Thuốc độc bảng A là gì? Hiểu rõ để sử dụng an toàn

Trong bài viết dưới dây, chúng ta sẽ tìm hiểu về thuốc độc bảng A là gì, các đặc điểm, nguy cơ và biện pháp quản lý đối với loại thuốc độc này. Hy vọng bài viết sẽ cung cấp các thông tin bổ ích cho bạn nhé!

Thuốc độc bảng A là gì?

Theo quy định của Bộ Y tế Việt Nam, thuốc độc bảng A là những thuốc có độc tính cao, với liều nhỏ cũng có thể gây nguy hiểm cho tính mạng hoặc gây nghiện, cần được quản lý chặt chẽ. 

Danh mục thuốc độc bảng A được ban hành kèm theo Quyết định 462-BYT/QĐ về bảng thuốc độc A, B và quy chế quản lý thuốc độc. Danh mục này được cập nhật định kỳ để đảm bảo tính chính xác và phù hợp với thực tế. 

Đặc điểm của thuốc độc bảng A có độc tính cao, có thể gây tử vong nếu sử dụng quá liều hoặc sử dụng không đúng cách, gây nghiện nhanh chóng, dễ bị lạm dụng, có khả năng gây ra các tác dụng phụ nghiêm trọng.

Hiện nay, danh mục thuốc độc bảng A bao gồm hơn 300 loại thuốc, trong đó có các loại thuốc thường gặp như Morphin, Codein, Heroin và các dẫn xuất, thuốc gây mê, gây ngủ, thuốc chống co giật, thuốc chống ung thư, thuốc tim mạch, thuốc kháng sinh, thuốc độc thần kinh.

Một số ví dụ về thuốc độc bảng A:

• Morphin: Là một loại thuốc giảm đau opioid mạnh, có tác dụng gây nghiện cao. Morphin được sử dụng để điều trị các cơn đau do ung thư, chấn thương hoặc phẫu thuật.
• Codein: Là một loại thuốc giảm đau opioid yếu hơn morphin. Codein được sử dụng để điều trị các cơn đau nhẹ đến vừa phải.
• Heroin: Là một loại thuốc phiện tổng hợp, có tác dụng gây nghiện cao. Heroin được sử dụng bất hợp pháp để gây nghiện.
• Midazolam: Là một loại thuốc gây mê, gây ngủ ngắn hạn, được sử dụng trước khi phẫu thuật hoặc các thủ thuật y tế khác.
• Diazepam: Là một loại thuốc chống co giật, an thần. Diazepam được sử dụng để điều trị động kinh, lo âu và mất ngủ.

Phân loại thuốc độc bảng A

Thuốc độc bảng A được phân thành hai nhóm chính:

• Nhóm thuốc độc có độc tính cao: Liều nhỏ cũng có thể gây nguy hiểm cho tính mạng. Ví dụ: Aconitin, Adrenalin, Atropin, Cyanua kali, Digitalin, Morphin, Strychnin.
• Nhóm thuốc độc dễ gây nghiện: Có thể dẫn đến tình trạng lệ thuộc thuốc nếu sử dụng lâu dài hoặc liều cao. Ví dụ: Codein, Methadon, Pethidin.

Những quy định về quản lý và sử dụng thuốc độc bảng A

Quy định về quản lý

Việc quản lý thuốc độc bảng A được thực hiện theo quy định nghiêm ngặt của pháp luật Việt Nam, cụ thể:

• Cơ quan quản lý: Bộ Y tế chịu trách nhiệm quản lý nhà nước về thuốc độc trên toàn quốc. Các cơ quan quản lý y tế địa phương chịu trách nhiệm quản lý nhà nước về thuốc độc trên địa bàn.
• Thuốc độc bảng A chỉ được sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, xuất khẩu, bảo quản, sử dụng, vận chuyển, tiêu hủy bởi các cơ sở, tổ chức được cấp phép theo quy định của pháp luật.
• Người sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, xuất khẩu, bảo quản, sử dụng, vận chuyển, tiêu hủy thuốc độc bảng A phải tuân thủ các quy định về an toàn, vệ sinh lao động, bảo vệ môi trường.
• Thuốc độc bảng A phải được vận chuyển bằng phương tiện chuyên dụng, đảm bảo an toàn và tuân thủ theo quy định của pháp luật.
• Thuốc độc bảng A chỉ được sử dụng trong các cơ sở y tế được cấp phép và bởi các bác sĩ, dược sĩ có chuyên môn.
• Thuốc độc bảng A phải được bảo quản tại nơi an toàn, có khóa, chìa khóa, có biển báo cảnh nguy hiểm.
• Việc kê đơn, bán thuốc độc bảng A phải có sự giám sát chặt chẽ của cơ quan quản lý nhà nước về dược.
• Việc vi phạm quy định về quản lý thuốc độc bảng A sẽ bị xử lý theo quy định của pháp luật.

Quy định về sử dụng

Theo quy định hiện hành, việc sử dụng thuốc độc bảng A phải tuân thủ các quy định sau:

• Điều kiện sử dụng: Thuốc độc bảng A chỉ được sử dụng trong các trường hợp chẩn đoán, điều trị bệnh theo chỉ định của bác sĩ có chuyên môn; nghiên cứu khoa học; sản xuất, kinh doanh thuốc theo quy định của pháp luật; việc sử dụng thuốc độc bảng A phải được thực hiện bởi bác sĩ hoặc dược sĩ có chuyên môn.
• Quy trình sử dụng: Bác sĩ hoặc dược sĩ phải kê đơn thuốc độc bảng A theo đúng quy định; người bệnh phải sử dụng thuốc theo đúng hướng dẫn của bác sĩ hoặc dược sĩ; việc sử dụng thuốc độc bảng A phải được theo dõi chặt chẽ bởi bác sĩ hoặc dược sĩ.
• Bảo quản thuốc: Thuốc độc bảng A phải được bảo quản tại nơi an toàn, có khóa, chìa khóa, có biển báo cảnh nguy hiểm; thuốc phải được bảo quản ở nhiệt độ, độ ẩm phù hợp theo quy định của nhà sản xuất; thuốc phải được bảo quản tránh ánh sáng trực tiếp.
• Lưu ý khi sử dụng: Không được sử dụng thuốc độc bảng A khi đã hết hạn sử dụng; không được sử dụng thuốc độc bảng A khi có dấu hiệu hư hỏng, biến chất; không được tự ý sử dụng thuốc độc bảng A mà không có chỉ định của bác sĩ; khi sử dụng thuốc độc bảng A, cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về an toàn.

Việc sử dụng thuốc độc bảng A không đúng quy định có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe, thậm chí tử vong. Người vi phạm quy định về sử dụng thuốc độc bảng A sẽ bị xử lý theo quy định của pháp luật.

Ảnh hưởng khi sử dụng thuốc độc bảng A không đúng quy định

Việc sử dụng thuốc độc bảng A không đúng quy định có thể dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe, thậm chí tử vong. Dưới đây là một số ảnh hưởng cụ thể:

• Ngộ độc: Ngộ độc là tình trạng cơ thể bị nhiễm độc do sử dụng thuốc độc bảng A quá liều hoặc sử dụng sai cách. Triệu chứng của ngộ độc thuốc độc bảng A có thể bao gồm buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy, đau bụng, co giật, hôn mê, suy hô hấp, suy tim và tử vong.
• Gây hại cho các cơ quan: Thuốc độc bảng A có thể gây hại cho nhiều cơ quan trong cơ thể, bao gồm gan, thận, hệ thần kinh, hệ hô hấp và tim mạch. Ví dụ, một số loại thuốc độc bảng A có thể gây tổn thương gan dẫn đến suy gan hoặc gây tổn thương thận dẫn đến suy thận.
• Gây nghiện: Một số loại thuốc độc bảng A có thể gây nghiện, khiến người sử dụng khó hoặc không thể cai nghiện. Việc sử dụng thuốc độc bảng A gây nghiện có thể dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe, đời sống và xã hội của người sử dụng.
• Tương tác thuốc: Thuốc độc bảng A có thể tương tác với các loại thuốc khác, dẫn đến những tác dụng phụ nguy hiểm. Ví dụ, một số loại thuốc độc bảng A có thể tương tác với thuốc giảm đau gây tăng nguy cơ chảy máu.
• Tử vong: Trong một số trường hợp, việc sử dụng thuốc độc bảng A không đúng quy định có thể dẫn đến tử vong. Ví dụ, sử dụng quá liều một số loại thuốc độc bảng A có thể gây suy hô hấp hoặc suy tim dẫn đến tử vong.

Ngoài ra, việc sử dụng thuốc độc bảng A không đúng quy định còn có thể dẫn đến một số hậu quả khác như ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản, gây dị tật bẩm sinh cho thai nhi, ảnh hưởng đến tâm lý và hành vi.

Những lưu ý khi sử dụng thuốc độc bảng A

Thuốc độc bảng A là những loại thuốc có độc tính cao, có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe và tính mạng con người nếu sử dụng không đúng cách. Do vậy, việc sử dụng thuốc độc bảng A cần được tuân thủ nghiêm ngặt các quy định để đảm bảo an toàn và hiệu quả. Dưới đây là một số điều cần lưu ý khi sử dụng thuốc độc bảng A:

• Chỉ sử dụng thuốc độc bảng A theo chỉ định của bác sĩ hoặc dược sĩ.
• Tuân thủ nghiêm ngặt hướng dẫn sử dụng thuốc.
• Bảo quản thuốc đúng cách.
• Không sử dụng thuốc khi đã hết hạn sử dụng hoặc có dấu hiệu hư hỏng.
• Tránh sử dụng thuốc độc bảng A khi đang mang thai hoặc cho con bú.
• Báo cho bác sĩ hoặc dược sĩ biết về tất cả các loại thuốc bạn đang sử dụng, bao gồm cả thuốc kê đơn, thuốc không kê đơn và thực phẩm chức năng.
• Nếu bạn gặp bất kỳ tác dụng phụ nào khi sử dụng thuốc độc bảng A, hãy ngừng sử dụng thuốc và báo cho bác sĩ hoặc dược sĩ biết ngay lập tức.
• Bảo quản thuốc độc bảng A tại nơi an toàn, tránh xa tầm tay trẻ em và vật nuôi.

Sử dụng thuốc độc bảng A một cách an toàn và hiệu quả là điều rất quan trọng. Hãy luôn tuân thủ các hướng dẫn của bác sĩ hoặc dược sĩ để đảm bảo sức khỏe của bạn.

Cách xử lý khi mắc phải thuốc độc bảng A

Khi nghi ngờ bản thân hoặc người khác đã bị ngộ độc thuốc độc bảng A, điều quan trọng nhất là phải bình tĩnh và xử lý nhanh chóng. Mỗi giây phút trôi qua đều có thể ảnh hưởng đến tính mạng của người bệnh. Gọi số 115 hoặc đến cơ sở y tế gần nhất để được cấp cứu kịp thời. Nếu có thể, hãy xác định loại thuốc độc mà người bệnh đã sử dụng. Việc xác định loại thuốc sẽ giúp các bác sĩ lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp nhất.

Trong khi chờ đợi cấp cứu, bạn có thể thực hiện các biện pháp sơ cứu ban đầu sau:

Nếu người bệnh còn tỉnh táo

• Cho người bệnh uống nhiều nước lọc hoặc sữa để pha loãng độc tố. Không cho người bệnh uống sữa nếu họ đã nuốt phải thuốc có chứa xăng dầu.
• Khuyến khích người bệnh nôn ra nếu có thể.
• Nới lỏng quần áo của người bệnh để giúp họ dễ thở hơn.
• Giữ ấm cho người bệnh.

Nếu người bệnh đã hôn mê

• Đặt người bệnh nằm nghiêng một bên để tránh bị sặc.
• Kiểm tra xem người bệnh có còn thở và có mạch đập hay không.
• Nếu người bệnh không thở, hãy thực hiện hô hấp nhân tạo.
• Nếu người bệnh không có mạch đập, hãy thực hiện hồi sức tim phổi (CPR).

Khi đến cơ sở y tế, hãy cung cấp cho nhân viên y tế tất cả thông tin liên quan đến vụ ngộ độc, bao gồm:

• Loại thuốc độc mà người bệnh đã sử dụng.
• Liều lượng thuốc mà người bệnh đã sử dụng.
• Thời gian người bệnh sử dụng thuốc.
• Triệu chứng của người bệnh.
• Bất kỳ thông tin nào khác có thể liên quan đến vụ ngộ độc.

Không tự ý điều trị ngộ độc thuốc độc bảng A tại nhà. Việc điều trị ngộ độc thuốc độc bảng A cần được thực hiện bởi các bác sĩ có chuyên môn tại các cơ sở y tế có đủ điều kiện. Tuân thủ nghiêm ngặt các hướng dẫn của bác sĩ trong quá trình điều trị.

Việc hiểu biết về thuốc độc bảng A là gì và sử dụng đúng quy định là vô cùng cần thiết. Chính vì tính chất nguy hiểm của chúng, việc nâng cao nhận thức và ý thức trách nhiệm trong quản lý thuốc độc bảng A luôn là một trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của các cơ quan chức năng. 

Xem thêm: Thuốc chống hủy xương là gì? Tìm hiểu về thuốc chống hủy xương