Quá khứ bị ngược đãi có thể ảnh hưởng đến tâm lý và sức khỏe của trẻ

Ngược đãi và bỏ bê trẻ em có tác động nghiêm trọng đến sức khỏe và tinh thần của trẻ ở hiện tại và tương lai. Những ảnh hưởng của việc lạm dụng trẻ em có thể kéo dài, ngăn cản những đứa trẻ bị ảnh hưởng có một tuổi thơ khỏe mạnh và cuộc sống bình thường sau này. Vậy, ngược đãi trẻ em là gì mà để lại hậu quả nghiêm trọng đến vậy?

Ngược đãi trẻ em là gì?

Ngược đãi trẻ em bao gồm việc lạm dụng, bỏ bê hoặc đe dọa gây tổn hại cho trẻ dưới 18 tuổi bởi cha mẹ, người chăm sóc hoặc người khác có vai trò chăm sóc. Có bốn loại ngược đãi trẻ em được công nhận: Bạo hành thể xác, bỏ rơi, lạm dụng tình dục và bạo hành cảm xúc (bạo lực tâm lý). Nguyên nhân của việc ngược đãi trẻ em rất đa dạng. Lạm dụng và bỏ bê thường liên quan đến tổn hại về thể chất, chậm tăng trưởng và phát triển cũng như các vấn đề tâm lý. 

Chẩn đoán dựa trên bệnh sử, khám thực thể và đôi khi xét nghiệm và chẩn đoán hình ảnh. Nếu hành vi ngược đãi được phát hiện thì việc ghi lại và điều trị tất cả các thương tích cũng như tình trạng sức khỏe thể chất và tinh thần của trẻ sẽ được báo cáo cho các cơ quan chính phủ thích hợp và trong một số trường hợp phải nhập viện hoặc chăm sóc nuôi dưỡng để đảm bảo an toàn cho trẻ.

Phân loại ngược đãi trẻ em

Sau đây là bốn loại ngược đãi trẻ em phổ biến:

Bạo hành thể xác

Bạo hành thể xác xảy ra khi người chăm sóc gây tổn hại về thể chất hoặc thực hiện hành vi có nguy cơ gây thương tích cao. Các hình thức bạo hành thể xác như: Đánh đập, nhốt trẻ trong không gian tối, hẹp và đốt (dùng nhiệt hoặc thuốc lá). Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có nguy cơ bị bạo lực thể xác cao nhất vì các giai đoạn phát triển mà chúng trải qua (ví dụ: Khóc hàng giờ, giờ đi ngủ không đều, đi tiêu,...) có thể khiến người chăm sóc khó chịu. Nếu nhóm tuổi này không thể báo cáo hoặc báo cáo tình trạng ngược đãi chậm trễ thì nhóm trẻ này còn có nguy cơ ngược đãi cao hơn.

Bỏ rơi trẻ

Bỏ rơi trẻ là việc không đáp ứng được các nhu cầu cơ bản về tình cảm, giáo dục, thể chất và y tế của trẻ. Bỏ rơi khác với ngược đãi ở chỗ nó thường được thực hiện mà không có ý định gây tổn hại. Các loại bỏ rơi phổ biến như:

• Bỏ rơi về mặt phát triển có thể hiểu là không cung cấp đầy đủ thức ăn, quần áo, nhà ở, sự giám sát và bảo vệ khỏi những tổn hại có thể xảy ra.
• Bỏ rơi về mặt cảm xúc là vứt bỏ tình cảm, tình yêu hay những hình thức hỗ trợ tinh thần khác.
• Bỏ rơi sự giáo dục có nghĩa là không đăng ký cho trẻ đi học, đảm bảo trẻ đi học hoặc không cho phép trẻ học.
• Bỏ rơi y tế là không đảm bảo rằng trẻ nhận được sự chăm sóc thích hợp hoặc điều trị cần thiết cho một thương tích hoặc khuyết tật về thể chất/tinh thần.

Tuy nhiên, việc không thực hiện các biện pháp phòng ngừa chẳng hạn như tiêm chủng, khám răng định kỳ,... thường không được coi là bỏ rơi.

Lạm dụng tình dục

Bất kỳ hoạt động nào với trẻ em nhằm mục đích thỏa mãn tình dục, với người lớn hoặc với trẻ lớn hơn đáng kể (xét về mức độ phát triển hoặc độ tuổi), đều là lạm dụng tình dục. Các hình thức lạm dụng tình dục bao gồm:

• Quan hệ tình dục bao gồm thâm nhập bằng miệng, hậu môn hoặc âm đạo.
• Quấy rối tình dục, tức là chạm vào bộ phận sinh dục mà không quan hệ tình dục.
• Có tiếp xúc thân thể với thủ phạm, chẳng hạn như để lộ bộ phận sinh dục của thủ phạm, cho trẻ xem tài liệu khiêu dâm hoặc đăng ảnh nhạy cảm của trẻ.

Tệ hại hơn nữa là ép buộc trẻ thực hiện các hành vi tình dục với người khác hoặc tạo ra tài liệu tình dục.

Bạo hành cảm xúc

Bạo hành cảm xúc gây tổn hại về mặt tâm lý thông qua lời nói và hành động cụ thể như:

• La mắng trẻ bằng cách la lớn tiếng hoặc gào thét.
• Từ chối bằng cách coi thường khả năng và thành tích của trẻ.
• Đe dọa và khủng bố bằng lời nói làm trẻ sợ hãi thông qua từ ngữ đe dọa.
• Khai thác hoặc làm hư hỏng bằng cách thúc đẩy hoạt động lệch lạc hoặc phạm tội.

Bạo hành cảm xúc cũng có thể xảy ra khi lời nói hoặc hành động của trẻ bị phớt lờ, từ chối.

Hậu quả của ngược đãi trẻ em

Các nghiên cứu cũng đã tìm thấy mối liên hệ giữa lạm dụng trẻ em và các vấn đề sức khỏe sau này, bao gồm:

Phát triển trí não không đúng cách

Nghiên cứu phôi học và nhi khoa cho thấy não phát triển với tốc độ đáng kinh ngạc trong giai đoạn đầu phát triển của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Do đó, việc tiếp xúc nhiều lần với các sự kiện tiêu cực có thể làm giảm phản ứng của não, tăng khả năng phản ứng và giảm khả năng thích ứng. Trẻ bị ngược đãi sẽ để lại hậu quả như:

• Mất cân bằng về kỹ năng xã hội, cảm xúc và nhận thức;
• Suy giảm khả năng ngôn ngữ;
• Suy giảm thị lực, lời nói và thính giác.

Ngoài ra, trẻ còn tăng nguy cơ mắc bệnh tim, ung thư, bệnh phổi mãn tính, bệnh gan, béo phì, huyết áp cao, cholesterol cao,...

Tác động tâm lý tới trẻ em

Trẻ bị ngược đãi thường thiếu tự tin và không tin tưởng vào người lớn. Trẻ có thể mất khả năng thể hiện cảm xúc thật của mình và gặp khó khăn trong việc điều chỉnh cảm xúc. Việc ngược đãi lâu dài sẽ để lại sự tổn thương tâm lý sâu sắc. Việc lạm dụng càng kéo dài thì thiệt hại mà nó để lại càng nghiêm trọng. Trong một số tình huống, nỗi ám ảnh tâm lý có thể tiếp tục kéo dài đến tuổi trưởng thành, dẫn đến lo âu mãn tính, trầm cảm và chấn thương tâm lý nghiêm trọng. Những ảnh hưởng của việc lạm dụng đối với sức khỏe tâm thần của trẻ bao gồm:

• Lo lắng, trầm cảm;
• Tâm thần phân liệt;
• Giảm sự tập trung;
• Khó ngủ;
• Rối loạn ăn uống;
• Cảm giác khó chịu khi ai đó chạm vào người.

Việc bị ngược đãi có liên quan chặt chẽ với các vấn đề về hành vi của trẻ sau này, hành vi của trẻ bị ngược đãi có xu hướng hướng nội, ngại tiếp xúc với thế giới bên ngoài. Sàng lọc, cho trẻ đi thăm khám sớm sẽ giảm bớt những ảnh hưởng tiêu cực đối với tâm lý và sức khỏe của trẻ.

Cơ thể bị tổn thương

Dấu hiệu lạm dụng thể chất bao gồm:

• Vết sưng tấy hoặc vết bầm tím;
• Bong gân hoặc gãy xương;
• Khó khăn khi đi lại hoặc ngồi;
• Đau, bầm tím hoặc chảy máu ở vùng sinh dục;
• Bệnh lây truyền qua đường tình dục.

Dấu hiệu tổn thương cơ thể là một trong những manh mối quan trọng để xác định liệu một đứa trẻ có bị ngược đãi thể chất hay không.

Dấu hiệu ngược đãi trẻ em không phải lúc nào cũng rõ ràng. Trẻ sẽ có xu hướng không nói chuyện hoặc trẻ có thể nghĩ rằng không có ai mà chúng có thể tin tưởng được. Hậu quả của việc ngược đãi trẻ em có thể ảnh hưởng đến tâm lý và sức khỏe. Là người lớn, chúng ta hãy tự giáo dục bản thân về cách chăm sóc, bảo vệ trẻ khỏi các mối đe dọa ngược đãi.