Tác dụng phụ khi xạ trị điều trị ung thư

Xạ trị là liệu pháp điều trị được chỉ định thường xuyên trong điều trị hiệu quả cho nhiều loại ung thư. Tuy nhiên, tương tự như các liệu pháp điều trị khác xạ trị thường gây ra tác dụng phụ hay tác dụng ngoại ý muốn lên cơ thể. Mỗi người có thể gặp các tác dụng phụ của xạ trị khác nhau, phụ thuộc vào loại ung thư, vị trí khối u, liều xạ trị và thể trạng của bệnh nhân.

Vì sao liệu pháp xạ trị gây tác dụng phụ?

Để tiêu diệt các tế bào ung thư trong cơ thể, bệnh nhân được bác sĩ chỉ định liệu pháp xạ trị. Tác dụng phụ xảy ra khi thực hiện xạ trị là do những tổn thương ở các tế bào và mô khỏe mạnh gần vùng xạ trị. Y học hiện đại ngày nay càng phát triển, càng có nhiều kĩ thuật tiên tiến được áp dụng giúp cải tiến để điều trị chính xác vị trí khối u của cơ thể hơn, từ đó giảm thiểu tác dụng phụ lên các tế bào và mô khỏe mạnh xung quanh.

Tác dụng phụ khi xạ trị thường nhẹ và tiến triển dần theo thời gian. Tác dụng phụ có thể đến ngay lập tức sau điều trị hoặc xuất hiện sau điều trị một thời gian dài. Các phản ứng phụ khi thực hiện xạ trị thường bắt đầu xuất hiện trong tuần điều trị thứ hai hoặc thứ ba và có thể kéo dài trong vài tuần sau lần điều trị cuối.

Bạn có thể nhờ bác sĩ hoặc các chuyên gia tư vấn hướng dẫn chăm sóc giảm nhẹ cơn đau do tác dụng phụ của liệu pháp xạ trị.

Xạ trị ở bệnh nhân ung thư

Tác dụng phụ thường gặp của xạ trị

Tác dụng phụ trên da

Đa số tất cả bệnh nhân điều trị ung thư bằng liệu pháp xạ trị nhận được chiếu xạ đều xuất hiện thay đổi da ở khu vực được điều trị. Da của bệnh nhân có thể bị khô da, ngứa, phồng rộp hoặc bong tróc. Các thay đổi về da này thường biến mất một vài tuần sau khi kết thúc điều trị. 

Cơ thể mệt mỏi

Mệt mỏi là cảm giác mệt lả hoặc kiệt sức gần như mọi lúc.Nguyên nhân gây mệt mỏi là do các tia chiếu xạ không chỉ loại bỏ các tế bào ung thư mà còn tiêu diệt các tế bào khỏe mạnh xung quanh khối u. Cùng các yếu tố như sự lo lắng và suy giảm tinh thần của bệnh nhân khiến cảm giác này trầm trọng hơn.

Mức độ mệt mỏi thường phụ thuộc vào kế hoạch điều trị. Ví dụ, xạ trị kết hợp với hóa trị liệu có thể dẫn đến mệt mỏi nhiều hơn.

Cơ thể mệt mỏi là tác dụng phụ gây nên sau xạ trị

Tác dụng phụ lâu dài

Hầu hết các tác dụng phụ sẽ biến mất sau khi thực hiện chăm sóc điều trị. Tuy nhiên, một số tác dụng phụ có thể tiếp tục kéo dài, tái phát, hoặc tiến triển. Ngoài ra, xạ trị cũng gây nguy cơ ung thư thứ phát. Ung thư thứ phát là loại ung thư mắc mới sau khi điều trị ung thư ban đầu. Nguy cơ của hiện tượng này là rất thấp và rủi ro thường nhỏ hơn lợi ích của việc điều trị ung thư hiện có (ung thư nguyên phát).

Tác dụng phụ đặc hiệu trên các bộ phận

Xạ trị vùng đầu, cổ

Chiếu xạ khối u vùng đầu hoặc cổ có thể gây ra các tác dụng phụ như:

• Khô miệng, loét miệng.
• Khó nuốt.
• Cứng hàm.
• Buồn nôn.
• Tóc rụng nhiều.
• Phù bạch huyết.
• Sâu răng.

Xạ trị vùng ngực

Các vấn đề có thể xuất hiện sau khi thực hiện chiếu xạ khối u vùng ngực: 

• Khó nuốt.
• Khó thở.
• Đau vú.
• Cứng vai.
• Ho, sốt, cảm giác căng đầy ngực có thể do liên quan tới viêm phổi. 
• Xơ phổi.

Xạ trị vùng ngực bệnh nhân ung thư vú

Xạ trị vùng dạ dày, bụng

Việc tiến hành xạ trị lên vùng dạ dày hoặc bụng có thể gây ra các tác dụng phụ sau:

• Buồn nôn và ói mửa.
• Tiêu chảy.

Những triệu chứng này sẽ biến mất sau khi chăm sóc giảm nhẹ bằng đơn thuốc của bác sĩ kết hợp cùng thay đổi chế độ ăn uống có thể giúp bạn giảm khó chịu.

Xạ trị vùng chậu

Sau khi xạ trị, vùng chậu có thể gặp các triệu chứng:

• Tiêu chảy.
• Chảy máu trực tràng.
• Kích thích bàng quang, tiểu mất kiểm soát.

Tác dụng phụ ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản do xạ trị

Đối với nam giới

Đối với nam giới, sau khi xạ khả năng sản xuất tinh trùng và sức khỏe sinh sản bị ảnh hưởng:

• Các vấn đề về rối loạn cương dương, ảnh hưởng đến nhu cầu tình dục.
• Giảm số lượng tinh trùng và chất lượng tinh trùng, có thể xảy ra nếu xạ trị lên tinh hoàn hoặc tuyến tiền liệt có thể ảnh hưởng đến khả năng có con.

Đối với nữ giới

Nội tiết và chức năng sinh sản của nữ giới ảnh hưởng gồm:

• Thay đổi chu kỳ kinh nguyệt, thậm chí mất kinh nguyệt.
• Xuất hiện các triệu chứng mãn kinh, khô, nóng rát, ngứa âm đạo
• Nếu xạ trị cả hai buồng trứng nữ giới có thể phải đối diện nguy cơ vô sinh.

Phác đồ và lựa chọn liệu pháp điều trị ung thư là khác nhau ở mỗi bệnh nhân. Trước khi điều trị, bạn nên thảo luận với bác sĩ của mình về những tác dụng phụ mà bạn có thể gặp khi thực hiện xạ trị, và nhận lời khuyên giúp bạn vượt qua và giảm nhẹ các tác dụng phụ trên. Chúc bạn và gia đình nhiều sức khỏe và nhanh chóng hoàn thành phác đồ điều trị bệnh ung thư.

Ly Nguyễn

Nguồn tham khảo: Yhoccongdong