Chất béo là gì? Chất béo trong cơ thể có mấy loại?

Trong cơ thể con người, chất béo là thành phần không thể thiếu và nó cũng giữ một vai trò không kém phần quan trọng. Khi chúng ta hiểu rõ về chất béo, cách phân loại chúng thì việc chăm sóc sức khỏe cũng tránh cho cơ thể gặp những “rắc rối” do chất béo có hại gây ra.

Chất béo là gì?

Chất béo là một dạng lipid, gồm một nhóm các hợp chất có thể hòa tan trong các dung môi hữu cơ (nhưng thường không tan trong nước). 

Tuy cũng cung cấp năng lượng tương tự chất bột đường, đạm nhưng nguồn năng lượng do chất béo cung cấp lại đậm đặc nhất. Cụ thể, trong 1g chất đường bột/đạm chỉ cung cấp 4 calo thì 1g chất béo có thể cung cấp đến khoảng 9 calo năng lượng.

Để bảo vệ sức khỏe, chúng ta cần hiểu rõ chất béo là gì, vai trò trong cơ thể ra sao.

Chất béo được cấu tạo cơ bản từ những axit béo và chia làm 2 nhóm chất béo (axit béo) chính đó là nhóm axit béo no và axit béo không no.

• Axit béo no: Loại chất béo chủ yếu tìm thấy trong mỡ từ động vật, gồm axit panmitic, axit caprylic, axit stearic...
• Axit béo không no: Gồm các loại axit như oleic, alpha linolenic, axit oxalic, axit linoleic hay axit arachidonic.

Có thể nhiều người không biết, chất béo trong chế độ ăn uống thường ngày được chúng ta đưa vào cơ thể là một trong những yếu tố quyết định cholesterol. Chất cholesterol này có tác dụng giúp cơ thể tiêu hóa những loại chất béo, là hàng rào bảo vệ cơ thể; đồng thời còn tham gia vào cấu tạo tế bào trong cơ thể.

Nếu chúng ta dung nạp quá nhiều chất cholesterol sẽ dẫn đến những tác động tiêu cực cho sức khỏe. Trong cơ thể, chất cholesterol được chia làm hai loại gồm:

• Cholesterol xấu (LDL).
• Cholesterol tốt (HDL).

Cả hai loại cholesterol này đều có trong máu, điều quan trọng là bạn phải kiểm soát mức cholesterol, cụ thể là giữ mức LDL thấp và HDL cao. Điều này có tác dụng giúp bạn hạn chế được các bệnh tim mạch cùng nguy cơ đột quỵ.

Làm sao để kiểm soát lượng cholesterol nên được dung nạp hằng ngày? Đừng lo lắng, hãy kiểm soát chúng dựa trên loại/vai trò chất béo đang tiêu thụ bằng cách bổ sung những loại thực phẩm chứa chất béo tốt vào bữa ăn hằng ngày, tránh tiêu thụ các thực phẩm chứa chất béo gây hại để phòng ngừa rủi ro...

Vai trò của chất béo có trong cơ thể

Trên đây chúng ta đã tìm hiểu chất béo là gì rồi. Vậy cụ thể hơn thì chất béo giữ vai trò gì trong cơ thể chúng ta?

Chất béo chia làm nhóm axit béo no và axit béo không no.

Dưới đây là một số vai trò của chất béo trong cơ thể như sau:

Dự trữ, cung cấp năng lượng

Tác dụng đầu tiên của chất béo đó chính là dự trữ, cung cấp năng lượng cho hoạt động của cơ thể, đặc biệt là cơ bắp. Hay nói cách khác, chất béo là hợp chất vô cùng quan trọng trong hoạt động sống của cơ thể và cả tế bào.

Nghiên cứu cho thấy, trong 1g chất béo có thể chứa đến 9 calo, trong khi protein và carbohydrate chỉ mang lại có 4 calo. Chất béo có khả năng dự trữ, điều tiết năng lượng, bảo vệ cơ thể trước sự thay đổi của nhiệt độ.

Hỗ trợ hấp thụ vitamin

Chất béo có khả năng giúp vận chuyển, hấp thụ những loại vitamin như: A, E, D, K,... bổ sung cho cơ thể. 

Chúng ta đều biết, vitamin và khoáng chất vô cùng cần thiết đối với sức khỏe, bảo vệ sức khỏe thị giác, tăng khả năng miễn dịch, chống lão hóa,...

Cung cấp axit cần thiết

Các loại axit béo thiết yếu như Acid α Linoleic (Omega-3), Acid Linoleic (Omega-6) cơ thể chúng ta thường không thể tự tổng hợp được. Chúng đều là những hợp chất do chất béo tổng hợp cung cấp cho cơ thể.

Omega-6 có nhiều trong những loại dầu thực vật như dầu đậu nành, dầu cải, dầu mè, dầu phộng… Trong khi đó, Omega-3 có nhiều trong những loại dầu cá, dầu động vật… 

Cơ thể cần bao nhiêu chất béo trong một ngày?

Mặc dù cần thiết và có vai trò quan trọng đối với cơ thể nhưng việc bổ sung chất béo phải đúng cách, đúng lượng, đủ để cơ thể duy trì hoạt động sống. Việc dư thừa chất béo lại “lợi bất cập hại”, gây ra những ảnh hưởng không tốt cho sức khỏe. 

Vài cơ thể con người cần lượng chất béo bao nhiêu mỗi ngày?

Bổ sung chất béo phải đúng cách, đúng lượng, đủ để cơ thể duy trì hoạt động sống.

Với trẻ em

Trẻ sơ sinh chủ yếu được nuôi dưỡng bằng sữa mẹ nên những thành phần năng lượng phần lớn là được cung cấp từ sữa mẹ. Trong sữa mẹ có chứa rất nhiều dưỡng chất khác nhau, bao gồm cả chất béo. Do đó, trẻ gần như đã được cung cấp đầy đủ lượng chất béo cần thiết thông qua sữa mẹ.

Nhìn chung, một ngày nên cung cấp cho trẻ từ 7 tháng tới 11 tháng là 35g chất béo, trong khi đó đối với trẻ độ tuổi từ 1 - 3 tuổi sẽ cần 55g chất béo. Trẻ từ 4 - 6 tuổi sẽ cần nạp 40g chất béo mỗi ngày.

Đối với người trưởng thành

Lượng cần béo dung nạp mỗi ngày ở người trưởng thành tùy thuộc vào lượng calo cần thiết cho cơ thể trong những việc như: Giảm cân hay duy trì cân nặng. Bên cạnh đó còn phụ thuộc vào nhu cầu và chế độ ăn của mỗi người.

Bạn cần nắm được cách tính lượng chất béo phù hợp hằng ngày, điều này sẽ giúp bạn có thể chủ động kiểm soát lượng chất béo cần thiết cho cơ thể hoạt động.

Đối với chế độ ăn tiêu chuẩn, cơ cần tối đa 30% lượng calo có được từ chất béo. 

Dưới đây là cách tính lượng calo phù hợp với từng mục tiêu:

• Với 1.500 calo/ngày cần 50g chất béo;
• Với 2.000 calo/ngày cần 67g chất béo;
• Với 2.500 calo/ngày cần 82g chất béo.

Trong đó bao gồm:

• Chất béo tốt (không bão hòa đơn) nên chiếm khoảng từ 15 - 20%;
• Chất béo tốt (chất béo không bão hòa đa) là từ 5 - 10%;
• Chất béo xấu (chất béo bão hòa) nên dưới 10%;
• Những loại chất béo chuyển hóa nên 0%;
• Cholesterol: Kiểm soát dưới 300mg/ngày.

Hy vọng những thông tin trên đã giúp bạn hiểu được chất béo là gì, vai trò của chất béo trong cơ thể cũng như cách tính lượng chất béo cần cho cơ thể hàng ngày. Chất béo rất cần thiết cho hoạt động của cơ thể nhưng nếu ăn quá nhiều chất béo sẽ khiến bạn dễ đối mặt với những nguy cơ như béo phì, bệnh tim mạch, đột quỵ… Việc biết phân loại chất béo lợi và hại, bổ sung chất béo tốt cũng như hạn chế chất béo xấu sẽ giúp bạn kiểm soát được cân nặng hợp lý, không chỉ đẹp mà còn an toàn cho sức khỏe nữa.

Nam Anh

Nguồn tham khảo: Tổng hợp