Nang màng nhện ở thai nhi là gì? Một số biểu hiện nhận biết

Nang màng nhện ở thai nhi là một bệnh bẩm sinh và thường được phát hiện trong lúc mang thai qua các phương pháp sàng lọc trước sinh hiện đại ngày nay. Nhiều sản phụ đến khám và phát hiện con mình có nang màng nhện rất lo lắng, bài viết sau sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về căn bệnh hiếm gặp này

Tổng quan về nang màng nhện

Để hiểu rõ hơn về u nang màng nhện ở thai nhi, trước tiên ta cần biết thế nào là nang màng nhện? Về mặt mô học, nang màng nhện là một khối choáng chỗ lành tính chứa đầy dịch não tủy tại hệ thần kinh trung ương. Hấu hết các trường hợp là tổn thương lành tính, có thể nằm ở nội sọ (đa số nằm ở vị trí trên lều), tủy sống hoặc quanh dây thần kinh. Thông thường khoảng 50% các nang màng nhện xuất hiện ở hố sọ giữa, 11% là ở góc cầu - tiểu não, 8-9% ở vùng yên, ống sống.

Phân loại nang màng nhện

Tiên phát hay còn gọi là nang bẩm sinh, có thể phát hiện dưới dạng nang màng nhện ở thai nhi:

• Ở vị trí trong hoặc ngoài màng cứng, quanh não hoặc cũng có thể ở tủy sống.
• Thường không liên quan đến khoang dưới nhện.
• Chứa dịch trong, dịch não tủy.

Thứ phát (mắc phải) chiếm 1-5%:

• Nang chứa dịch não tủy do viêm hoặc do chấn thương.
• Bao bọc bằng sẹo màng nhện.
• Chứa dịch não tủy có hoặc không kèm tế bào viêm hoặc nhuộm hemosiderin.
• Thường liên hệ với khoang dưới nhện.

Nang màng nhện có thể ảnh hưởng đến thần kinh trung ương hoặc thần kinh ngoại biên.

Nguyên nhân và cơ chế hình thành của nang màng nhện

Một vài giả thuyết được đặt ra về sự hình thành nang màng nhện ở thai nhi cũng như ở người bình thường là:

• Do quá trình phát triển phần não bất thường từ lúc còn là bào thai.
• Bất thường phát triển màng nhện, dẫn đến tách hoặc nhân đôi màng tạo thành túi thừa.
• Sai sót trong quá trình hợp nhất màng phôi tạo rãnh bên.
• Sai sót trong quá trình cô đặc của trung mô.
• Dính màng nhện do chấn thương, viêm màng não, viêm xương chũm, xuất huyết dưới nhện hoặc những tai biến do y khoa.

Sự phát triển, lớn lên của nang cũng do nhiều nguyên nhân:

• Van chỉ cho phép dòng dịch não tủy chảy một chiều theo hướng đi vào trong nang nhưng lại không cho chảy ra khỏi nang gây tắc nghẽn dịch não tủy.
• Phân bố bất thường của dải sợi màng nhện khiến dịch bị ứ đọng trong nang.
• Sản xuất dịch bởi các tế bào lót thành nang.
• Nồng độ thẩm thấu cao do thành phần dịch protein cao của dịch trong nang.
• Nang màng nhện tiên phát bẩm sinh.
• Nang màng nhện thứ phát có liên quan đến chấn thương hoặc viêm nhiễm.

Mặc dùng bệnh rất hiếm gặp nhưng bệnh có thể kết hợp với các tổn thương sau đây:

• Não úng thủy.
• Khối máu tụ dưới màng cứng mạn tính.
• Loạn sản thể chai ở não.
• Dị tật hệ tĩnh mạch não.
• Trisomy NST 12.
• U xơ thần kinh.
• Bệnh thận đa nang do gen trội NST thường.

Nang màng nhện ở thai nhi là gì?

Nang màng nhện ở thai nhi là một nang đơn độc, chưa nước, dịch não tủy và thường xuất hiện ở não hoặc tủy sống. Hầu hết các trường hợp là dạng tổn thương lành tính, hiếm khi liên quan đến các bất thường nhiễm thể thường gặp trong lúc mang thai như NST 13, 18, 21 hay bất thường về não khác, chỉ có 2-5% có liên quan đến chấn thương hoặc nhiễm trùng (nang thứ phát). Nang màng nhện ở thai nhi được chia ra giới hạn bởi 2 lớp là: Màng trong và màng ngoài. Các lớp màng này có thể được tạo ra bởi tế bào thần kinh đệm, tế bào màng ống nội tủy hay lá của tế bào màng nhện.

Khi được chẩn đoán nang màng nhện thai nhi, rất nhiều sản phụ vô cùng lo lắng và sợ ảnh hưởng đến thai nhi sau này. Tuy nhiên nang màng nhện đa số thường lành tính, bé có thể phát triển bình thường mà không bị ảnh hưởng gì đến hệ thần kinh, phát triển tâm vận của trẻ. Trong một số trường hợp đặt biệt, nang màng nhện ở thai nhi phát triển quá nhanh, quá lớn, gây chèn ép, tăng áp lực nội sọ hay có một số triệu chứng thì sẽ có chỉ định phẫu thuật. Phương pháp được cân nhắc trước hết, dựa trên triệu chứng, vị trí và kích thước của nang là phương pháp phẫu thuật, tạo đường dẫn đến các khoang hấp thụ dịch nang.

Các biểu hiện, triệu chứng của u màng nhện

Hầu hết các trường hợp mắc bệnh không có triệu chứng lâm sàng và thường được phát hiện một cách tình cờ. Các triệu chứng của nang màng nhện phụ thuộc vào kích thước, vị trí nang và thường không đặc hiệu.

Các triệu chứng của nang màng nhện nội sọ bao gồm:

• Co giật.
• Não úng thủy.
• Đau đầu: Người bệnh thường xuyên bị đau đầu kèm buồn nôn do sự chèn ép, tăng áp lực nội sọ.
• Liệt nửa người.
• Dấu hiệu và triệu chứng của tăng áp lực nội sọ (thay đổi tâm thần, đau đầu, buồn nôn, nôn)
• Phình sọ và biến dạng sọ.
• Mất chức năng thần kinh sọ.
• Chậm phát triển.
• Mất chức năng trục hạ đồi tuyến yên (dậy thì sớm, chậm phát triển, đái tháo nhạt).

Các triệu chứng của nang màng nhện ở tủy sống bao gồm:

• Cơn đau tăng giảm cách hồi.
• Yếu chi dưới hai bên.
• Mất chức năng bàng quang và ruột.
• Mất điều hòa vận động.
• Liệt cứng hoặc liệt mềm tiến triển.
• Triệu chứng của bệnh rễ thần kinh.
• Đau ngực không do tim.

Tóm lại, nang màng nhện ở thai nhi là một bệnh bẩm sinh lành tính và phần lớn sẽ không ảnh hưởng gì đến trẻ sau này. Tuy nhiên, dù là một bệnh lành tính nhưng người bệnh phải thường xuyên thăm khám, theo dõi và phát hiện kịp thời những triệu chứng nguy hiểm nhằm đảm bảo sức khỏe cho chính mình.

Xem thêm: Mối liên quan giữa kích thước nang màng nhện và mức độ nguy hiểm