Liều bức xạ là gì? Tầm quan trọng của bức xạ trong y khoa hiện nay

Hầu hết con người đều tiếp xúc với nguồn bức xạ hàng ngày như mặt trời, lò vi sóng, radio. Tuy nhiên, những nguồn bức xạ này ít gây nguy hiểm cho sức khỏe vì đây là nguồn bức xạ liều thấp. Ở liều cao, bức xạ có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng đến sức khỏe như ung thư hoặc tổn thương mô. Vậy liều bức xạ là gì? Cách nhận biết liều bức xạ thấp và cao? Theo dõi ngay bài viết sau của Nhà thuốc Long Châu để biết thêm thông tin.

Liều bức xạ là gì?

Trong y học, việc ứng dụng đồng vị phóng xạ vào các phương pháp chẩn đoán và điều trị đòi hỏi nhân viên y tế phải hiểu rõ về liều bức xạ. Điều này giúp đảm bảo an toàn bức xạ không chỉ cho bệnh nhân mà còn cho đồng nghiệp và cộng đồng. Vì vậy, trước khi làm việc với các chất phóng xạ, mỗi cá nhân cần trang bị kiến thức về bản chất của bức xạ ion hóa, vai trò của nó trong y sinh học, cũng như cách đo lường liều bức xạ và các biện pháp bảo vệ phù hợp.

Liều bức xạ là gì? Liều bức xạ phản ánh tổng năng lượng bức xạ mà các tế bào sống hấp thụ, đồng thời cho thấy mức độ ảnh hưởng sinh học của nó đối với từng cơ quan cũng như toàn bộ cơ thể. Đơn vị đo lường liều bức xạ là Sievert (Sv), được xác định thông qua liều kế. Tuy nhiên, do Sievert là đơn vị khá lớn, nên milliSievert (mSv) thường được sử dụng phổ biến hơn.

Ủy ban Quốc tế về An toàn Bức xạ (ICRP) khuyến cáo rằng mọi trường hợp tiếp xúc với bức xạ vượt ngưỡng cho phép cần được kiểm soát ở mức thấp nhất có thể. Hằng năm, các giới hạn liều bức xạ này được cập nhật và điều chỉnh nhằm bảo vệ an toàn cho những người làm việc trong môi trường bức xạ, đồng thời giảm thiểu rủi ro cho cộng đồng.

Tại các cơ sở chuyên biệt như nhà máy điện hạt nhân, bệnh viện hay các phòng thí nghiệm sử dụng tia X trong nghiên cứu và sản xuất, nhân viên phải đeo liều kế cá nhân để theo dõi liên tục mức độ phóng xạ trong môi trường làm việc.

Liều bức xạ có thể ảnh hưởng đến sức khỏe con người, tùy thuộc vào mức độ và thời gian tiếp xúc. Liều thấp có thể không gây hại ngay lập tức, nhưng liều cao có thể gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như ung thư hoặc tổn thương mô.

Liều bức xạ giới hạn đối với con người

Bạn đã biết liều bức xạ là gì? Vậy giới hạn liều bức xạ đối với con người là bao nhiêu? Theo khuyến nghị của ICRP, tùy từng trường hợp, mức liều bức xạ giới hạn của con người là khác nhau.

Đối với nhân viên làm việc trong môi trường có bức xạ:

• Mức phơi nhiễm bức xạ tối đa cho nhân viên bức xạ: 50 mSv/năm.
• Trung bình trong 5 năm liên tiếp: Không vượt quá 20 mSv/năm.
• Đối với phụ nữ mang thai: Giới hạn an toàn là 2 mSv.
• Quy định này nhằm đảm bảo rủi ro nghề nghiệp của nhân viên bức xạ không cao hơn so với các ngành công nghiệp khác được coi là an toàn.

Đối với công chúng

• Giới hạn phơi nhiễm bức xạ cho công chúng thấp hơn nhân viên làm việc với bức xạ.
• Theo ICRP, mức bức xạ an toàn đối với công chúng: Không vượt quá 1 mSv/năm.

Đối với bệnh nhân phải tiếp xúc với tia bức xạ

• Bệnh nhân có thể phải tiếp xúc trực tiếp với bức xạ trong chẩn đoán và điều trị.
• Khi chụp X-quang, liều bức xạ sử dụng cao hơn nhiều lần so với giới hạn an toàn cho công chúng.
• Trong xạ trị, liều bức xạ có thể cao gấp hàng trăm lần so với mức khuyến cáo cho nhân viên bức xạ.
• ICRP không đặt giới hạn liều đối với bệnh nhân vì: Bức xạ được sử dụng nhằm chẩn đoán và điều trị bệnh và hiệu quả điều trị được ưu tiên, ngay cả khi cần dùng liều cao hơn.

Tầm quan trọng của bức xạ trong y khoa

Bức xạ đóng vai trò quan trọng trong y khoa, đặc biệt trong các lĩnh vực chẩn đoán và điều trị bệnh. Dưới đây là một số ứng dụng chính của bức xạ trong y khoa.

Chẩn đoán hình ảnh:

• X-quang: Sử dụng để chụp ảnh xương và các cấu trúc bên trong cơ thể, giúp phát hiện gãy xương, nhiễm trùng, và các vấn đề khác.
• CT (Chụp cắt lớp vi tính): Cung cấp hình ảnh chi tiết hơn về các cơ quan nội tạng, xương, và mạch máu, giúp chẩn đoán các bệnh lý phức tạp hơn.
• PET (Chụp cắt lớp phát xạ positron) và SPECT (Chụp cắt lớp phát xạ đơn photon): Được sử dụng để đánh giá chức năng của các cơ quan và phát hiện ung thư, bệnh tim, và các rối loạn thần kinh.

Điều trị:

• Xạ trị: Sử dụng bức xạ để tiêu diệt tế bào ung thư hoặc thu nhỏ khối u. Đây là một phương pháp điều trị phổ biến cho nhiều loại ung thư.
• Y học hạt nhân: Sử dụng các chất phóng xạ để điều trị các bệnh như ung thư tuyến giáp và các khối u khác.

Nghiên cứu và phát triển:

• Bức xạ cũng được sử dụng trong nghiên cứu y học để phát triển các phương pháp chẩn đoán và điều trị mới, cũng như hiểu rõ hơn về các bệnh lý và cơ chế hoạt động của cơ thể.
• Nhờ những ứng dụng này, bức xạ đã giúp cải thiện đáng kể khả năng chẩn đoán và điều trị bệnh, góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe cho bệnh nhân.

Cách phòng ngừa bức xạ trong cuộc sống

Liều bức xạ có thể ảnh hưởng đến sức khỏe con người, tùy thuộc vào mức độ và thời gian tiếp xúc. Liều thấp có thể không gây hại ngay lập tức, nhưng liều cao có thể gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như ung thư hoặc tổn thương mô. Hiện nay, các tia bức xạ được ứng dụng nhiều trong y khoa, tuy nhiên, việc phòng tránh các tia bức xạ trong thiên nhiên cũng như trong công việc là điều cần thiết. Để phòng ngừa bức xạ, bạn có thể áp dụng các biện pháp sau:

• Giảm thời gian tiếp xúc: Hạn chế thời gian bạn tiếp xúc với nguồn bức xạ sẽ giúp giảm liều lượng bức xạ bạn nhận được.
• Tăng khoảng cách: Giữ khoảng cách xa hơn với nguồn bức xạ sẽ làm giảm đáng kể liều lượng bức xạ bạn tiếp xúc.
• Sử dụng vật liệu che chắn: Các vật liệu như chì, bê tông hoặc nước có thể giúp chắn bức xạ gamma và tia X. Đối với các loại bức xạ khác như neutron, bạn có thể sử dụng nước hoặc sáp paraffin.
• Đeo thiết bị bảo hộ: Khi làm việc với các chất phóng xạ, hãy đeo thiết bị bảo hộ như áo chì để bảo vệ cơ thể.
• Kiểm tra định kỳ: Thực hiện kiểm tra định kỳ mức độ phóng xạ tại nơi làm việc để đảm bảo an toàn.

Trên đây là thông tin về bài viết “Liều bức xạ là gì?” do Nhà thuốc Long Châu chia sẻ. Liều bức xạ là một khái niệm quan trọng trong việc đánh giá tác động của bức xạ lên cơ thể sống. Được đo bằng đơn vị Sievert (Sv), liều bức xạ giúp xác định mức độ nguy hiểm của bức xạ ion hóa như tia Alpha, Beta và Gamma. Hiểu rõ về liều bức xạ giúp chúng ta áp dụng các biện pháp phòng ngừa hiệu quả, bảo vệ sức khỏe và an toàn trong môi trường có bức xạ. Việc giảm thời gian tiếp xúc, tăng khoảng cách và sử dụng vật liệu che chắn là những cách cơ bản để giảm thiểu tác động của bức xạ.