8 tác dụng phụ khi uống canxi mà bạn cần lưu ý

Việc bổ sung canxi thường được xem là cần thiết cho sức khỏe xương khớp, nhưng nếu sử dụng không đúng cách, cơ thể có thể gặp phải một số phản ứng không mong muốn. Tác dụng phụ khi uống canxi là vấn đề cần được lưu ý để đảm bảo hiệu quả và an toàn lâu dài.

8 tác dụng phụ khi uống canxi

Tác dụng phụ khi uống canxi, nhất là dùng quá liều, gồm táo bón, đầy hơi, chướng bụng, sỏi thận, tăng canxi máu gây mệt mỏi, lú lẫn, nhức đầu, và rối loạn nhịp tim. Ngoài ra, canxi có thể giảm hấp thụ sắt, kẽm, magie và tương tác với một số loại thuốc.

Việc bổ sung canxi là điều cần thiết để duy trì sức khỏe xương và răng, đặc biệt ở những nhóm đối tượng có nguy cơ thiếu hụt như người cao tuổi, phụ nữ mang thai hoặc người có chế độ ăn thiếu canxi. Tuy nhiên, không ít người dùng lại chủ quan trong việc sử dụng canxi mà không có chỉ định hoặc theo dõi y tế, dẫn đến một số tác dụng không mong muốn.

Dưới đây là 8 tác dụng phụ thường gặp mà người sử dụng canxi nên nắm rõ để sử dụng hợp lý và an toàn hơn.

Đầy hơi và ợ hơi

Một trong những phản ứng tiêu hóa phổ biến khi uống canxi, đặc biệt là dạng canxi cacbonat, là hiện tượng đầy hơi và ợ hơi. Tình trạng này xảy ra do lượng khí được sinh ra trong quá trình phân giải canxi trong dạ dày. Nếu kéo dài, cảm giác khó chịu vùng bụng có thể ảnh hưởng đến sự thèm ăn và chất lượng cuộc sống.

Táo bón

Táo bón là một trong những tác dụng phụ thường được ghi nhận khi sử dụng canxi, nhất là ở người lớn tuổi hoặc người ít vận động. Việc canxi làm chậm nhu động ruột và thay đổi độ ẩm của phân là nguyên nhân chính gây nên tình trạng này. Tình trạng táo bón kéo dài không chỉ gây khó chịu mà còn làm tăng nguy cơ bệnh lý khác như trĩ hoặc nứt hậu môn.

Buồn nôn và khó chịu dạ dày

Một số người khi mới bắt đầu uống canxi hoặc dùng với liều lượng cao có thể gặp cảm giác buồn nôn hoặc khó chịu vùng thượng vị. Những triệu chứng này thường xảy ra khi uống canxi lúc đói hoặc không có đủ nước kèm theo. Việc sử dụng canxi sau bữa ăn và uống nhiều nước có thể giúp hạn chế tình trạng này.

Tăng nguy cơ sỏi thận và tăng canxi huyết

Bổ sung canxi quá liều hoặc kéo dài không có sự theo dõi có thể dẫn đến sự tích tụ canxi trong máu, gây ra tình trạng tăng canxi huyết. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến chức năng của tim và hệ thần kinh mà còn làm tăng nguy cơ hình thành sỏi thận. Đặc biệt, người có tiền sử sỏi thận hoặc bệnh lý thận nên cẩn trọng hơn khi bổ sung canxi.

Co thắt cơ hoặc chuột rút

Mặc dù canxi có vai trò thiết yếu trong hoạt động của hệ cơ, nhưng khi nồng độ canxi trong máu bị mất cân bằng, đặc biệt là khi dư thừa, có thể dẫn đến hiện tượng co cơ bất thường hoặc chuột rút. Hiện tượng này thường xảy ra ở tay, chân hoặc vùng bụng, gây cản trở các sinh hoạt hằng ngày.

Tương tác với thuốc điều trị

Canxi có thể ảnh hưởng đến quá trình hấp thu và hiệu quả của một số loại thuốc nếu được sử dụng cùng thời điểm. Các thuốc thường bị ảnh hưởng bao gồm thuốc bổ sung sắt, thuốc tuyến giáp và một số loại thuốc tim mạch. Do đó, khi đang điều trị bằng thuốc, người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ để sắp xếp thời gian uống canxi hợp lý.

Thay đổi về tâm trạng và thần kinh

Một số trường hợp ghi nhận rằng sử dụng canxi không đúng cách có thể dẫn đến các biểu hiện thay đổi về tâm trạng như dễ cáu gắt, mất tập trung hoặc cảm giác bối rối. Mặc dù các bằng chứng về mối liên hệ này chưa thật sự đầy đủ, nhưng đây vẫn là dấu hiệu cần được theo dõi, nhất là khi dùng canxi liều cao trong thời gian dài.

Nguy cơ tim mạch

Một số nghiên cứu đã đưa ra giả thiết rằng việc bổ sung canxi liều cao có thể làm tăng nguy cơ các vấn đề về tim mạch như xơ vữa động mạch hoặc tăng huyết áp, đặc biệt khi không được kết hợp với vitamin D hoặc không có sự giám sát y tế. Tuy chưa có kết luận thống nhất, nhưng đây là yếu tố cần được cân nhắc kỹ, đặc biệt ở người có yếu tố nguy cơ tim mạch sẵn có.

Cách giảm tác dụng phụ khi uống canxi

Khi bổ sung canxi bằng đường uống, một số tác dụng phụ thường gặp có thể bao gồm: táo bón, đầy hơi, chướng bụng, buồn nôn hoặc khó tiêu. Để giảm các tác dụng phụ này, có thể áp dụng một số biện pháp sau:

• Lựa chọn dạng bào chế phù hợp: Canxi citrate là dạng có khả năng hấp thu tốt hơn và ít gây kích ứng tiêu hóa, đặc biệt phù hợp cho người có tiền sử rối loạn dạ dày.
• Dùng sau bữa ăn: Uống canxi ngay sau bữa ăn chính giúp giảm kích ứng dạ dày, tăng hấp thu và hạn chế cảm giác buồn nôn hoặc khó chịu vùng thượng vị.
• Chia nhỏ liều lượng trong ngày: Không nên dùng quá 500 - 600 mg canxi nguyên tố mỗi lần; chia thành nhiều lần uống giúp tối ưu hóa hấp thu và giảm nguy cơ tăng canxi huyết.
• Uống đủ nước: Duy trì lượng nước uống từ 1,5 đến 2 lít mỗi ngày giúp hỗ trợ tiêu hóa, ngăn ngừa táo bón và hạn chế lắng đọng canxi gây sỏi thận.
• Tăng cường chất xơ trong khẩu phần: Bổ sung rau xanh, trái cây và ngũ cốc nguyên hạt giúp cải thiện chức năng ruột và phòng tránh tình trạng táo bón thường gặp khi dùng canxi.
• Tránh dùng đồng thời với các thuốc khác: Cần tách ít nhất 2 giờ giữa canxi và các thuốc như sắt, levothyroxine hoặc một số kháng sinh để giảm nguy cơ tương tác ảnh hưởng đến hấp thu.
• Kết hợp bổ sung vitamin D: Việc dùng vitamin D cùng canxi giúp tăng hấp thu qua niêm mạc ruột và duy trì cân bằng nội môi, giảm nguy cơ tăng canxi huyết và lắng đọng calci ở thận.
• Tham khảo ý kiến bác sĩ khi có bệnh nền: Người có bệnh tim, tăng huyết áp hoặc bệnh thận nên được tư vấn y khoa trước khi bổ sung canxi nhằm điều chỉnh liều và theo dõi các chỉ số sinh hóa liên quan.

Lưu ý khi sử dụng thuốc bổ sung canxi

Việc bổ sung canxi là một phần quan trọng trong chiến lược phòng ngừa và điều trị loãng xương cũng như các rối loạn chuyển hóa xương. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn và đạt hiệu quả tối ưu, người sử dụng cần lưu ý một số điểm then chốt trong quá trình sử dụng thuốc bổ sung canxi, đặc biệt khi dùng dài hạn hoặc kết hợp với các thuốc khác.

• Chỉ dùng khi cần thiết: Việc bổ sung canxi nên dựa trên đánh giá y khoa, tránh sử dụng tùy ý vì có thể dẫn đến dư thừa và các tác dụng phụ nghiêm trọng.
• Tuân thủ liều lượng khuyến cáo: Người trưởng thành thường cần 1000 đến 1200 mg canxi nguyên tố mỗi ngày; không nên vượt quá ngưỡng này nếu không có chỉ định của bác sĩ.
• Xem xét tổng lượng canxi từ mọi nguồn: Cần tính tổng lượng canxi từ thực phẩm, nước uống và thuốc bổ sung để tránh quá liều gây tăng canxi huyết.
• Lựa chọn dạng canxi phù hợp với cơ địa: Canxi citrate thường được khuyến nghị cho người có bệnh lý tiêu hóa hoặc dùng thuốc kháng acid, trong khi canxi carbonate cần uống sau ăn để đạt hiệu quả hấp thu.
• Không uống khi bụng đói: Uống canxi lúc no hoặc sau ăn giúp giảm kích ứng dạ dày và cải thiện khả năng hấp thu.
• Tách thời điểm uống với các thuốc khác: Nên uống cách xa ít nhất hai giờ với sắt, kẽm, kháng sinh nhóm tetracycline và levothyroxine để tránh tương tác thuốc.
• Kết hợp với vitamin D khi cần thiết: Vitamin D hỗ trợ hấp thu canxi, đặc biệt cần thiết ở người cao tuổi hoặc có nguy cơ thiếu hụt do ít tiếp xúc ánh nắng.
• Theo dõi các dấu hiệu bất thường: Nếu xuất hiện buồn nôn, táo bón, đau bụng, mệt mỏi không rõ nguyên nhân hoặc rối loạn nhịp tim, cần ngưng thuốc và đi khám ngay.
• Thận trọng với người có bệnh lý nền: Người có tiền sử sỏi thận, rối loạn tuyến cận giáp, bệnh thận mạn tính hoặc bệnh tim mạch cần được theo dõi chặt chẽ khi dùng canxi.
• Kiểm tra định kỳ nếu sử dụng kéo dài: Trong trường hợp cần bổ sung canxi dài hạn, nên xét nghiệm định kỳ các chỉ số calci máu, chức năng thận và đánh giá nguy cơ tích lũy.

Việc bổ sung canxi mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe xương, nhưng cũng tiềm ẩn nguy cơ nếu sử dụng không đúng cách. Hiểu rõ và chủ động phòng ngừa tác dụng phụ khi uống canxi là điều cần thiết để đảm bảo hiệu quả điều trị, đồng thời hạn chế rủi ro cho sức khỏe trong quá trình sử dụng dài hạn.