Ngộ độc Aspirin và cách xử trí 

Aspirin là một loại thuốc giảm đau vô cùng phổ biến hiện nay. Ngoài việc được sử dụng độc lập, chúng cũng là thành phần phối hợp trong rất nhiều thuốc. Tuy nhiên không phải ai cũng biết rõ về loại thuốc này, dẫn đến tình trạng ngộ độc aspirin rất nguy hiểm. Vì vậy hãy cùng chúng tôi tìm hiểu về tình trạng này trong bài viết dưới đây nhé!

Vài nét về aspirin 

Aspirin là thuốc gì?

Aspirin còn được biết đến với tên gọi khác là acid acetylsalicylic. Đây là một loại thuốc giảm đau, hạ nhiệt kết hợp với khả năng chống viêm.

Cùng như các loại thuốc chống viêm không steroid khác, cơ chế hoạt động của aspirin cũng là ức chế enzym COX (cyclooxygenase). Kéo theo đó là ức chế tổng hợp các chất hóa học gây viêm, đau như prostaglandin, thromboxan và các sản phẩm chuyển hóa khác.

Công dụng của aspirin 

Aspirin được chỉ định sử dụng trong các trường hợp sau:

• Giảm đau ở mức độ nhẹ đến trung bình, giảm sốt.
• Sử dụng trong các trường hợp viêm cấp và mạn tính như: viêm khớp dạng thấp thiếu niên, viêm khớp dạng thấp, viêm đốt sống dạng thấp và viêm (thoái hóa) xương khớp.
• Do khả năng chống kết tập tiểu cầu mà Aspirin còn được sử dụng trong một số bệnh lý tim mạch như: nhồi máu cơ tim, đau thắt ngực. Ngoài ra, cũng được dùng để dự phòng biến chứng tim mạch ở bệnh nhân có nguy cơ mắc bệnh tim mạch cao.
• Điều trị và dự phòng một số bệnh lý mạch não như là đột quỵ.
• Chống viêm, hạ sốt và ngăn ngừa huyết khối đối với hội chứng Kawasaki.

Vài nét về tình trạng ngộ độc aspirin 

Ngộ độc aspirin là gì ?

Ngộ độc aspirin xảy ra ngay lập tức khi bạn dùng aspirin liều cao, hoặc là dần dần khi sử dụng aspirin liều thấp liên tục. Đây là một tình trạng rất phổ biến.

Triệu chứng của tình trạng ngộ độc aspirin 

Ngộ độc aspirin có các triệu chứng sớm nhất bao gồm ù tai và mất khả năng nghe. Cùng với các dấu hiệu quan trọng, đặc hiệu hơn là thở nhanh (dẫn đến giảm thông khí), mất nước, nôn mửa, nhìn đôi, sốt, và ngất xỉu.

Ngoài ra, ngộ độc mạnh bao gồm buồn ngủ hoặc là nhầm lẫn, có những hành vi kỳ quái, đi đứng không vững và cả hôn mê.

Khi xảy ra ngộ độc, hơi thở của người bệnh thường nhanh và sâu. Sau khi uống quá nhiều aspirin trong vòng từ 3 - 8 giờ thì tình trạng nôn mửa có thể xảy ra. Ngoài ra, còn có cả tình trạng mất nước nghiêm trọng do giảm thông khí, nôn và sốt.

Nguyên nhân dẫn đến ngộ độc aspirin 

Nguyên nguyên phổ biến nhất của tình trạng này chính là do dùng quá liều thuốc. Sở dĩ, trên thị trường hiện nay, có hàng trăm loại thuốc, kể cả kê đơn lẫn không kê đơn, có chứa aspirin hoặc là các hoạt chất giống aspirin.

Do đó, việc sử dụng quá nhiều thuốc với liều lượng lớn trong thời gian dài có thể vô tình khiến bạn bị ngộ độc aspirin. Điều này thường xuyên xảy ra ở những người lớn tuổi phải sử dụng thuốc hằng ngày để kiểm soát bệnh.

Cách xử trí khi bị ngộ độc aspirin 

Về nguyên tắc, để điều trị ngộ độc aspirin, các bác sĩ có thể tiến hành rửa dạ dày hoặc là bơm các chất chứa trong dạ dày ra ngoài để cố gắng ngăn chặn tình trạng cơ thể hấp thụ thêm aspirin. Đôi khi, chỉ định lọc máu cũng được đề ra để làm giảm lượng aspirin trong cơ thể. Các cách điều trị ngộ độc aspirin cụ thể như sau:

• Than hoạt tính: Than hoạt tính có khả năng thu giữ một số chất trên bề mặt, kể cả chất vô cơ lẫn chất hữu cơ nên có tác dụng phòng chống ngộ độc vô cùng hữu hiệu. Do đó, để ngăn chặn thuốc đi vào cơ thể nhiều hơn bác sĩ có thể cho bạn dùng than hoạt tính để hấp thụ aspirin từ dạ dày. Sau đó, sẽ được chỉ định dùng thuốc nhuận tràng để nhanh chóng thải cả phần thuốc lẫn than ra ngoài. 
• Truyền dịch qua đường tĩnh mạch: Ngộ độc aspirin có thể dẫn đến mất nước, do đó để khắc phục vấn đề này, bác sĩ sẽ bắt đầu cho bạn truyền dịch.
• Lọc ngoài thận trong những trường hợp nặng.
• Sử dụng máy thở khi người bệnh suy hô hấp cấp.

Ngoài ra cần phải vào viện ngay lập tức đối với trường hợp: trẻ sơ sinh và người cao tuổi. Ngộ độc aspirin cũng được nghi ngờ ở bệnh nhân có bất cứ dấu hiệu nào sau đây:

• Có tiền sử quá liều aspirin cấp tính hoặc từng và đang sử dụng duy trì aspirin trong thời gian dài.
• Có tình trạng toan chuyển hóa không rõ nguyên nhân.
• Sốt cao không rõ nguyên nhân đối với người cao tuổi.
• Dấu hiệu của nhiễm trùng huyết (ví dụ như sốt, giảm oxy máu, hạ huyết áp, mất nước, phù phổi).

Chẩn đoán ngộ độc aspirin 

Nếu như có nghi ngờ ngộ độc, cần đo nồng độ salicylat huyết thanh (ít nhất là sau khi ăn vài giờ), ngoài ra kết hợp với đo pH nước tiểu, khí máu động mạch, creatinine, điện giải, glucose và BUN. Nếu có nghi ngờ tiêu cơ vân, thì cần đo cả nồng độ CK và myoglobin trong nước tiểu. Sau đây là 2 xét nghiệm được sử dụng phổ biến nhất: 

Nồng độ salicylat huyết thanh

Ngộ độc salicylat huyết thanh trong ngộ độc aspirin cao hơn nhiều so với nồng độ điều trị (khoảng 10 đến 20 mg/dL), đặc biệt là sau khi hấp thụ hầu hết thuốc trong 6 giờ.

Ngoài ra, kết quả có toan máu cộng với khí máu động mạch tương thích với ngộ độc salicylate. Đây là chỉ số rất hữu ích trong việc xác định chẩn đoán tuy nhiên có thể gây nhầm lẫn và nên có tương quan về lâm sàng.

Khí máu động mạch (ABGs)

Thông thường, khí máu động mạch thường cho thấy tình trạng kiềm hô hấp trong vài giờ đầu sau khi uống. Sau đó sẽ là toan chuyển hóa hoặc toan hỗn hợp. 

Phương pháp phòng ngừa ngộ độc aspirin

Để phòng ngừa ngộ độc aspirin, cần lưu ý những điều sau: 

• Dùng thuốc theo đúng như chỉ dẫn của bác sĩ, tuyệt đối không tự ý ngưng hay thay đổi liều lượng.
• Lập tức thông báo cho bác sĩ ngay khi thấy bất cứ tác dụng phụ hoặc là triệu chứng bất thường trong quá trình dùng thuốc.
• Thông báo cho bác sĩ về tất cả các loại thuốc bạn đang sử dụng để tránh quá liều thuốc.

Ngộ độc aspirin là tình trạng rất phổ biến, nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể dẫn đến nhiều ảnh hưởng tiêu cực đến cơ thể. Vì vậy ngay khi thấy những triệu chứng nêu trên, hãy liên hệ với bác sĩ nhé!

Thảo My 

Nguồn tham khảo: Tổng hợp