Tử cung to bất thường: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Tử cung to bất thường là tình trạng kích thước tử cung lớn hơn so với bình thường, có thể do u xơ, lạc nội mạc tử cung hoặc thay đổi nội tiết tố. Đây là dấu hiệu tiềm ẩn của nhiều vấn đề phụ khoa, cần được phát hiện sớm để điều trị kịp thời và hiệu quả.

Nguyên nhân khiến tử cung to bất thường

Tử cung to bất thường là tình trạng tử cung có kích thước lớn hơn giới hạn sinh lý bình thường, thường được phát hiện qua khám lâm sàng hoặc siêu âm. Đây không phải là một bệnh lý cụ thể mà là biểu hiện thứ phát của nhiều rối loạn phụ khoa khác nhau. Tình trạng này có thể gây ảnh hưởng đến chu kỳ kinh nguyệt, khả năng sinh sản và chất lượng cuộc sống của người phụ nữ.

Việc xác định nguyên nhân chính xác đóng vai trò quan trọng trong việc lựa chọn hướng điều trị phù hợp. Dưới đây là các nguyên nhân phổ biến gây nên tình trạng tử cung to bất thường:

U xơ tử cung

U xơ tử cung là khối u lành tính phát triển từ cơ trơn của thành tử cung, gặp chủ yếu ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. Các khối u có thể đơn độc hoặc đa ổ, kích thước từ vài milimet đến hàng chục centimet. Khi u xơ phát triển lớn hoặc số lượng nhiều, chúng làm tăng kích thước toàn bộ tử cung. Triệu chứng thường gặp bao gồm rong kinh, đau bụng dưới, tiểu nhiều lần hoặc táo bón do chèn ép cơ quan lân cận.

Lạc nội mạc tử cung và lạc nội mạc cơ tử cung (adenomyosis)

Lạc nội mạc tử cung xảy ra khi mô nội mạc tử cung phát triển ngoài vị trí bình thường, trong khi lạc nội mạc cơ tử cung là tình trạng nội mạc xâm nhập vào lớp cơ tử cung. Ở dạng này, tử cung thường trở nên to, mềm và đau, đặc biệt trong thời kỳ kinh nguyệt. Người bệnh có thể xuất hiện triệu chứng đau bụng kinh dữ dội, rong kinh và vô sinh thứ phát.

Tăng sản nội mạc tử cung

Dưới tác động kéo dài của estrogen mà không có đối trọng progesterone, lớp nội mạc tử cung có thể tăng sinh bất thường. Tăng sản này không chỉ làm tử cung dày lên mà còn gây phì đại toàn bộ tử cung trong một số trường hợp nặng. Đây là yếu tố nguy cơ của ung thư nội mạc tử cung và thường đi kèm với rối loạn kinh nguyệt như rong kinh hoặc xuất huyết tử cung bất thường.

U nang buồng trứng lớn

Mặc dù phát sinh từ buồng trứng, các khối u nang lớn có thể chèn ép và đẩy tử cung lệch trục hoặc gây hiểu lầm là tử cung to khi thăm khám lâm sàng hoặc siêu âm. Một số trường hợp u nang có kích thước vượt quá 10 cm có thể ảnh hưởng đến cấu trúc giải phẫu vùng chậu và tạo áp lực lên tử cung.

Thai trứng và thai ngoài tử cung

Thai trứng là một dạng bệnh lý thai nghén do sự phát triển bất thường của gai nhau, dẫn đến tử cung to nhanh một cách bất thường so với tuổi thai. Thai ngoài tử cung, đặc biệt khi phát triển gần buồng tử cung hoặc gây xuất huyết trong ổ bụng, cũng có thể làm tử cung tăng kích thước phản ứng.

Ung thư tử cung hoặc cổ tử cung

Các khối u ác tính của tử cung, đặc biệt là ung thư nội mạc tử cung hoặc ung thư cổ tử cung giai đoạn tiến triển, có thể gây phì đại tử cung. Sự xâm lấn của mô ác tính vào cơ tử cung hoặc các cấu trúc kế cận không chỉ làm thay đổi hình dạng mà còn làm tăng kích thước tử cung. Triệu chứng thường là ra huyết âm đạo bất thường, đau vùng chậu và sụt cân.

Rối loạn nội tiết tố

Tình trạng tăng estrogen nội sinh hoặc do sử dụng nội tiết ngoại sinh kéo dài có thể kích thích sự tăng sinh mô cơ và nội mạc tử cung, dẫn đến phì đại tử cung. Đây là cơ chế thường gặp ở phụ nữ tiền mãn kinh hoặc trong các hội chứng buồng trứng đa nang.

Tử cung sau sinh hoặc sảy thai

Sau quá trình mang thai, tử cung cần một khoảng thời gian để co hồi về kích thước ban đầu. Nếu quá trình này diễn ra không hoàn toàn, tử cung có thể duy trì trạng thái to kéo dài, nhất là trong trường hợp có sót nhau hoặc viêm nhiễm hậu sản.

Triệu chứng tử cung to bất thường

Triệu chứng của tử cung to bất thường có thể đa dạng, tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra cũng như mức độ to của tử cung. Một số bệnh nhân có thể hoàn toàn không có biểu hiện rõ ràng, trong khi những người khác lại xuất hiện các triệu chứng nặng nề ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày. Các triệu chứng phổ biến bao gồm:

• Rối loạn kinh nguyệt: Rối loạn kinh nguyệt là biểu hiện thường gặp nhất. Bệnh nhân có thể bị rong kinh (kéo dài thời gian hành kinh), cường kinh (lượng máu kinh nhiều), hoặc chảy máu tử cung bất thường giữa các chu kỳ. Tình trạng này có thể gây thiếu máu mạn tính nếu kéo dài mà không được can thiệp.
• Đau bụng dưới hoặc vùng chậu: Tử cung to có thể gây cảm giác nặng nề hoặc đau tức vùng hạ vị, nhất là trong thời kỳ kinh nguyệt hoặc khi đứng lâu. Nếu nguyên nhân là lạc nội mạc tử cung hay u xơ tử cung, cơn đau có thể dữ dội, kéo dài, ảnh hưởng đến chất lượng sống.
• Đau khi giao hợp: Tình trạng tử cung to, đặc biệt do các nguyên nhân như lạc nội mạc cơ tử cung, có thể gây đau khi quan hệ tình dục, ảnh hưởng đến đời sống tình dục và tâm lý người bệnh.
• Rối loạn tiểu tiện: Khi tử cung phì đại chèn ép bàng quang, người bệnh có thể cảm thấy buồn tiểu thường xuyên, tiểu khó hoặc tiểu không hết. Một số trường hợp nặng có thể gây tiểu són do bàng quang bị chèn ép kéo dài.
• Rối loạn tiêu hóa: Chèn ép trực tràng có thể dẫn đến táo bón, cảm giác khó đi tiêu, hoặc đi tiêu không hết. Triệu chứng này thường gặp ở những trường hợp tử cung to do u xơ kích thước lớn.
• Vô sinh hoặc khó mang thai: Tử cung to bất thường, đặc biệt do u xơ hoặc lạc nội mạc tử cung, có thể làm thay đổi hình thái và chức năng nội mạc tử cung, ảnh hưởng đến quá trình làm tổ của phôi thai, dẫn đến vô sinh hoặc sảy thai tái diễn.
• Bụng dưới căng to bất thường: Ở một số trường hợp, đặc biệt khi khối u phát triển lớn, người bệnh có thể sờ thấy khối bất thường ở bụng dưới hoặc thấy bụng to ra tương tự như đang mang thai, gây nhầm lẫn và lo lắng.

Tử cung to bất thường có điều trị được không?

Tử cung to bất thường hoàn toàn có thể điều trị được, tuy nhiên hiệu quả điều trị phụ thuộc vào nguyên nhân nền, mức độ tiến triển của tình trạng và mong muốn sinh sản của người bệnh. Mục tiêu điều trị bao gồm kiểm soát triệu chứng, cải thiện chất lượng sống, ngăn ngừa biến chứng và bảo tồn khả năng sinh sản khi cần thiết.

Dưới đây là các hướng điều trị phổ biến:

Điều trị nội khoa

Điều trị nội khoa phù hợp với các trường hợp tử cung to do rối loạn nội tiết, u xơ nhỏ, lạc nội mạc tử cung mức độ nhẹ hoặc bệnh nhân chưa có chỉ định phẫu thuật.

• Thuốc điều chỉnh nội tiết: Như progestin, thuốc tránh thai kết hợp, hoặc các chất đồng vận GnRH giúp làm teo nội mạc tử cung, giảm kích thước tử cung tạm thời.
• Thuốc giảm triệu chứng: Giảm đau (NSAIDs), thuốc cầm máu kinh nguyệt.
• Theo dõi định kỳ: Với trường hợp tử cung to nhẹ, không triệu chứng rõ rệt, có thể theo dõi bằng siêu âm định kỳ và kiểm tra lâm sàng.

Điều trị can thiệp và phẫu thuật

Điều trị can thiệp và phẫu thuật thường được áp dụng khi tử cung quá to, có triệu chứng nặng, ảnh hưởng sinh hoạt hoặc không đáp ứng điều trị nội khoa:

• Nội soi bóc tách u xơ hoặc nạo nội mạc tử cung: Dành cho các trường hợp có tổn thương khu trú, mong muốn giữ lại tử cung.
• Cắt tử cung (toàn phần hoặc bán phần): Chỉ định trong các trường hợp tử cung phì đại do u xơ lớn, lạc nội mạc cơ tử cung nặng, ung thư tử cung, hoặc khi bệnh nhân không còn nhu cầu sinh con.
• Thuyên tắc động mạch tử cung: Kỹ thuật xâm lấn tối thiểu giúp làm teo nhỏ khối u và giảm thể tích tử cung bằng cách ngăn máu nuôi.

Điều trị hỗ trợ

Ngoài điều trị nội khoa hoặc phẫu thuật, điều trị hỗ trợ cũng đóng vai trò quan trọng:

• Bổ sung sắt và điều trị thiếu máu nếu có cường kinh kéo dài.
• Tư vấn tâm lý và kế hoạch sinh sản giúp bệnh nhân hiểu rõ bệnh, lựa chọn điều trị phù hợp với mong muốn cá nhân.
• Thay đổi lối sống: Giảm cân nếu thừa cân, tránh stress và tăng cường vận động để cải thiện nội tiết.

Trên đây là những thông tin về tử cung to bất thường mà chúng tôi cung cấp đến bạn. Tình trạng này không chỉ là biểu hiện sinh lý mà còn có thể cảnh báo các bệnh lý phụ khoa nghiêm trọng. Việc thăm khám sớm, chẩn đoán đúng nguyên nhân và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp sẽ giúp cải thiện sức khỏe sinh sản và chất lượng cuộc sống cho người bệnh.