Không tiêm HPV có sao không? Nguy cơ các rủi ro ung thư tiềm ẩn

HPV là virus lây truyền qua đường tình dục phổ biến nhất, với hơn 200 chủng, trong đó nhóm nguy cơ cao (như HPV 16, 18, 45, 52, 58) được xem là “kẻ thù thầm lặng” gây nên hàng loạt ung thư ở cả nam và nữ, đặc biệt là ung thư cổ tử cung - loại ung thư đứng hàng đầu ở phụ nữ Việt Nam.

Không tiêm HPV có sao không?

Việc không tiêm vắc xin HPV (Human Papillomavirus) có thể dẫn đến nhiều hệ lụy nghiêm trọng về sức khỏe, đặc biệt là làm tăng nguy cơ nhiễm các chủng HPV có thể gây bệnh. Trong số hơn 100 chủng HPV được biết đến, có ít nhất 14 chủng được xem là có nguy cơ cao gây ung thư, đặc biệt là ung thư cổ tử cung - một trong những loại ung thư phổ biến và nguy hiểm ở phụ nữ.

Nếu không tiêm phòng HPV, cơ thể không có cơ chế miễn dịch chủ động để chống lại virus khi tiếp xúc. Điều này đồng nghĩa với việc khả năng nhiễm HPV sẽ cao hơn, đặc biệt khi bắt đầu có quan hệ tình dục. Virus có thể tồn tại âm thầm trong cơ thể, không gây triệu chứng rõ ràng trong nhiều năm, nhưng lại có thể tiến triển thành các tổn thương tiền ung thư hoặc ung thư mà không được phát hiện sớm.

Ngoài ung thư cổ tử cung, HPV còn là nguyên nhân gây ra nhiều bệnh lý khác như ung thư âm hộ, âm đạo, hậu môn, dương vật, vòm họng và mụn cóc sinh dục ở cả nam và nữ. Việc điều trị các bệnh lý này thường tốn kém, dai dẳng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sống và tâm lý người bệnh.

Tuy vắc xin HPV không bắt buộc, nhưng việc không tiêm sẽ bỏ lỡ cơ hội bảo vệ khỏi các chủng HPV nguy hiểm một cách hiệu quả. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh vắc xin này an toàn, hiệu quả cao nếu được tiêm trước khi tiếp xúc với virus - tức là tốt nhất nên tiêm trong độ tuổi từ 9 đến 26, trước khi quan hệ tình dục.

Tóm lại, không tiêm HPV không gây ảnh hưởng tức thì, nhưng về lâu dài sẽ làm tăng nguy cơ mắc các bệnh nghiêm trọng. Việc chủ động tiêm phòng là cách hiệu quả nhất để bảo vệ sức khỏe sinh sản và phòng ngừa ung thư từ sớm.

Cơ chế gây bệnh của virus HPV

Virus HPV gây bệnh chủ yếu thông qua cơ chế xâm nhập và thay đổi biểu mô của tế bào chủ tại các vị trí niêm mạc như cổ tử cung, hậu môn, dương vật, miệng và hầu họng. Sau khi xâm nhập qua các vi tổn thương trên bề mặt da hoặc niêm mạc, HPV tiến vào lớp đáy của biểu mô - nơi có các tế bào đang phân chia.

Tại đây, virus không gây ly giải tế bào như nhiều loại virus khác mà tồn tại dưới dạng episome (DNA vòng) trong nhân tế bào. Trong quá trình nhiễm kéo dài, đặc biệt với các type nguy cơ cao như HPV 16, 18, 31, 59…, virus có thể tích hợp DNA của nó vào hệ gen của tế bào chủ. Quá trình này dẫn đến việc tăng biểu hiện của các oncoprotein E6 và E7, hai protein đóng vai trò trung tâm trong cơ chế gây ung thư:

• E6 gắn và làm thoái hóa protein p53 - một protein kiểm soát chu kỳ tế bào và cảm ứng apoptosis (chết tế bào theo chương trình).
• E7 bất hoạt protein Rb (retinoblastoma), làm mất kiểm soát chu kỳ tế bào, từ đó kích thích sự phân chia bất thường của tế bào.

Sự hoạt hóa kéo dài của hai oncoprotein này dẫn đến bất ổn gen, tích tụ đột biến và hình thành tổn thương tiền ung thư, sau đó tiến triển thành ung thư thực sự nếu không được can thiệp. Ngoài ra, một số type HPV cũng có thể gây tăng sản biểu mô lành tính như mụn cóc sinh dục hoặc u nhú hô hấp, thông qua kích thích tăng sinh tế bào mà không tích hợp vào gen của tế bào chủ.

Cơ chế hoạt động của vắc xin HPV

Vắc xin HPV hoạt động bằng cách kích thích hệ miễn dịch sản sinh kháng thể đặc hiệu, giúp cơ thể nhận biết và chống lại virus HPV trước khi virus có thể gây bệnh. Đây là một loại vắc xin không chứa virus sống, nên hoàn toàn không gây nguy cơ nhiễm bệnh cho người được tiêm.

Thành phần chính của vắc xin là các hạt giống virus (virus-like particles - VLPs), được tạo ra từ protein vỏ ngoài của HPV (L1 protein). Những VLPs này không mang vật chất di truyền của virus, do đó không thể gây nhiễm trùng. Tuy nhiên, chúng có hình dạng giống hệt virus thật, đủ để hệ miễn dịch “nhận diện” và tạo ra phản ứng bảo vệ mạnh mẽ.

Khi vắc xin được tiêm vào cơ thể, hệ miễn dịch sẽ xử lý VLPs như một tác nhân lạ và bắt đầu sản sinh ra kháng thể chống lại các chủng HPV mục tiêu. Những kháng thể này sẽ tồn tại lâu dài trong máu. Nếu sau này cơ thể tiếp xúc với virus HPV thật, hệ miễn dịch đã được “huấn luyện” sẽ nhanh chóng nhận ra và tiêu diệt virus trước khi chúng xâm nhập vào tế bào và gây bệnh.

Vắc xin HPV hiệu quả nhất khi tiêm trước tuổi có quan hệ tình dục, tức là trước khi có nguy cơ tiếp xúc với virus. Mặc dù không điều trị được nhiễm HPV đã mắc, vắc xin vẫn có thể giúp bảo vệ khỏi các chủng khác chưa nhiễm.

Một số câu hỏi thường gặp liên quan đến vắc xin HPV

Hiện nay, tuy vắc xin HPV đã trở nên phổ biến hơn tuy nhiên vẫn còn nhiều vấn đề nhiều người chưa hiểu rõ về việc tiêm phòng loại vắc xin này:

Đã quan hệ tình dục rồi tiêm HPV còn hiệu quả không?

Người đã quan hệ tình dục vẫn có thể tiêm vắc xin HPV và vẫn có hiệu quả, đặc biệt nếu chưa từng nhiễm các chủng HPV có trong vắc xin. Mặc dù hiệu quả phòng bệnh không cao bằng tiêm trước khi quan hệ, nhưng vắc xin vẫn giúp giảm nguy cơ nhiễm mới và phòng ngừa một số chủng HPV nguy cơ cao. Vì vậy, tiêm vắc xin vẫn được khuyến cáo trong nhiều trường hợp.

Nam giới có cần thiết tiêm vắc xin HPV không?

Nam giới hoàn toàn nên tiêm vắc xin HPV, vì virus HPV không chỉ ảnh hưởng đến nữ giới mà còn gây ra nhiều bệnh lý nghiêm trọng ở nam giới như:

• Mụn cóc sinh dục (do HPV type 6 và 11);
• Ung thư hậu môn, dương vật;
• Ung thư vùng hầu họng (do quan hệ tình dục bằng miệng với người nhiễm HPV).

Tiêm vắc xin giúp nam giới giảm nguy cơ mắc bệnh, hạn chế lây truyền virus cho bạn tình, và góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Vắc xin hiệu quả nhất khi tiêm ở độ tuổi 9 - 21, nhưng vẫn có lợi cho nam giới đến 26 tuổi hoặc hơn tùy từng trường hợp. Vì vậy, việc tiêm vắc xin HPV ở nam giới là cần thiết và được khuyến cáo bởi nhiều tổ chức y tế quốc tế.

Vắc xin có tác dụng phụ nguy hiểm không?

Vắc xin HPV nhìn chung rất an toàn, các tác dụng phụ thường nhẹ như đau tại chỗ tiêm, sốt nhẹ hoặc mệt mỏi. Phản ứng nghiêm trọng như sốc phản vệ là cực kỳ hiếm. Lợi ích phòng ngừa ung thư vượt trội so với nguy cơ gặp tác dụng phụ.

Trên đây là những thông tin chúng tôi cung cấp đến bạn để giải đáp cho thắc mắc không tiêm HPV có sao không. HPV là một virus nguy hiểm nhưng âm thầm, có khả năng gây ra nhiều bệnh lý nghiêm trọng ở cả hai giới, đặc biệt là ung thư cổ tử cung. Việc chủ động tiêm vắc xin HPV là lựa chọn cần thiết để phòng ngừa một số bệnh ung thư hiệu quả, không chỉ là lá chắn bảo vệ sức khỏe cá nhân mà còn góp phần quan trọng trong việc kiểm soát ung thư do virus này gây ra ở cấp độ cộng đồng.