Mảng sườn di động là gì? Xử trí tình trạng này ra sao?

Mảng sườn di động được mô tả là một dạng chấn thương kín ở thành ngực, đòi hỏi phải được chẩn đoán, xử trí bước đầu và điều trị sớm. Vậy làm thế nào để nhận biết và xử trí kịp thời tình trạng nguy hiểm này? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu ngay trong bài viết sau đây nhé! 

Mảng sườn di động là gì? 

Mảng sườn di động là chấn thương gãy từ 3 mảnh sườn liền kề (ở 2 điểm trên cung xương) trở lên, làm cho đoạn bị chấn thương tách rời với phần còn lại và di chuyển nghịch chiều với chu kỳ thở (tức là hướng vào trong khi hít vào và hướng ra bên ngoài khi thở ra).

Điều này làm cho động dập các nhu phổi, tù vào mức độ mà sẽ gây nên tổn thương phổi dưới. Thêm vào đó, chuyển động nghịch kỳ sẽ khiến thành ngực phải tăng hoạt động dẫn đến đau ngực khi cố gắng hít thở sâu, từ đó dẫn đến giảm thông khí tối đa. Vì những tính chất tổn thương kể trên, suy tuần hoàn và suy hô hấp là một trong những biến chứng nguy hiểm của chấn thương mảng sườn di động. 

Những phương pháp chẩn đoán mảng sườn di động 

Để chẩn đoán mảng sườn di động, lý tưởng nhất vẫn là thăm khám lâm sàng quan sát thấy chuyển động nghịch kỳ của phần thành ngực bị tổn thương. Tuy nhiên, bác sĩ cũng thường gặp phải khó khăn khi bệnh nhân giới hạn biên độ thở bởi đau và không quan sát được mảng sườn di động bất thường.

Đặc biệt khi bệnh nhân thở máy càng khó quan sát được chuyển động bất thường của thành ngực, ngoại trừ chuyển động hướng ra ngoài nhiều hơn khi hít vào. Khi tiến hành thăm khám bằng tay, sờ vào thành ngực của bệnh nhân bác sĩ dễ dàng nhận thấy chuyển động bất thường kèm theo tiếng lạo xạo ở thành ngực. 

Chụp X-quang có thể cung cấp thông tin cho bác sĩ về tình trạng gãy xương và tổn thương phổi dưới, tuy nhiên không quan sát thấy sự gián đoạn của sụn sườn. 

Điều trị mảng sườn di động như thế nào? 

Bước đầu tiên khi phát hiện người bị mảng sườn di động, bác sĩ sẽ cố định lập tức bằng các biện pháp tạm thời tại chỗ. Một trong những mục tiêu quan trọng nhất là cần giúp bệnh nhân duy trì thông khí đầy đủ. Tiếp sau đó, bác sĩ có thể chỉ định một số phẫu thuật để cố định mảng sườn này lại. 

Duy trì thông khí đầy đủ cho bệnh nhân 

Dưới đây là những biện pháp thường được sử dụng để đảm bảo duy trì thông khí đầy đủ cho bệnh nhân: 

• Giảm đau tối đa: Liều giảm đau tối đa (thường dùng morphin toàn thân) thường được bác sĩ chỉ định để hỗ trợ bệnh nhân có phản xạ ho và hít thở sâu, giúp làm sạch phổi và ngăn ngừa tình trạng xẹp phổi. 
• Hút đờm dãi thường xuyên để tránh ứ đọng dịch trong hầu họng, ngăn ngừa nguy cơ gây xẹp phổi. 
• Vật lý trị liệu hô hấp với các biện pháp như vỗ rung, tập thở là một phần quan trọng trong kế hoạch điều trị cho bệnh nhân đang được giảm đau tối đa. 
• Hỗ trợ thở kết hợp với các thiết bị đánh giá dung tích phổi. 

Thở máy không xâm nhập 

Thở máy không xâm nhập là một trong các biện pháp giúp duy trì thông khí đầy đủ cho bệnh nhân mảng sườn di động. Trong phương thức thở bằng máy này, bệnh nhân sẽ thở tự nhiên trong suốt chu kỳ hô hấp tuy nhiên bị đặt một áp lực dương hoặc áp lực dương hai mức. Điều này giúp cho thành ngực không di chuyển nghịch kỳ trong chu kỳ thở, đồng thời huy động các mô phổi lành, ngăn ngừa tổn thương phổi. 

Thở máy xâm nhập 

Thở máy xâm nhập là phương thức thở thông qua nội khí quản hoặc canuyn khí quản, chỉ được áp dụng trong các trường hợp: 

• Bệnh nhân chấn thương ngực nặng kèm theo các chấn thương toàn thân khác. 
• Các tổn thương mảng sườn di động và dập phổi kèm theo nặng đến mức không thể thông khí bằng máy thở không xâm nhập. 
• Bệnh nhân hôn mê, không thể sử dụng máy thở không xâm nhập. 
• Bệnh nhân suy hô hấp nặng do động dập phổi. 
• PaO₂ nhỏ hơn 80 mmHg.
• Bệnh nhân có tình trạng sốc. 
• Bệnh nhân có tiền sử bệnh phổi mạn tính đi kèm tổn thương nhu mô phổi nhiều. 
• Gãy từ 8 xương sườn trở lên. 
• Bệnh nhân trên 65 tuổi. 

Vì chi phí để cố định thành ngực trong (hay thở máy xâm nhập) rất tốn kém, kéo dài nhiều ngày và có nguy cơ gây nhiễm trùng bệnh viện cao, nên bác sĩ thường cân nhắc rủi ro và lợi ích chi tiết trước khi chỉ định cho bệnh nhân. Bác sĩ chỉ chỉ định thở máy xâm nhập trong điều kiện các biện pháp thông khí khác không hiệu quả hoặc là lựa chọn sau cùng. 

Phẫu thuật điều trị mảng sườn di động 

Các biện pháp phẫu thuật với cơ chế ổn định mảng sườn di động thường được chỉ định trong các trường hợp: 

• Bệnh nhân có tổn thương nặng ngoài lồng ngực khác như: xuất huyết quá nhiều, tràn khí màng phổi không kiểm soát, chấn thương tim, chấn thương động mạch chủ.
• Bệnh nhân bị gãy nhiều xương và phục hồi chậm, không thể bỏ máy thở. 
• Bệnh nhân giảm chức năng hô hấp do mảng sườn di động hoặc quá đau do mảng sườn di động (đặc biệt khi thở). 
• Mất ổn định thành ngực. 

Bên cạnh đó, phẫu thuật cố định thành ngực dường như cũng được chỉ định để làm giảm nguy cơ viêm phổi cho bệnh nhân, giảm thời gian nhập viện, thời gian thở máy và giảm nguy cơ tử vong. 

Nhìn chung, mảng sườn di động là một dạng chấn thương ngực kín nguy hiểm cần được sơ cứu ngay khi phát hiện và có những bước điều trị phù hợp để thông khí đầy đủ cho bệnh nhân.

Tùy vào mức độ chấn thương và các yếu tố khác, bác sĩ có thể chỉ định phương pháp điều trị cố định trong hoặc cố định ngoài cho bệnh nhân. Hy vọng rằng qua những thông tin trên đây bạn sẽ cảnh giác khác trước những dấu hiệu chấn thương kín để kịp thời chữa trị cấp cứu nhé! 

Quỳnh Vi 

Nguồn tham khảo: Tổng hợp