Nhiễm độc benzen nguy hiểm như thế nào?

Benzen là một chất có vai trò lớn trong công nghiệp, vậy nên việc người lao động tiếp xúc với benzen là điều không tránh khỏi. Vậy để biết nhiễm độc benzen nguy hiểm như thế nào, chúng ta hãy cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây.

Thế nào là benzen?

Benzen là một chất ít tan trong nước, tuy nhiên lại rất dễ hòa tan trong dầu khoáng cũng như dầu động vật và thực vật, cùng với dung môi hữu cơ và có khả năng bay hơi. Đặc biệt, benzen là một dung môi có khả năng hòa tan nhiều loại chất như mỡ, cao su, hắc ín, nhựa đường, sơn, vecni, và nhiều chất khác.

Trong lĩnh vực công nghiệp, benzen được sử dụng làm nguyên liệu để tổng hợp các hợp chất hữu cơ như nitrobenzen, aniline, clo benzen, phenol,... phục vụ cho việc sản xuất dung môi hòa tan chất mỡ.

Từ những năm 70 của thế kỷ 20, việc sử dụng benzen trong công nghiệp đã được hạn chế. Tại Việt Nam, việc cấm sử dụng benzen trong công nghiệp đã được quy định theo quyết định số 108 LB/QĐ.

Benzen có nhiều con đường vào cơ thể, bao gồm qua đường tiêu hóa, da và hô hấp. Khi tiếp xúc với nồng độ benzen cao trong không khí, một phần benzen hít vào sẽ vào máu. Khi tiếp xúc với benzen qua thực phẩm hoặc đồ uống, hầu hết lượng benzen được hít vào sẽ đi qua niêm mạc đường tiêu hóa và hấp thụ vào máu. Một phần nhỏ benzen cũng có thể đi vào cơ thể qua da và được hấp thụ vào máu trong quá trình tiếp xúc.

Sau khi được hấp thụ vào máu, benzen trải qua quá trình chuyển hóa ban đầu ở gan thông qua quá trình oxy hóa, tạo ra chất chuyển hóa chính là Phenol, cùng với các sản phẩm khác như hydroquinone, catechol và 1,2,4-trihydroxybenzene. Các sản phẩm này sau đó tiếp tục trải qua quá trình oxy hóa để tạo ra quinone hoặc semiquinone. Oxit benzen cũng trải qua chuyển hóa thông qua liên hợp glutathione để tạo thành axit S-phenylmercapturic.

Tủy xương được coi là cơ quan chính chịu ảnh hưởng của nhiễm độc benzen mạn tính, gây ra sự gián đoạn trong quá trình tăng trưởng và nhân lên của tế bào tủy xương.

Nhiễm độc benzen nguy hiểm như thế nào?

Tiếp xúc với nồng độ thấp của benzen và các hợp chất đồng đẳng như toluen và xylen trong thời gian dài có thể gây nguy cơ nhiễm độc và tổn thương đến hệ tạo máu.

Nhiễm độc cấp tính do benzen có thể gây tổn thương cho mắt, da và hệ hô hấp, biểu hiện qua các triệu chứng như chóng mặt, đau đầu, buồn nôn và nôn mửa, và có thể dẫn đến tử vong. Mức độ nghiêm trọng của triệu chứng phụ thuộc vào nồng độ benzen và thời gian tiếp xúc. Các dấu hiệu khác có thể bao gồm:

• Các triệu chứng bao gồm đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, mất trí nhớ, mất ý thức và hôn mê.
• Suy giảm khả năng nghe.
• Tổn thương cho nhiều cơ quan quan trọng khác như thị giác, hệ tiêu hóa (gan, mật,...), hệ tiết niệu (thận), hệ tuần hoàn và hệ hô hấp.

Nhiễm độc mãn tính xảy ra khi tiếp xúc với benzen hoặc các hợp chất đồng đẳng (toluen, xylen) trong môi trường lao động vượt quá mức giới hạn cho phép. Có thể mất một thời gian dài, thậm chí sau nhiều năm tiếp xúc mới xuất hiện các triệu chứng như:

• Rối loạn chức năng của hệ tạo máu.
• Bệnh tăng sinh ác tính của dòng bạch cầu.
• Bệnh u lympho.
• Vô sinh.

Biện pháp phòng ngừa nhiễm benzen

Bệnh nghề nghiệp do nhiễm độc benzen, như các bệnh nghề nghiệp khác, thường khó điều trị và có thể gây ra hậu quả nặng nề không thể hồi phục. Vì vậy, công tác dự phòng luôn được ưu tiên hàng đầu.

Biện pháp kỹ thuật

Một số biện pháp kỹ thuật có thể áp dụng như:

• Lắp đặt các thiết bị thông hút gió hệ thống và cục bộ để giảm nồng độ benzen trong không khí môi trường lao động. Đảm bảo nhà xưởng thông thoáng và vệ sinh.
• Sử dụng dây chuyền sản xuất kín.

Biện pháp y tế

Đối với biện pháp y tế cần:

• Tuyển chọn người lao động phù hợp với tình trạng sức khỏe theo tiêu chuẩn quy định thông qua quá trình khám sức khỏe.
• Thực hiện giám sát định kỳ hàng năm về nồng độ benzen trong không khí môi trường lao động.
• Tăng cường giám sát về vệ sinh an toàn lao động, tổ chức các buổi tập huấn và chiến dịch tuyên truyền để nâng cao nhận thức của cả lãnh đạo và công nhân về an toàn vệ sinh lao động và phòng chống bệnh nghề nghiệp.
• Thực hiện kiểm tra sức khỏe nghề nghiệp và theo dõi sinh học định kỳ hàng năm theo quy định của Bộ Y tế.

Biện pháp cá nhân

Mỗi cá nhân ngừa nhiễm benzen cần:

• Sử dụng trang thiết bị bảo hộ lao động theo quy định tại từng vị trí làm việc.
• Tuân thủ nội quy an toàn vệ sinh lao động và vệ sinh cá nhân sau mỗi ca làm việc.
• Cấm sử dụng benzen hoặc các dung môi chứa benzen để rửa tay. Không ăn uống trong khi tiếp xúc với benzen.

Benzen có trong môi trường lao động là điều khó tránh khỏi. Vậy nên mỗi người lao động cần phải hiểu về benzen để có các biện pháp phòng ngừa nhiễm độc benzen.

Xem thêm:

• Thông tin cần biết về khám sức khỏe theo Thông tư 14
• Cảnh báo 10 dấu hiệu cơ thể bị nhiễm độc mà bạn cần phải biết