Những nguyên nhân ung thư da hàng đầu bạn cần biết để phòng ngừa

Ung thư da là một trong những loại ung thư phổ biến nhất trên thế giới, ảnh hưởng đến hàng triệu người mỗi năm. Nguyên nhân ung thư da rất đa dạng, từ yếu tố môi trường đến di truyền và tình trạng hệ miễn dịch. Hiểu rõ về các nguyên nhân này không chỉ giúp bạn phòng ngừa mà còn giúp nhận biết sớm và điều trị hiệu quả hơn. Bài viết này sẽ khám phá chi tiết các nguyên nhân chính gây ra ung thư da, giúp bạn có cái nhìn toàn diện và chủ động hơn trong việc bảo vệ sức khỏe của mình.

Tiếp xúc với tia UV: Nguyên nhân hàng ung thư da hàng đầu

Tiếp xúc với tia cực tím (UV) từ ánh nắng mặt trời được biết đến là một trong những nguyên nhân ung thư da phổ biến nhất. Ánh sáng mặt trời phát ra hai loại tia UV chính có hại cho da: Tia UVA và UVB. Tia UVA có khả năng xuyên sâu vào lớp biểu bì của da, làm suy yếu các liên kết elastin và collagen, dẫn đến lão hóa sớm và có thể gây ra ung thư da. Trong khi đó, tia UVB chủ yếu ảnh hưởng đến lớp ngoài cùng của da, gây cháy nắng và đóng vai trò trực tiếp trong việc gây ra ung thư da. 

Cả hai loại tia này đều có thể gây ra các tổn thương DNA trên tế bào da, làm thay đổi cấu trúc gen và có khả năng dẫn đến sự phát triển của các tế bào ung thư.

Ung thư da do tiếp xúc với hóa chất độc hại

Tiếp xúc với hóa chất độc hại có mặt trong nhiều sản phẩm làm đẹp và chăm sóc da, cũng như trong môi trường công nghiệp là một trong những yếu tố nguy cơ và là nguyên nhân ung thư da. Các loại hóa chất này thường bao gồm những thành phần có khả năng gây đột biến tế bào hoặc làm tổn thương DNA, qua đó làm tăng nguy cơ phát triển các tế bào ung thư. 

Ví dụ điển hình là arsenic, một chất được tìm thấy trong một số nguồn nước ngầm và có thể sử dụng trong quá trình sản xuất một số loại thuốc trừ sâu, chất bảo quản gỗ và chất tẩy trắng. Arsenic có thể gây ra các vấn đề về da như sẩn ngứa, thâm nhiễm và cuối cùng là ung thư da nếu tiếp xúc lâu dài.

Aldehydes, một loại hóa chất khác, thường được sử dụng trong công nghiệp chất tẩy rửa và trong một số sản phẩm chăm sóc cá nhân như nước hoa và mỹ phẩm. Các aldehydes có thể gây kích ứng mạnh cho da và niêm mạc, dẫn đến các phản ứng viêm và có thể làm tăng khả năng phát triển ung thư da.

Hydrocarbons polycyclic aromatic (PAHs) là một nhóm các hợp chất hóa học phức tạp khác có nguồn gốc từ sự đốt cháy không hoàn chỉnh của chất hữu cơ như than đá, dầu mỏ và gỗ. PAHs được biết đến với khả năng gây ung thư mạnh, chúng có thể gây tổn thương DNA và thúc đẩy quá trình phát triển của các tế bào ung thư. Những người làm việc trong ngành công nghiệp nặng hoặc sống gần các khu vực ô nhiễm cao có nguy cơ tiếp xúc với PAHs cao hơn.

Nguyên nhân ung thư da do di truyền và yếu tố gen

Các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng những người có gia đình có tiền sử mắc các dạng ung thư da, đặc biệt là melanoma, loại ung thư da nguy hiểm nhất, có khả năng mắc ung thư da cao hơn so với những người không có tiền sử gia đình.

Một trong những ví dụ điển hình về ảnh hưởng của yếu tố gen đến ung thư da là sự tồn tại của các đột biến gen cụ thể như đột biến trong gen BRAF. Gen BRAF là một phần của đường dẫn tín hiệu trong tế bào giúp kiểm soát sự phát triển và phân chia của tế bào. Đột biến trong gen BRAF có thể dẫn đến sự hoạt động quá mức của protein BRAF, gây ra sự tăng trưởng không kiểm soát được của tế bào da, từ đó có thể phát triển thành ung thư. Nghiên cứu đã cho thấy rằng khoảng 50% các trường hợp melanoma có đột biến tại vị trí này.

Ngoài ra, các yếu tố di truyền khác cũng được liên kết với tăng nguy cơ ung thư da, bao gồm các đột biến trong các gen như CDKN2A, PTEN và p53, mỗi gen này đều đóng vai trò trong việc kiểm soát sự phát triển của tế bào và sửa chữa DNA. Đột biến ở các gen này có thể dẫn đến sự mất cân bằng trong cơ chế kiểm soát tế bào, dẫn đến sự tích lũy các lỗi gen có thể gây ung thư.

Tình trạng viêm nhiễm mãn tính gây ung thư da

Tình trạng viêm nhiễm mãn tính của da, đặc biệt thông qua các bệnh lý như eczema và psoriasis cũng có thể là một trong những nguyên nhân ung thư da. Eczema (viêm da cơ địa) và psoriasis là hai trong số các rối loạn da phổ biến nhất, chúng gây ra tình trạng viêm kéo dài và tái phát, dẫn đến tình trạng da bị tổn thương và kích ứng liên tục.

Eczema thường gây ra các đợt viêm nghiêm trọng, làm cho da trở nên khô, nứt nẻ và ngứa ngáy, trong khi psoriasis biểu hiện qua các mảng da dày, bạc màu bạch kim, gây ra các vảy trắng bạc và đỏ rực. Khi tế bào da liên tục bị kích ứng và viêm nhiễm, cơ thể phải tiến hành quá trình phục hồi tế bào liên tục, điều này không chỉ làm suy yếu hàng rào bảo vệ da mà còn có thể kích hoạt các đường dẫn tế bào gây ung thư. Sự tái tạo tế bào không kiểm soát này có thể dẫn đến sự tích lũy các đột biến gen và là nguyên nhân ung thư da.

Quá trình viêm mãn tính tạo ra một môi trường lý tưởng cho các tế bào ung thư phát triển do sản xuất các phân tử gọi là các yếu tố tăng trưởng và cytokines viêm, làm tăng sự phát triển và sống sót của tế bào. Điều này được cho là nguyên nhân khiến những người mắc các bệnh viêm da mãn tính có nguy cơ cao hơn phát triển các loại ung thư da, bao gồm cả melanoma và các dạng ung thư da không phải melanoma.

Hệ thống miễn dịch suy yếu

Hệ thống miễn dịch suy yếu là một yếu tố rủi ro quan trọng trong những nguyên nhân ung thư da. Các đối tượng đặc biệt nhạy cảm bao gồm những người đã trải qua cấy ghép nội tạng hoặc những người đang được điều trị bằng các loại thuốc ức chế miễn dịch. Các thuốc này thường được sử dụng để ngăn ngừa sự từ chối cơ quan ghép hoặc để điều trị các bệnh tự miễn, nhưng chúng cũng làm giảm khả năng của cơ thể trong việc phòng vệ chống lại các tế bào bất thường, bao gồm cả các tế bào tiền ung thư.

Hệ thống miễn dịch khỏe mạnh có chức năng giám sát liên tục và tiêu diệt các tế bào bất thường trước khi chúng có thể phát triển thành ung thư. Tuy nhiên, khi hệ thống này bị suy yếu, quá trình giám sát này kém hiệu quả, cho phép các tế bào bất thường phát triển không kiểm soát. Điều này dẫn đến một nguy cơ đáng kể cao hơn trong việc phát triển các loại ung thư da, nhất là các dạng ung thư nhạy cảm với sự thay đổi trong cơ chế miễn dịch, chẳng hạn như ung thư da không phải melanoma.

Ngoài ra, nguy cơ này cũng tăng lên đối với những người bị suy giảm miễn dịch do các bệnh lý khác như HIV/AIDS hoặc những người đang nhận các liệu pháp điều trị ung thư như hóa trị liệu và xạ trị, vốn có thể làm giảm tạm thời khả năng phòng vệ của cơ thể.

Độ tuổi là yếu tố nguy cơ không thể bỏ qua gây ung thư da

Độ tuổi là một trong những nguyên nhân ung thư da bạn cần lưu tâm. Khi tuổi tăng, nguy cơ mắc phải bệnh này cũng tăng theo, một phần lớn là do sự tích lũy của các phơi nhiễm với các yếu tố nguy cơ qua nhiều năm. Trong suốt cuộc đời, da tiếp xúc với nhiều yếu tố có hại như tia UV từ ánh nắng mặt trời, khói thuốc lá, ô nhiễm môi trường và hóa chất độc hại, mà tất cả đều có thể góp phần vào sự phát triển của ung thư da.

Theo thời gian, khả năng của da trong việc phục hồi sau tổn thương cũng suy giảm. Các cơ chế sửa chữa DNA tự nhiên của da trở nên kém hiệu quả hơn và các tế bào da dần mất đi khả năng chống lại sự xâm lấn của các tế bào bất thường. Điều này không chỉ làm tăng nguy cơ hình thành ung thư mà còn làm tăng khả năng các tế bào ung thư phát triển và lây lan mà không bị kiểm soát hiệu quả.

Ngoài ra, độ dày và đàn hồi của da cũng giảm dần theo tuổi, làm tăng khả năng tổn thương do các tác nhân bên ngoài và làm chậm quá trình phục hồi từ các tổn thương nhỏ. Điều này góp phần vào tình trạng viêm và tổn thương kéo dài, tạo điều kiện cho các tế bào ung thư hình thành và phát triển.

Ung thư da là một căn bệnh phức tạp với nhiều nguyên nhân khác nhau, nhưng biết được các yếu tố rủi ro và những nguyên nhân ung thư da có thể giúp bạn phòng ngừa hiệu quả. Dù bạn có tiếp xúc nhiều với ánh nắng mặt trời hay các hóa chất độc hại, việc hiểu rõ các nguy cơ và thực hiện các biện pháp bảo vệ bản thân là điều cần thiết. 

Đừng quên tư vấn bác sĩ chuyên môn để có những lời khuyên phù hợp nhất về cách bảo vệ da và sức khỏe của bạn. Hãy chủ động trong việc chăm sóc da và tăng cường kiến thức về ung thư da để bảo vệ bản thân và gia đình khỏi căn bệnh này.

Xem thêm: 

• Các vị trí ung thư da trên cơ thể mà bạn nên biết
• Ung thư da lành tính là gì? Nguyên nhân và cách điều trị