc trị viêm khớp thái dương hàm có thể được bác sĩ chỉ định khi các triệu chứng không thuyên giảm. Một số nhóm thuốc thường dùng để giảm đau như sau:

• Thuốc kháng viêm giảm đau NSAID: Dùng điều trị hỗ trợ cho những triệu chứng đau mỏi thái dương và sưng phù.
• Thuốc chống trầm cảm ba vòng: Đây là một loại thuốc hướng thần giúp giảm căng thẳng, hỗ trợ kiểm soát hoặc giảm đau hiệu quả đối với cơn đau liên quan đến thần kinh.
• Thuốc giãn cơ: Có tác dụng giảm tần suất co cơ của xương hàm, nhất là ở người bệnh nghiến răng liên tục, được sử dụng trong một vài ngày hoặc vài tuần.
• Thuốc corticosteroid: Dùng trong những tình trạng đau cơ và viêm khớp.

Các biện pháp can thiệp và phẫu thuật

Nẹp khớp cắn bảo vệ: Người bệnh có thể đeo dụng cụ bằng nhựa khít với những khớp của hàm răng, giúp hạn chế răng va chạm nhau, giảm tình trạng nghiến răng nhất là vào ban đêm. Ngoài ra, dụng cụ này còn giúp điều chỉnh khớp cắn bằng cách điều chỉnh các răng vào đúng vị trí. Tuy nhiên, đây cũng là lựa chọn cần cân nhắc vì đôi khi làm nặng thêm các triệu chứng ngưng thở khi ngủ.

Kích thích dây thần kinh bằng dòng điện qua da (TENS): Liệu pháp này sử dụng dòng điện cường độ thấp để kích thích và cải thiện khả năng vận động của hệ cơ xung quanh khớp hàm. Từ đó, cơ mặt ở khớp thái dương hàm được thư giãn và giảm đau.

Liệu pháp nhận thức hành vi: Một trong những yếu tố có thể làm trầm trọng tình trạng nặng của hội chứng đó là khi người bệnh căng thẳng, lo âu. Bác sĩ hoặc nha sĩ có thể gợi ý thêm về liệu pháp trị liệu tâm lý hành vi để giúp người bệnh cải thiện tình trạng căng thẳng liên quan đến những cơn đau của khớp hàm.

Chỉnh nha khoa: Các bác sĩ nha khoa có thể chỉnh sửa vị trí của răng bằng cách niềng răng, để bề mặt của hàm và khớp cắn phù hợp hơn.

Phẫu thuật: Hiện nay có 3 kỹ thuật phẫu thuật và việc chọn lựa tùy thuộc vào tình trạng người bệnh:

• Chọc dò khớp: Được chỉ định khi khớp hàm của người bệnh bị kẹt hoặc khóa cứng lại, gây khó khăn cho cử động ở vùng mặt. Sau khi gây mê, bác sĩ sẽ đưa kim vào dịch khớp và dùng chất lỏng để loại bỏ các mảnh vụn hoặc mô tổn thương hoặc chỉnh lại đĩa sụn đang ở vị trí bị mắc kẹt.
• Nội soi khớp: Dụng cụ nội soi được đưa vào thông qua đường rạch nhỏ ở trước tai và bác sĩ sẽ tiến hành loại bỏ các mô viêm hoặc sắp xếp lại cấu trúc của khớp. Nội soi khớp là một phẫu thuật xâm lấn tối thiểu, giảm tỷ lệ biến chứng và thời gian hồi phục nhanh hơn so với phẫu thuật.
• Phẫu thuật mở khớp: Đây là lựa chọn sau cùng khi hai kỹ thuật phẫu thuật trên không khả thi vì có thể để lại sẹo hoặc tổn thương dây thần kinh cao hơn. Giải pháp này được cân nhắc thực hiện khi người bệnh có những tình trạng sau: Cấu trúc xương của khớp thái dương hàm bị bào mòn, nghi ngờ khối u trong hoặc xung quanh khớp, khớp thái dương hàm có sẹo hoặc rải rác mảnh xương.

Biện pháp hỗ trợ điều trị và phòng tránh tại nhà

Người bệnh có thể áp dụng các bệnh pháp giảm nhẹ triệu chứng của hội chứng TMJ tại nhà như sau:

• Chườm ấm hoặc lạnh: Dùng túi đá hoặc nước ấm chườm lên vị trí bị đau mỏi trong vòng 10 phút.
• Ăn thức ăn mềm: Tránh các thực phẩm quá cứng, giòn, dai và khi chế biến nên cắt nhỏ thức ăn để hạn chế việc phải mở miệng rộng và giảm việc nhai quá nhiều.
• Hạn chế những động tác mạnh: Hạn chế thực hiện các động tác khiến cho bạn phải mở miệng rộng quá mức như la hét, ca hát.
• Tập luyện tại nhà: Bạn cũng có thể tham khảo thêm những bài tập chữa viêm khớp thái dương hàm tại nhà như kéo căng các cơ hàm, xoa bóp và thư giãn theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc chuyên gia vật lý trị liệu.
• Hạn chế tư thế tựa cằm vào tay: Khi sử dụng điện thoại không nên cầm ở vị trí giữa vai và tai của bạn liên tục quá lâu, vì điều này có thể gây đau cổ và cơ mặt.

Trên đây là toàn bộ những thông tin hữu ích về hội chứng TMJ bao gồm nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán, phương pháp điều trị và các biện pháp phòng ngừa rối loạn khớp thái dương hàm hiệu quả. Vì triệu chứng của bệnh khá tương tự như một số bệnh lý liên quan khác, bạn cần tiến hành thăm khám tại cơ sở y tế gần nhất để các bác sĩ xác định nguyên nhân cụ thể và kịp thời can thiệp bệnh ở mức độ nhẹ.