Máu: Tất cả thông tin quan trọng bạn cần biết!

Máu chính là một chất lỏng quý giá, là linh hồn của hệ thống cơ thể con người, được biết đến với đa dạng vai trò và chức năng của từng tế bào. Không chỉ là nguồn cung cấp chất dinh dưỡng và oxy cho các tế bào sống, máu còn tham gia tích cực trong việc chống lại sự xâm lăng của các mầm bệnh và hỗ trợ quá trình lành thương trong cơ thể.

Tìm hiểu về máu và các tế bào trong máu

Máu được biết đến là một chất lỏng đặc biệt quan trọng tồn tại trong cơ thể, ở người trưởng thành máu có dung tích lớn hơn 5 lít. Máu đảm nhận nhiều nhiệm vụ quan trọng, bao gồm việc chuyển đạt oxy và chất dinh dưỡng tới các tế bào sống, loại bỏ chất thải khỏi cơ thể. Cùng với đó, nó cung cấp tế bào miễn dịch để đối phó với sự nhiễm trùng và giữ các tiểu cầu tạo thành "nút thắt" để ngăn chặn mất máu khi mạch máu bị tổn thương.

Hệ thống tuần hoàn máu tự động điều chỉnh theo nhu cầu của cơ thể. Khi tập thể dục, tim tăng cường hoạt động để cung cấp máu nhiều hơn cho cơ bắp, đảm bảo mang đến oxy cho quá trình hoạt động cơ bắp. Trong trường hợp nhiễm trùng, máu tăng cường cung cấp tế bào miễn dịch để chống lại kẻ xâm lược có hại.

Trong ống nghiệm, máu phân lớp thành ba phần, với huyết tương màu vàng rơm ở trên cùng chiếm khoảng 60%, lớp tế bào trắng ở giữa chứa bạch cầu và tiểu cầu chiếm khoảng 40%, còn lớp dưới cùng màu đỏ là tế bào hồng cầu.

Huyết tương chiếm 60% lượng máu, chủ yếu là nước nhưng cũng chứa đựng nhiều chất như protein, đường và chất béo. Tất cả các tế bào máu xuất phát từ tủy xương, bắt đầu từ tế bào gốc và phát triển thành ba loại chính là hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu.

Vai trò và nhiệm vụ chính của hồng cầu

Nhiệm vụ và chức năng chủ yếu của tế bào hồng cầu (RBCs) rất đa dạng. Trong mỗi giây, có khoảng 2 - 3 triệu tế bào hồng cầu được tạo ra từ tủy xương và thải vào hệ tuần hoàn máu. Đây là loại tế bào phổ biến nhất trong máu, với mỗi milimet khối máu chứa từ 4 - 6 triệu tế bào hồng cầu.

Với đường kính chỉ 6 μm, tế bào hồng cầu có khả năng linh hoạt khi di chuyển qua các mạch máu nhỏ nhất trong cơ thể. Chúng có thể lưu thông trong cơ thể lên đến 120 ngày trước khi bị loại bỏ bởi các đại thực bào trong gan và lá lách khi trở nên cũ hoặc hỏng hóc.

Trong cơ thể người và nhiều loài động vật có vú, tế bào hồng cầu trưởng thành mà không có nhân, tạo ra không gian lớn hơn để lưu trữ protein liên kết oxy và hemoglobin. Điều này tăng khả năng vận chuyển oxy của hồng cầu. Hình dạng lõm ở hai mặt của chúng cũng tăng diện tích bề mặt, giúp khuếch tán oxy. Ngược lại, ở động vật có xương sống như cá và chim, tế bào hồng cầu trưởng thành với nhân.

Mức hemoglobin thấp cho biết tình trạng thiếu máu vì hemoglobin đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra tế bào hồng cầu. Người bệnh có thể trông nhợt nhạt và có các triệu chứng như mệt mỏi và khó thở do hemoglobin đóng vai trò quan trọng trong việc vận chuyển oxy từ phổi đến khắp cơ thể.

Vai trò và nhiệm vụ chính của bạch cầu

Tế bào bạch cầu (WBCs) tồn tại trong nhiều hình dạng và kích thước khác nhau, đa dạng về cấu trúc. Một số WBCs có chứa nhiều nhân và thuỳ, trong khi các tế bào khác chỉ có một nhân lớn và tròn. Các bạch cầu hạt cũng chứa các gói hạt trong bào tương, được biết đến là bạch cầu hạt.

Mặc dù có sự đa dạng về hình dạng, tất cả loại bạch cầu đều đóng vai trò quan trọng trong hệ thống miễn dịch của cơ thể. Chúng duy trì sự tuần hoàn trong máu cho đến khi nhận được tín hiệu về tổn thương từ một phần của cơ thể. Các tín hiệu này bao gồm interleukin 1 (IL-1), phân tử góp phần tạo nên sốt nhiễm trùng và histamin, được giải phóng bởi basophils và tế bào mast, tham gia vào các phản ứng dị ứng. Đáp lại tín hiệu này, tế bào bạch cầu rời khỏi máu bằng cách đi qua các lỗ trên thành mạch máu và di chuyển đến vị trí tổn thương để tham gia vào quá trình chữa lành.

Người có lượng bạch cầu thấp trong máu thường có nguy cơ cao bị nhiễm trùng nặng. Tuy nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng sẽ phụ thuộc vào loại bạch cầu bị thiếu, chẳng hạn như đại thực bào giữ vai trò "nuốt chửng" vi khuẩn, khiến cho thiếu hụt chúng có thể dẫn đến tái phát nhiễm trùng. Ngược lại, tế bào T đặc biệt có khả năng chống lại nhiễm trùng do virus, vì vậy khi mất chức năng của chúng, cơ thể trở nên nhạy cảm hơn với virus.

Bạch cầu trung tính hay bạch cầu đa nhân trung tính có hình dạng không đều và nhiều thuỳ, thuộc nhóm WBCs gọi là bạch cầu hạt. Bạch cầu đơn nhân, là tế bào non lưu thông trong máu, khi rời khỏi máu sẽ phát triển thành đại thực bào và di chuyển vào mô để cung cấp bảo vệ ngay lập tức, có khả năng nhấn chìm và tiêu hoá mầm bệnh trước khi các loại bạch cầu khác đến. Đại thực bào mô trong gan (tế bào Kupffer) và phổi giúp loại bỏ tác nhân có hại từ máu và không khí. Đại thực bào ở lá lách tham gia vào việc loại bỏ tế bào hồng cầu và tiểu cầu cũ hoặc hư hại, đóng vai trò là tế bào trình diễn kháng nguyên (APC), giúp kích thích phản ứng miễn dịch.

Vai trò và nhiệm vụ chính của tiểu cầu

Tiểu cầu là một loại tế bào máu quan trọng khác, có hình dạng đặc biệt, được lưu thông trong máu cho đến khi chúng được kích hoạt để tham gia vào quá trình hình thành cục máu đông hoặc bị loại bỏ bởi lá lách.

Khi lượng tiểu cầu trong máu giảm, có thể tăng nguy cơ chảy máu. Ngược lại, tăng cao lượng tiểu cầu có thể dẫn đến hình thành các cục máu đông không mong muốn trong cơ thể. Những vấn đề này có thể gây mất cung cấp máu đến các cơ quan quan trọng như não và tim, dẫn đến các vấn đề nguy hiểm như đột quỵ, đau tim.

Giống như các tế bào máu khác, tiểu cầu bắt nguồn từ các tế bào gốc có trong tủy xương. Các tế bào gốc sẽ phát triển thành tiền thân của tiểu cầu trước khi nó được giải phóng vào máu. Tiếp theo, tiểu cầu lưu thông trong cơ thể khoảng 9 ngày. Nếu có tổn thương trong thành mạch máu trong thời gian này, tiểu cầu sẽ bám vào vùng tổn thương và được kích hoạt để hình thành cục máu đông. Sau khoảng thời gian 9 ngày, lá lách sẽ loại bỏ tiểu cầu khỏi hệ tuần hoàn. Một số bệnh liên quan đến tình trạng lá lách hoạt động quá mức như viêm khớp dạng thấp hoặc bệnh bạch cầu, gây hiện tượng lá lách loại bỏ quá nhiều tiểu cầu làm tăng nguy cơ chảy máu.

Như vậy, Nhà thuốc Long Châu vừa chia sẻ kiến thức về vai trò quan trọng của máu và các tế bào trong máu. Đây là những yếu tố quan trọng đối với sức khỏe, duy trì mọi chức năng cho cơ thể con người. Hy vọng thông tin này sẽ giúp các hiểu rõ hơn về sức khỏe, biết cách đối phó với các vấn đề bệnh lý liên quan.