Thuốc tiêu sợi huyết trong nhồi máu cơ tim cấp có ưu, nhược điểm gì?

Nhồi máu cơ tim cấp là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu tại cả các quốc gia phát triển và đang phát triển. Sử dụng thuốc tiêu sợi huyết trong vòng 12 giờ đầu kể từ khi xuất hiện triệu chứng nhồi máu cơ tim cấp có thể giúp làm tan cục máu đông gây tắc nghẽn động mạch vành. Nhờ đó, tim được tái tưới máu sớm giúp giảm đáng kể nguy cơ tử vong do nhồi máu cơ tim cấp với tỷ lệ lên đến 18%.

Cơ chế hoạt động của thuốc tiêu sợi huyết trong điều trị nhồi máu cơ tim cấp

Nhồi máu cơ tim xảy ra khi dòng máu nuôi dưỡng cơ tim bị gián đoạn cục bộ do động mạch vành bị tắc nghẽn. Nếu không can thiệp kịp thời, các tế bào cơ tim sẽ bị hoại tử gây rối loạn nhịp tim nghiêm trọng và làm tăng nguy cơ tử vong.

Trong các thể bệnh tim mạch cấp tính thì nhồi máu cơ tim ST chênh lên là dạng nguy hiểm nhất. Tình trạng này thường bắt nguồn từ việc mảng xơ vữa trong lòng mạch bị vỡ dẫn đến hoạt hóa hệ thống đông máu tạo huyết khối và làm co mạch đột ngột khiến động mạch vành bị tắc nghẽn hơn 90%.

Thuốc tiêu sợi huyết trong nhồi máu cơ tim cấp là một trong những phương pháp can thiệp giúp phá vỡ cục máu đông gây tắc mạch. Cơ chế tác động của thuốc là kích hoạt plasminogen chuyển thành plasmin tại vị trí có huyết khối. Plasmin sẽ phân hủy fibrin làm tan cục máu đông từ đó tái tưới máu cho cơ tim. Ngoài ra, thuốc còn làm gián đoạn một số yếu tố đông máu như prothrombin, giúp hỗ trợ quá trình ly giải huyết khối hiệu quả hơn. Việc sử dụng thuốc tiêu sợi huyết trong nhồi máu cơ tim cấp cần được tiến hành càng sớm càng tốt để giảm tổn thương cơ tim và cải thiện tiên lượng cho người bệnh.

Ưu, nhược điểm khi sử dụng thuốc tiêu sợi huyết

Trong điều trị nhồi máu cơ tim cấp tính ST chênh lên, thuốc tiêu sợi huyết là một phương pháp can thiệp nội khoa có vai trò quan trọng nếu không thể thực hiện can thiệp mạch vành kịp thời. Việc hiểu rõ những ưu điểm và hạn chế của phương pháp này giúp người bệnh và gia đình chủ động hơn trong tiếp cận điều trị.

Ưu điểm

Một trong những ưu điểm nổi bật của thuốc tiêu sợi huyết là khả năng sử dụng nhanh chóng và sẵn có ở nhiều cơ sở y tế. Phương pháp này giúp làm tan cục máu đông gây tắc nghẽn động mạch vành nhờ kích hoạt plasmin phân hủy fibrin tại vị trí huyết khối. Khi sử dụng trong vòng 3 giờ đầu kể từ khi khởi phát cơn đau ngực sẽ mang lại hiệu quả điều trị cao nhất.

Phương pháp này đặc biệt có lợi cho người bị nhồi máu cơ tim vùng trước, bệnh nhân đái tháo đường hoặc huyết áp thấp. Thuốc không xâm lấn và chi phí thấp hơn so với can thiệp mạch vành hoặc phẫu thuật.

Nhược điểm

Mặc dù mang lại nhiều lợi ích đáng kể song thuốc tiêu sợi huyết cũng tồn tại một số rủi ro đáng lưu ý. Hiệu quả tái thông mạch thường chỉ đạt sau 60 - 90 phút và có thể tái tắc nghẽn sau điều trị.

Một biến chứng nguy hiểm là xuất huyết nội sọ với tỷ lệ tử vong lên đến 40%. Ngoài ra, khoảng 15 - 20% bệnh nhân có chống chỉ định sử dụng thuốc này, cụ thể như có tiền sử xuất huyết tiêu hóa hoặc chấn thương sọ não. Một số trường hợp có thể gặp dị ứng thuốc hoặc sốc phản vệ cùng với nguy cơ rối loạn nhịp tim trong và sau quá trình tái tưới máu.

Lưu ý quan trọng khi sử dụng thuốc tiêu sợi huyết trong điều trị nhồi máu cơ tim cấp

Thuốc tiêu sợi huyết là một trong những phương pháp điều trị quan trọng giúp tái thông động mạch vành trong nhồi máu cơ tim cấp ST chênh lên khi không thể can thiệp mạch vành ngay. Tuy nhiên, để đảm bảo hiệu quả và hạn chế biến chứng nguy hiểm, bệnh nhân cần tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc sử dụng.

Trước tiên, cần chẩn đoán nhanh và chính xác tình trạng bệnh. Thời gian là yếu tố quyết định hiệu quả điều trị vì sau 12 giờ kể từ khi khởi phát triệu chứng, lợi ích của thuốc sẽ giảm rõ rệt. Chỉ định dùng thuốc tiêu sợi huyết chỉ nên đặt ra khi nguy cơ chảy máu đe dọa tính mạng không vượt quá 4% dựa vào đánh giá các yếu tố nguy cơ xuất huyết.

Trong quá trình truyền thuốc, nếu sau 60 - 90 phút bệnh nhân vẫn còn đau ngực hoặc đoạn ST trên điện tim giảm dưới 50% so với ban đầu thì cần được chụp mạch vành khẩn cấp để xem xét can thiệp mạch. Xuất huyết là biến chứng phổ biến, đặc biệt là xuất huyết nội sọ với tỷ lệ 0,7 - 0,9%. Vì vậy, bất kỳ thay đổi đột ngột về tri giác hay thần kinh đều cần được xử lý ngay bằng cách chụp CT não và ngừng thuốc. Ngoài ra, cần hạn chế tiêm truyền tĩnh mạch và tránh chọc động mạch trong 24 giờ sau khi truyền thuốc.

Bệnh nhân cần được nghỉ ngơi tuyệt đối tại giường kết hợp dùng oxy, thuốc giảm đau, thuốc giãn mạch và hướng dẫn chế độ ăn lành mạnh ít cholesterol muối và chất béo. Trong bối cảnh can thiệp mạch chưa phổ biến rộng rãi thì tiêu sợi huyết vẫn là lựa chọn hữu ích nếu được chỉ định đúng và dùng kịp thời.

Tóm lại, việc sử dụng thuốc tiêu sợi huyết trong nhồi máu cơ tim cấp mang lại nhiều lợi ích nổi bật như khả năng tiếp cận nhanh chi phí điều trị thấp và không cần can thiệp xâm lấn. Tuy nhiên, phương pháp này cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro như nguy cơ xuất huyết, đặc biệt là xuất huyết nội sọ. Do đó, việc cân nhắc giữa lợi ích và nguy cơ dựa trên từng trường hợp cụ thể là điều cần thiết để đảm bảo hiệu quả và an toàn cho người bệnh.