Nghiên cứu xác định 11 yếu tố dự báo mạnh mẽ về chứng mất trí nhớ

Chứng mất trí nhớ là một trong những mối lo ngại lớn đối với sức khỏe não bộ khi tuổi tác ngày càng cao. Nghiên cứu xác định 11 yếu tố dự báo mạnh mẽ về chứng mất trí nhớ, giúp cảnh báo sớm và đưa ra các biện pháp can thiệp kịp thời. Vậy những yếu tố này là gì? Cùng tìm hiểu ngay qua bài viết dưới đây.

Nghiên cứu xác định 11 yếu tố dự báo mạnh mẽ về chứng mất trí nhớ

Theo một báo cáo mới của tổ chức nghiên cứu phi lợi nhuận RAND, khả năng nhận thức, hạn chế chức năng và tình trạng sức khỏe thể chất có thể dự đoán mạnh mẽ nguy cơ mắc chứng sa sút trí tuệ lên đến 20 năm trước khi bệnh khởi phát.

Mặc dù tỷ lệ thực hiện các bài kiểm tra nhận thức ở người cao tuổi hiện nay vẫn còn thấp, nghiên cứu cho thấy số lượng người tham gia sẽ tăng lên nếu các xét nghiệm này miễn phí, dễ tiếp cận và có các lựa chọn điều trị được cải thiện.

Việc phát hiện sớm bệnh Alzheimer và các chứng sa sút trí tuệ liên quan đặc biệt quan trọng đối với 58 triệu người Mỹ trên 65 tuổi, vì các phương pháp điều trị có khả năng làm chậm tiến triển bệnh chỉ có hiệu quả trong giai đoạn đầu.

Tuy nhiên, chỉ khoảng 16% số người trong nhóm tuổi này thực hiện đánh giá nhận thức trong các lần khám sức khỏe định kỳ với bác sĩ chăm sóc chính.

Các yếu tố nguy cơ gây sa sút trí tuệ: Lối sống, địa lý và những yếu tố dự báo chính.

Các nhà nghiên cứu tại RAND đã tiến hành ba nghiên cứu nhằm xác định nhóm người có nguy cơ suy giảm nhận thức cao nhất, tìm cách tăng tỷ lệ kiểm tra nhận thức ở người cao tuổi và khuyến khích những người có nguy cơ chăm sóc sức khỏe não bộ.

Nghiên cứu đầu tiên phân tích dữ liệu về nhận thức và chứng sa sút trí tuệ từ Nghiên cứu Sức khỏe và Hưu trí (Health and Retirement Study), một khảo sát quốc gia đại diện khoảng 20.000 người Mỹ cao tuổi và hộ gia đình của họ, được thực hiện từ năm 1992.

Phân tích này đã xác định các yếu tố lối sống như không tập thể dục, béo phì và không tham gia các hoạt động giải trí ở tuổi 60 là những yếu tố dự báo chính của nguy cơ mắc chứng sa sút trí tuệ, từ việc xem xét 181 yếu tố nguy cơ tiềm ẩn.

Ngoài ảnh hưởng từ lối sống, nghiên cứu còn phát hiện sự khác biệt về nguy cơ sa sút trí tuệ theo vùng miền. Những người sinh ra tại miền Nam Hoa Kỳ có nguy cơ mắc chứng sa sút trí tuệ cao hơn đáng kể, ngay cả khi đã tính đến các yếu tố khác.

Mặc dù người da đen, người gốc Tây Ban Nha và những người có thu nhập thấp có nguy cơ mắc bệnh cao hơn, nhưng chủng tộc và sắc tộc không phải là yếu tố nguy cơ độc lập khi đã xét đến trình độ học vấn và thu nhập.

Tình trạng sức khỏe của cha mẹ, quy mô gia đình và lịch sử hôn nhân không phải là những yếu tố dự báo đáng kể đối với chứng sa sút trí tuệ.

Nghiên cứu đã xác định các yếu tố sau đây là những dự báo mạnh mẽ về nguy cơ mắc chứng sa sút trí tuệ:

• Sức khỏe thể chất kém.
• Từng bị đột quỵ.
• Có một số kiểu gen nhất định có liên quan mạnh mẽ đến nguy cơ suy giảm nhận thức và sa sút trí tuệ trong tương lai.
• Không có bảo hiểm y tế tư nhân ở tuổi 60.
• Chưa từng đi làm hoặc chỉ làm việc trong một khoảng thời gian ngắn.
• Mắc bệnh tiểu đường hoặc có chỉ số khối cơ thể (BMI) từ 35 trở lên ở tuổi 60.
• Không bao giờ uống rượu hoặc uống quá mức.
• Không tập thể dục.
• Có điểm số thấp trong các bài kiểm tra thể chất (chẳng hạn như lực nắm tay, tốc độ đi bộ, khả năng giữ thăng bằng, v.v.).
• Có mức độ tận tâm thấp.
• Ít tham gia vào các hoạt động giải trí và học tập.

Một nghiên cứu khác đã xem xét cách mọi người phản ứng khi gặp vấn đề về nhận thức.

Sử dụng dữ liệu từ một cuộc khảo sát dài hạn tại Mỹ, nghiên cứu cho thấy những bệnh nhân mới được chẩn đoán mắc chứng sa sút trí tuệ có nhiều khả năng hành động hơn. Khoảng 25% số người tham gia đã tìm kiếm sự hỗ trợ tài chính từ con cái, so với chỉ 2% ở nhóm không mắc bệnh.

Ngay cả khi chưa có chẩn đoán chính thức, 29% số người có dấu hiệu sa sút trí tuệ đã tìm kiếm sự giúp đỡ về tài chính, cho thấy nhiều người nhận thức được những thay đổi và bắt đầu lập kế hoạch sớm.

Việc chẩn đoán thường thúc đẩy các bước thực tế như lập di chúc sinh hoạt, ủy quyền cho người đại diện hoặc chuyển đến sống cùng gia đình để nhận được sự hỗ trợ.

Chi phí chăm sóc nhận thức và giá trị của việc phát hiện sớm

Nghiên cứu thứ ba phát hiện ra rằng chi phí tự chi trả là rào cản lớn nhất đối với việc tiếp cận các bài kiểm tra nhận thức và chăm sóc chứng sa sút trí tuệ.

Khoảng 80% người Mỹ cho biết họ sẽ thực hiện xét nghiệm nhận thức miễn phí, nhưng con số này giảm một nửa khi phí kiểm tra là 300 USD.

Hầu hết người tham gia khảo sát cho biết họ sẽ tìm kiếm phương pháp điều trị nếu có các lựa chọn điều trị tốt hơn. Khoảng 60% sẽ sử dụng một liệu pháp có thể giúp họ duy trì sự độc lập thêm ba năm nữa.

Việc mở rộng khả năng tiếp cận các bài kiểm tra nhận thức với chi phí hợp lý có thể giúp nhiều người lập kế hoạch cho tương lai và hưởng lợi từ các phương pháp điều trị hiện tại và sắp tới.

Nhận định từ chuyên gia

Hai chuyên gia, không tham gia vào các nghiên cứu này hoặc viết báo cáo, đã đưa ra nhận định với Medical News Today.

Bác sĩ thần kinh Clifford Segil tại Trung tâm Y tế Providence Saint John’s ở Santa Monica, California, cho biết:

“Thật sảng khoái khi đọc một bài viết về chứng sa sút trí tuệ năm 2024 mà không ủng hộ việc sử dụng thuốc amyloid để điều trị”.

“Báo cáo này đã nêu rõ bằng ngôn ngữ dễ hiểu về các yếu tố nguy cơ mà tôi thấy làm tăng khả năng mắc chứng sa sút trí tuệ, bao gồm đột quỵ, sức khỏe kém, bệnh tiểu đường. Tôi khá ngạc nhiên khi thấy dữ liệu cho thấy lịch sử làm việc ngắn hoặc không có bảo hiểm y tế tư nhân ở tuổi 60 cũng là yếu tố nguy cơ”.

Huấn luyện viên sức khỏe não bộ Ryan Glatt tại Viện Thần kinh học Thái Bình Dương cho biết nghiên cứu này mang lại những hiểu biết giá trị về các yếu tố nguy cơ sớm của chứng sa sút trí tuệ.

Glatt cũng lưu ý rằng báo cáo chủ yếu dựa trên dữ liệu quan sát, do đó không thể xác định mối quan hệ nhân quả.

Bác sĩ Segil kết luận rằng các khuyến nghị trong nghiên cứu nên được chia sẻ với bất kỳ ai muốn ngăn ngừa chứng mất trí nhớ khi về già.

Nghiên cứu xác định 11 yếu tố dự báo mạnh mẽ về chứng mất trí nhớ đã giúp bạn nhận biết sớm và kiểm soát các yếu tố nguy cơ gây sa sút trí tuệ, đồng thời cải thiện chất lượng cuộc sống cho người cao tuổi. Thông qua lối sống lành mạnh, duy trì hoạt động trí não và thường xuyên kiểm tra nhận thức, chúng ta có thể giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh.