Ketone là gì? Ý nghĩa của xét nghiệm ketone trong nước tiểu

Xét nghiệm ketone là một xét nghiệm quan trọng trong chẩn đoán và điều trị bệnh tiểu đường loại 1 vì nó giúp ngăn ngừa một biến chứng nguy hiểm trong thời gian ngắn là nhiễm toan ceton. Cùng tìm hiểu các thông tin về chỉ số  ketone là gì ngay dưới đây.

Thể ketone là gì?

Cơ thể con người nhận năng lượng chủ yếu từ glucose. Khi thiếu glucose hoặc bệnh tiểu đường sẽ gây ra thiếu insulin, giúp tế bào hấp thụ glucose, cơ thể bắt đầu chuyển hóa chất béo để lấy năng lượng. Ketone là sản phẩm phụ của quá trình phân hủy axit béo. 

Ở một người bình thường, việc phân hủy chất béo để làm nhiên liệu và hình thành ketone là một quá trình bình thường của cơ thể, nhưng ở mức độ không đáng kể, vì insulin, glucagon và các hormone khác ngăn chặn mức độ xeton trong máu. 

Ketone là sản phẩm phụ của quá trình phân hủy axit béo

Tuy nhiên, bệnh nhân tiểu đường có nguy cơ bị ketone tích tụ trong máu. Khi lượng đường trong máu vượt quá ngưỡng, nó sẽ xuất hiện trong nước tiểu và gây ra chứng đa niệu thẩm thấu, trong đó cơ thể bị mất nước và điện giải, bao gồm cả thể ceton. 

Những người mắc bệnh tiểu đường loại 1 không được điều trị có nguy cơ phát triển bệnh nhiễm toan ceton do tiểu đường (DKA). Mặc dù hiếm gặp, những người mắc bệnh tiểu đường loại 2 cũng có thể bị DKA trong một số điều kiện nhất định.

Ý nghĩa của chỉ số ketone là gì?

Ketone là một chất được bài tiết qua nước tiểu. Chỉ số ketone phân tích nước tiểu hay KET có một ý nghĩa quan trọng vì nó giúp bạn xác định xem bạn có bị keton niệu hay không. 

Chỉ số KET là viết tắt của ketone (gồm 3 chất chính: Aceton, acid acetoacetic, acid beta-hydroxybutyric), là sản phẩm cuối cùng của quá trình chuyển hóa chất béo không hoàn toàn. Các chất này tích tụ trong huyết tương và được thải ra ngoài qua nước tiểu. Axit hydroxybutyric và axit axetic nhanh chóng được chuyển thành axeton, vì vậy axeton là yếu tố chính trong bài kiểm tra. Ở người khỏe mạnh, ketone được hình thành trong gan và chuyển hóa hoàn toàn nên chỉ xuất hiện một lượng nhỏ trong nước tiểu. 

Nồng độ ketone trong nước tiểu bình thường được đo bằng que thử là âm tính (0 mmol/l). Trong phân tích nước tiểu của phụ nữ mang thai, chỉ số này thường thiếu hoặc rất thấp, chỉ 2,5 đến 5mg/dl.

Chỉ số KET hay ketone trong nước tiểu bình thường được đo bằng que thử là âm tính

Ketone niệu: Điều này xảy ra khi chất béo chuyển hóa tăng lên do giảm lượng carbohydrate hoặc khi chế độ ăn của bạn quá nhiều chất béo. Điều này xảy ra trong các trường hợp sau:

• Bệnh tiểu đường.
• Bệnh lý lưu trữ glycogen.
• Bệnh tiểu đường do thận.

 Nguyên nhân gây ra ketone trong nước tiểu:

• Thường xuyên nhịn ăn và ăn nhiều chất béo.
• Cơ thể nôn mửa kéo dài, chán ăn, dinh dưỡng kém carbohydrate.
• Do sản giật, cường giáp, sốt, mang thai hoặc cho con bú.
• Những người không mắc bệnh tiểu đường thường phát triển ketone trong nước tiểu của họ khi bị bệnh cấp tính, căng thẳng hoặc cơ thể quá tải.
• Hiện tượng này cũng xảy ra khi bệnh nhân sử dụng quá liều insulin, isoniazid và rượu.

Khi nào nên đi xét nghiệm chỉ số KET (ketone)?

Bạn nên hỏi bác sĩ để được tư vấn về thời điểm và tần suất xét nghiệm ketone. Dưới đây là một số dấu hiệu bạn nên chủ động đi khám chỉ số ketone trong nước tiểu: 

• Cơ thể mệt mỏi kéo dài.
• Hơi thở của bạn có mùi hôi.
• Đường huyết hơn 300 mg/dl.
• Cơ thể luôn cảm thấy buồn nôn, nôn mửa hoặc đau bụng.
• Trí nhớ thường bị nhầm lẫn hoặc khó suy nghĩ nhanh như người bình thường.
• Thường xuyên khát hoặc khô miệng, khó chịu.
• Đặc biệt đối với những người bị cảm lạnh, cúm hoặc nhiễm trùng: Hiệp hội Tiểu đường Hoa Kỳ khuyến cáo nên kiểm tra nồng độ ketone sau mỗi 4-6 giờ vì bệnh tật có thể làm tăng nguy cơ DKA.
• Đối với những người được chẩn đoán mắc bệnh tiểu đường, nên kiểm tra chỉ số này khoảng hai lần một ngày để đảm bảo rằng cơ thể đang sử dụng đúng liều lượng insulin.

Vì sao nên thường xuyên xét nghiệm ketone?

Ketone có thể axit hóa máu, gây ra DKA

Ketone có thể axit hóa máu, gây ra DKA. Nếu mắc phải căn bệnh này, cơ thể sẽ phải gánh chịu những hậu quả nghiêm trọng như: 

• Sưng mô não. 
• Mất ý thức. 
• Bệnh tiểu đường. 
• Thậm chí là tử vong.

 Đó là lý do tại sao điều quan trọng là phải đến gặp bác sĩ sớm nếu mức ketone của bạn bắt đầu giảm từ mức độ nhẹ đến mức trung bình.

Một số cách phòng ngừa ketone tăng cao trong cơ thể

Thực hiện theo các bước sau để giữ lượng đường trong máu của bạn ổn định và sản xuất ketone ở mức tối thiểu. 

• Kiểm tra lượng đường trong máu thường xuyên: Khi bạn bị ốm, lượng đường trong máu của bạn tăng cao hoặc cơ thể xuất hiện các triệu chứng “đường huyết cao” hoặc lượng đường trong máu thấp.
• Thực hiện chế độ ăn uống lành mạnh: Ưu tiên và thực hiện chế độ ăn hợp lý, ví dụ: ăn nhiều rau, hạn chế thức ăn béo, nhiều đường, chất béo có hại.
• Kiểm soát việc tiêu thụ carbohydrate và liều lượng insulin sử dụng, vì nó rất quan trọng trong việc điều trị bệnh tiểu đường. 

Hy vọng bài viết chia sẻ đã giúp bạn hiểu rõ hơn về ketone là gì? Chỉ số Ketone trong nước tiểu có ý nghĩa gì, tại sao nên kiểm tra và xét nghiệm thường xuyên, đặc biệt là ở bệnh tiểu đường. Điều quan trọng nhất bạn cần nhớ là thực hiện các bước để duy trì lượng đường trong máu khỏe mạnh, cùng với việc luyện tập, chế độ ăn uống và nghỉ ngơi khoa học sẽ giúp bạn tránh được những nguy cơ về đường huyết cao do nồng độ ketone tăng cao.

Ngọc Hà

Nguồn tham khảo: Tổng hợp