Phân biệt Cam Thảo Bắc và Cam Thảo Nam như thế nào?

Từ hàng trăm năm về trước, cây Cam Thảo đã được phát hiện ra để chữa bệnh. Ở Việt Nam được phân chia thành hai loại là Cam Thảo là Cam Thảo Bắc và Cam Thảo Nam. Tuy hai vị thuốc này có tên gọi gần giống nhau nhưng lại có những đặc điểm và khả năng điều trị bệnh khác nhau hoàn toàn. Hãy cùng nhà thuốc Long Châu phân biệt rõ ràng hai vị thuốc này qua bài viết dưới đây để tránh nhầm lẫn trong việc sử dụng nhé.

Nhận biết Cam Thảo Bắc và Cam Thảo Nam

Cam Thảo Bắc

Cam Thảo Bắc có tên gọi khoa học là Glycyrrhiza glabra, thuộc thực vật họ Đậu (Fabaceae). Loại cây này có xuất xứ từ Trung Quốc, hiện nay đang được trồng với quy mô khá lớn. Ngày nay, cam thảo bắc ngày càng được nhập khẩu nhiều về Việt Nam và được trồng khá đa dạng ở một số nơi như Hà Giang, Điện Biên, Sơn La,...

Cam Thảo Bắc là loại cây có nguồn gốc từ Trung Quốc

Đặc điểm của Cam Thảo Bắc:

• Là loại cây nhỏ sống nhiều năm, có một hệ thống rễ và thân ngầm vô cùng phát triển.
• Có thân ngầm mọc ở dưới đất và có thể đâm ngang đến khoảng 2m. Từ thân ngầm này lại mọc lên các thân cây khác nhau. Thân cây mọc đứng cao khoảng 0,5 – 1,5m. Thân khá yếu, lá kép lông chim lẻ, có khoảng từ 9 – 17 lá chét hình trứng.
• Hoa có hình dạng là con bướm, màu tím nhạt. Loài Glabra thường có cụm hoa dày hơn loài uralensis. Quả loài đậu, loài glaba có đặc điểm nhẵn và thẳng, loài uralensis thì có hình dạng quả cong và lông cứng.

Hiện nay, Cam Thảo Bắc được trồng với quy mô lớn ở Trung Quốc, do đó dược liệu nước ta chủ yếu là phải nhập từ Trung Quốc. Loại thảo dược này sau 3 - 4 năm thì thu hoạch vào cuối thu hoặc vào mùa đông khi cây đã tàn lụi. Có thể sử dụng ở dạng bột mịn, dạng sống hoặc dạng tẩm mật. Bộ phận thường dùng nhất chính là rễ hoặc thân rễ phơi/sấy khô.

Cam Thảo Nam

Cam Thảo Nam có tên gọi khoa học là Scoparia dulcis L. thuộc họ Hoa mõm sói (Scrophulariaceae). Ngoài ra, nó cũng có tên thường gọi là cam thảo đất, Dã cam thảo, Trôm lay,...

Cam Thảo Nam được phân bố chủ yếu là mọc hoang khắp nơi ở Việt Nam

Đặc điểm của Cam Thảo Nam:

• Phần ở trên mặt đất cao khoảng từ 0,4 – 0,7m, cây mọc thẳng đứng, thân già hóa gỗ ở gốc, phần thân non mọc nhiều khía dọc.
• Lá mọc kiểu đối hoặc mọc thành vòng ba, dài khoảng 3 – 5cm, rộng khoảng 1,5 – 3,0cm, phiến nguyên, hẹp dần về phía gốc, ở nửa cuối là mép có răng cưa thưa, gân lá hình lông chim.
• Hoa nhỏ, cánh hoa có màu trắng, mọc riêng rẽ hoặc mọc thành từng đôi ở kẽ lá.
• Cuống quả dài từ 0,8 – 1,5cm.
• Quả nang nhỏ đựng ở bên trong đài tồn tại, có màu sắc nâu đen. Đài đồng trưởng và quả ở bên trong có hình dạng gần như tròn với núm nhụy thò ra ở bên đỉnh quả, dài khoảng 1 – 2mm.
• Quả luôn xuất hiện ở kẽ lá tạo thành điểm đặc sắc của cây. Rễ chính nhỏ, có màu nâu đỏ nhạt cùng với nhiều rễ phụ. Toàn cây có hương thơm nhẹ, vị đắng sau hơi ngọt.

Cam Thảo Nam được phân bố chủ yếu là mọc hoang khắp nơi ở Việt Nam. Ngoài ra, ở miền nam Trung Quốc, Thái Lan, Malaysia, Ấn Độ, châu Mỹ đều có. Loại cây này có thể thu hoạch cả năm, dùng tươi hoặc phơi khô. Đào toàn cây cả rễ, sau đó rửa sạch đất cát rồi đem đi phơi hoặc sấy khô là có thể dùng được.

Thành phần hóa học của Cam Thảo Bắc và Cam Thảo Nam

Cam Thảo Bắc

Trong Cam Thảo Bắc có chứa nhiều thành phần hóa học vô cùng có lợi cho sức khỏe, trong đó, Glycyrrhizin là một loại saponin quan trọng nhất của rễ cam thảo, chứa hàm lượng cao (10 - 14% trong dược liệu khô) và thường có vị rất ngọt (gấp 50 lần đường saccharose).

Nhóm hoạt chất quan trọng thứ hai có ở trong rễ cam thảo là Flavonoid, chứa hàm lượng 3 - 4% bao gồm liquiritin, isoliquiritin, soflavan , isoflavone, isoflaven,… Ngoài ra, Cam Thảo Bắc còn chứa các dẫn chất triterpenoid khác như acid liquiritic, acid 18-alpha-hydroxy-glycyrrhetic, acid liquiridiolic, isoglabrolid, acid 24-hydroxyglycycrrhetic, glabrolid, desoxyglabrolid, 24-alpha-hydroxyisoglabrolid, acid 11-desoxoglycyrrhetic, acid 24-hydroxy 11-desoxoglycyrrhetic.

Bên cạnh đó, một số dẫn chất coumarin cũng được tìm thấy ở trong loại thảo dược này như umbelliferon, herniarin, liqcoumarin,... Rễ cam thảo còn chứa khoảng 20 - 25% tinh bột và 3 - 10% glucose và saccharose.

Cam Thảo Nam

Cam Thảo Nam có chứa alkaloid và một chất đắng, cũng có chứa nhiều acid silicic và một hoạt chất khác gọi là amelin. Phần ở trên mặt đất có chứa một chất dầu sền sệt mà ở trong thành phần có chứa dulcitol, scopariol, (+)manitol, glucose. Rễ chứa (+)manitol, tannin, alkaloid, triterpenoids: Friedelin, glutinol-a-amarin, acid betulinic, acid dulcinic, acid iflaionic, scoparic A, B, C, D scopadulcic (A: R = COOH, R’ = CH2OH; B: R = Me, R’ = COOH).

Tác dụng dược lý của Cam Thảo Bắc và Cam Thảo Nam

Cam Thảo Bắc có tác dụng gì?

• Dùng làm thuốc để chữa bệnh ho.
• Chữa bệnh viêm loét dạ dày, nhưng nên tránh dùng dài ngày vì gây phù.
• Thường được sử dụng để làm chất điều vị, tạo ngọt.
• Là thành phần dùng trà nhuận tràng.
• Nâng cao sức khỏe hệ miễn dịch, bồi bổ chất dinh dưỡng cho cơ thể.
• Có tác dụng chống co thắt.
• Có công dụng long đờm do các saponin có ở trong Cam Thảo Bắc.
• Có tác dụng tương tự cortisol nhờ Glycyrrhizin, giữ nước ở bên trong cơ thể kèm theo tích các ion Na+, Cl- và tăng thải ion K+, suy giảm lượng nước tiểu, tăng huyết áp. Lưu ý, nếu như sử dụng trong một khoảng thời gian dài có thể bị phù.
• Có thể chống viêm, chống loét, làm lành vết thương.
• Ức chế enzym monoaminoxydase (MAO).
• Có khả năng loại bỏ độc tố nhờ morphin, cocain, strychnin, atropin, chloralhydrat, giải độc các độc tố bạch hầu, uốn ván.

Những người thường xuyên bị ho thì nên uống Cam Thảo Bắc để chữa bệnh

Cam Thảo Nam có tác dụng gì?

• Có khả năng chống bệnh tiểu đường, dùng để uống làm suy giảm đường huyết, tăng hồng cầu.
• Làm suy giảm lượng mỡ ở bên trong cơ thể.
• Kích thích nhanh quá trình phục hồi vết thương.

Đối tượng bị bệnh tiểu đường nên kiên trì sử dụng Cam Thảo Nam

Bài viết trên nhà thuốc Long Châu đã giúp bạn đọc so sánh về hai loại thảo dược là Cam Thảo Bắc và Cam Thảo Nam. Hy vọng với những thông tin trong bài viết này sẽ giúp cho bạn hiểu rõ hơn về hai loại cây này, từ đó biết cách sử dụng đúng đắn để điều trị bệnh.

Tạ Quỳnh

Nguồn tham khảo: Novaco.vn