Tại sao biến thể Covid-19 JN.1 tồn tại dai dẳng?

Dù không gây ra tỷ lệ tử vong cao như những biến thể trước đây, nhưng JN.1 vẫn là mối quan tâm lớn đối với cộng đồng y tế và các nhà khoa học. Vậy điều gì khiến biến thể phụ JN.1 có khả năng tồn tại lâu dài và lây lan mạnh mẽ như vậy? Bài viết này sẽ phân tích các đặc điểm sinh học và các yếu tố dịch tễ học liên quan đến JN.1, giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về mối đe dọa tiềm ẩn từ biến thể này.

Vì sao JN.1 tiếp tục chiếm ưu thế?

Biến thể phụ JN.1 là một nhánh con của BA.2.86, thuộc dòng Omicron, được phát hiện lần đầu vào cuối năm 2023. Một trong những lý do khiến JN.1 đặc biệt đáng chú ý là đột biến L455S trong protein gai - yếu tố giúp virus dễ dàng xâm nhập tế bào người. Đột biến này hỗ trợ virus tránh bị hệ miễn dịch phát hiện, kể cả ở những người từng nhiễm bệnh hoặc đã tiêm đầy đủ các mũi vắc xin.

Tốc độ lây lan vượt trội cũng là một đặc điểm khiến JN.1 đáng lo ngại. Theo Trung tâm Kiểm soát Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), biến thể JN.1 đã chiếm lĩnh hơn 60% tổng số ca nhiễm ở Mỹ trong giai đoạn đầu năm 2024. Đồng thời, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cũng đã xếp JN.1 vào danh sách các biến thể đáng quan tâm và nhấn mạnh khả năng ảnh hưởng diện rộng toàn cầu.

Đáng chú ý là JN.1 sở hữu khả năng gây ra các triệu chứng nhẹ hoặc không rõ rệt. Vì các biểu hiện của bệnh tương tự như cảm lạnh thông thường, nhiều người không nhận thấy sự nghiêm trọng và tiếp tục tham gia các hoạt động thường ngày. Điều này tạo điều kiện lý tưởng để virus âm thầm lan truyền qua tiếp xúc gần, đặc biệt là ở những nơi đông người.

Hệ miễn dịch phản ứng ra sao?

Một trong những mối lo ngại lớn nhất với biến thể JN.1 là khả năng né tránh hệ miễn dịch. Sau khi tiếp xúc với virus, cơ thể thường tạo ra kháng thể chống lại biến thể cụ thể. Tuy nhiên, JN.1 đã tiến hóa để làm suy yếu phần lớn phản ứng miễn dịch này. Dù các loại vắc xin thế hệ mới, bao gồm mũi tăng cường cập nhật theo biến thể XBB.1.5, vẫn mang lại hiệu quả bảo vệ nhất định, nhưng hiệu lực này không kéo dài và có xu hướng giảm theo thời gian.

Theo các nghiên cứu gần đây, những người từng nhiễm Omicron hay tiêm vắc xin gần đây có thể giảm nguy cơ mắc bệnh nặng nếu nhiễm JN.1, nhưng vẫn có thể bị tái nhiễm. Điều này làm dấy lên lo ngại về khả năng virus tiếp tục tiến hóa, tạo ra các biến thể mới có khả năng vượt qua miễn dịch tốt hơn nữa.

Những ai cần đặc biệt lưu ý?

Mặc dù đa phần các ca nhiễm JN.1 không dẫn đến triệu chứng nghiêm trọng, nhưng không vì thế mà có thể coi thường mối nguy hiểm tiềm tàng từ biến thể này. Những người cao tuổi, đặc biệt là trên 65 tuổi, luôn nằm trong nhóm nguy cơ do hệ miễn dịch suy yếu theo thời gian.

Bên cạnh đó, những người mắc các bệnh nền như tiểu đường, các vấn đề tim mạch, rối loạn hô hấp mạn tính hoặc đang điều trị các bệnh lý làm suy giảm miễn dịch cũng có thể gặp biến chứng nặng nếu nhiễm JN.1. Phụ nữ đang mang thai và trẻ em nhỏ, với hệ miễn dịch chưa phát triển toàn diện, cũng không nằm ngoài nhóm dễ bị ảnh hưởng bởi biến thể này.

Với nhóm người này, việc tiêm vắc xin nhắc lại (nếu đủ điều kiện), đeo khẩu trang nơi đông người và đảm bảo thông gió trong không gian kín là những biện pháp quan trọng để phòng bệnh. Ngoài ra, cần chú ý theo dõi các triệu chứng hô hấp, sốt kéo dài hoặc khó thở để xử lý kịp thời nếu nhiễm bệnh.

Sự lây lan rộng rãi, khả năng né tránh miễn dịch và tác động lên các nhóm nguy cơ cao khiến JN.1 trở thành biến thể cần được giám sát chặt chẽ. Thông qua bài viết “Tại sao biến thể Covid-19 JN.1 tồn tại dai dẳng?”, bạn sẽ thấy được tầm quan trọng của việc cập nhật thông tin y tế liên tục, đặc biệt là trong bối cảnh virus vẫn đang tồn tại dưới những hình thức khó lường.