Khám lách to như thế nào?

Cách khám lách to như thế nào?

Khám lách to như thế nào?

Lá lách nằm ẩn trong cơ thể nên bình thường chúng ta không thể sờ thấy được, trừ trường hợp trẻ nhỏ và bệnh nhân có thành bụng nhão. Chúng ta chỉ có thể gõ được vùng đục của lách ở đường nách sau, cao khoảng 2 - 3cm.

Kỹ thuật khám lách to

Kỹ thuật thăm khám lách cũng giống như thăm khám các cơ quan khác, theo đúng thứ tự: Nhìn - Sờ - Gõ - Nghe, tuy nhiên khi nghe lách hoàn toàn không có giá trị lâm sàng, nên thông thường sẽ bỏ qua bước này.

Nhìn

Khi lách to nhiều, ta có thể thấy một vòm nổi lên dưới bờ sườn trái. Tuy nhiên trường hợp này thường ít thấy và không được chính xác cao.

Sờ

Người bệnh cần nằm ngửa hoặc hơi nghiêng về bên phải, tay trái giơ cao lên quá đầu. Bác sĩ ngồi sẽ bên phải của người bệnh, dùng tay phải đặt nằm lên trên hạ sườn trái của người bệnh (chỗ giữa đường thẳng dọc kẻ qua giữa xương đòn và đường nách trước). Vì lách di động theo nhịp thở, nên khi người bệnh hít vào thật sâu, lách sẽ đụng vào các ngón tay ta.

Bác sĩ cũng có thể ngồi bên trái người bệnh. Khi đó người bệnh cần nằm nghiêng hẳn về phía bên phải. Lúc này, bác sĩ dùng các đầu ngón tay làm móc, móc nhẹ về phía bờ dưới xương sườn vùng nách. Khi người bệnh hít vào thật sâu thì có thể thấy được cực dưới của lách.

Sờ nắn là một trong những kỹ thuật khám lách to phổ biến

Trường hợp lách to nhiều xuống phía dưới thì dùng hai bàn tay: Một phía ở trên bụng, một phía ở dưới lưng để giới hạn vị trí của lách và nhận thấy rõ rệt chỗ eo vào của lách. Đồng thời với cách khám như vậy, ta sẽ không thấy dấu hiệu chạm thắt lưng hoặc dấu hiệu bập bềnh thận.

Gõ

Để có thể biết được chính xác vùng đục của lách ở phía trong lồng ngực, ta cần gõ mạnh theo chiều từ trên xuống dưới dọc đường nách. Ranh giới giữa vùng đục của lách với vùng trong của phổi sẽ cho ta biết cực trên của lách. Trường hợp lách to có thể chẩn đoán một phần vùng Traube của dạ dày, khi đó cũng thấy đục nếu gõ vùng này.

Nghiệm pháp co lách

Lá lách có thể thay đổi được thể tích do co lại bởi nhiều nguyên nhân khác nhau ví dụ như: Cảm động, chảy máu nhiều, khi gắng sức, ngạt thở…Ta có thể xác định được mức độ co của lách bằng cách tiêm 1mg Adrenalin vào dưới da, sau đó theo dõi như sau:

• 15 phút sau khi tiêm xong, thể tích lách sẽ co lại.
• Số lượng hồng cầu máu ngoại biên, cứ 5 phút lại theo dõi một lần. Thông thường, số lượng hồng cầu sẽ tăng lên mức tối đa sau thời gian khoảng 10 phút, số lượng tiểu cầu cũng tăng nhanh. Số lượng bạch cầu cũng tăng nhưng tăng chậm hơn.

Ngoài tác dụng khám lách to, nghiệm pháp co lách còn giúp chúng ta biết được tình trạng xơ hoá của lách.

Chọc dò lách

Biện pháp khám bệnh lách to này rất ít khi được áp dụng vì tai biến chảy máu. Nếu người bệnh nằm bất động tuyệt đối trên giường từ 24 giờ trở lên sau khi tiến hành phẫu thuật thì có thể hạn chế được một phần tai biến. Phương pháp khám lách to này được chỉ định khi chưa tìm được nguyên nhân lách to bằng các cách khác.

Nếu người bệnh dễ xúc động, có thể trạng dễ nhiễm khuẩn, chảy máu thì tuyệt đối chống chỉ định chọc dò lách. Sau khi xác định được lách to, cần theo dõi tiến triển hằng ngày về thể tích của nó bằng cách vẽ trên giấy hoặc trên da bụng.

Chọc dò lách là kỹ thuật khám lách to rất ít khi được áp dụng

Chụp X-quang

Bên cạnh những nghiệm pháp thăm khám lách như chọc dò hay co lách thì một trong những kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh là X-quang cũng được sử dụng. Tuy nhiên phương pháp này ít giúp cho việc khám lách to. Nó thường chỉ dùng để chẩn đoán và phân biệt với các khối u khác ở hạ sườn trái.

Chẩn đoán phân biệt lách to với các bệnh khác

Trường hợp lách to trung bình thì thường dễ chẩn đoán bằng những phương pháp kể trên. Nếu lách to ít hoặc quá to, choán hết hố chậu trái, có khi cả hố chậu phải thì lúc đó cần phải chẩn đoán phân biệt với những trường hợp bệnh khác như sau:

Thận trái to

Khối u của thận sẽ tròn hơn, ở sâu hơn và bờ trong của thận không có chỗ nào bị lõm vào. Ngoài ra còn có thể thấy được dấu hiệu bập bềnh thận hoặc chạm thắt lưng. Nếu ta gõ vào phía trước thì thường trong vì nơi này có đại tràng đi ngang qua, khác với lách to - nằm phía trong của đại tràng ngang.

Với những trường hợp khó phân biệt, cần phải tiến hành chụp thận với thuốc cản quang để nắm bắt rõ bể thận, hình dáng và kích thước thận. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp vẫn có thể bị nhầm.

Khối u đại tràng ngang góc lách

Là khối u tròn, nắn thấy có giới hạn và di động dễ hơn. Người bệnh mắc phải khối u đại tràng ngang góc lách sẽ có những rối loạn về tiêu hoá, đặc biệt là hội chứng Koenig. Muốn phân biệt được chắc chắn với lách to, ta nên dùng phương pháp X-quang: Bơm thuốc cản quang vào đường hậu môn (lavemantharyté), nếu là khối u của đại tràng thì sẽ thấy rõ hình khuyết.

Khối u dạ dày

Khối u này nằm sâu bên trong. Khi mắc phải, người bệnh sẽ có những triệu chứng về rối loạn tiêu hóa.

Khác với lách to, khối u dạ dày thường nằm sâu bên trong

Để phân biệt khối u dạ dày với bệnh lách to, người ta sử dụng phương pháp X-quang phân định: Quan sát ảnh chụp bờ cong lớn của dạ dày sau khi uống nước sinh hơi hoặc hình khuyết của dạ dày khi chụp thuốc cản quang sẽ thấy chúng bị đẩy vào trong bởi bờ răng cưa của lách. Phương pháp trên sau này sẽ rất có giá trị nếu lách to phát triển dưới cơ hoành khó sờ nắn.

Thùy trái gan to

Trong một số trường hợp sẽ thấy thuỳ trái của gan lấn hẳn sang bờ sườn trái, khó hơn nữa là người bệnh vừa mắc bệnh gan to vừa mắc bệnh lách to. Lúc đó nếu gõ ta sẽ thấy một đường phân biệt giữa vùng đục của lách với vùng đục của gan. Nó khác với vùng đục liên tục của bệnh thuỳ trái gan to.

Khối u thượng thận

Bệnh thường đi kèm các rối loạn nội tiết. Ta có thể phân biệt bằng cách chụp bụng sau khi bơm hơi vào màng bụng.

Ngoài ra, trong lâm sàng cũng có thể nhầm bệnh lách to với khối u tụy tạng, lao hạch màng bụng, khối u mạc treo hoặc viêm cơ hạ sườn trái. Tuy nhiên, trong tất cả các trường hợp trên, nếu bác sĩ khám xét kỹ càng, đúng kỹ thuật, hỏi tiền sử bệnh tỷ mỷ thì cũng có thể phát hiện được qua lâm sàng hoặc bằng các phương pháp cận lâm sàng đã kể trên.

Trên đây là những thông tin về cách khám lách to cũng như cách chẩn đoán, phân biệt lách to với các bệnh thường gặp khác. Sau khi đọc xong bài viết này, Nhà Thuốc Long Châu tin rằng bạn có thể áp dụng một trong những cách khám lách to kể trên cho người thân, bạn bè hoặc thậm chí là cho chính mình!

Ánh Vũ

Nguồn tham khảo: Tổng hợp