Ung thư đầu mặt cổ: Dấu hiệu, nguyên nhân và cách điều trị

Ung thư đầu mặt cổ là nhóm các bệnh ung thư khá phổ biến ở nước ta, trong đó thường gặp nhất là ung thư vòm họng, ung thư sàng hàm, ung thư Amydal, ung thư hạ họng – thanh quản… Vậy nguyên nhân nào gây ung thư đầu mặt cổ?

Ung thư đầu mặt cổ là gì?

Ung thư đầu mặt cổ là thuật ngữ dùng để chỉ các loại ung thư bắt đầu ở vùng đầu, mặt và cổ. Có nhiều loại ung thư khác nhau ở khu vực này, mỗi loại ung thư vùng đầu cổ được đặt tên theo bộ phận cơ thể nơi chúng khởi phát. Các loại ung thư phổ biến nhất trong khu vực này bao gồm ung thư thanh quản, hầu họng và miệng, trong khi đó, ung thư tuyến nước bọt và các khối u tại các xoang, cơ, dây thần kinh vùng mặt thì có thể ít gặp hơn.

Các loại ung thư đầu và cổ

Có nhiều loại ung thư đầu và cổ. Sau đây là tổng quan về các loại và khu vực chúng ảnh hưởng:

• Ung thư hạ họng: Các tế bào ung thư được tìm thấy trong các mô ở phần dưới của họng, phía sau thanh quản.
• Ung thư vòm họng: Các tế bào ung thư được tìm thấy trong các mô ở phần trên của họng, phía sau mũi.
• Ung thư vòm họng: Các tế bào ung thư được tìm thấy ở phía sau phần giữa của họng.
• Ung thư xoang cạnh mũi và khoang mũi: Các tế bào ung thư được tìm thấy trong các mô ở các khoảng rỗng nhỏ xung quanh mũi, được gọi là xoang cạnh mũi và khoang mũi. Khoang mũi nằm ngay phía sau mũi.
• Ung thư tuyến nước bọt: Các tế bào ung thư được tìm thấy trong các tuyến nước bọt. Các tuyến này nằm ngay dưới lưỡi, ở hai bên mặt trước tai và dưới xương hàm. Ngoài ra còn có các tuyến nước bọt ở các phần khác nhau của đường tiêu hóa trên.
• Ung thư khoang miệng: Các tế bào ung thư được tìm thấy trong khoang miệng. Các khu vực này bao gồm môi, răng, nướu, hai phần ba phía trước của lưỡi, lớp lót bên trong của môi và má, vùng bên dưới lưỡi, vòm miệng và vùng nhỏ phía sau răng khôn.
• Ung thư thanh quản: Các tế bào ung thư được tìm thấy trong thanh quản. Hầu hết các tế bào ung thư có thể bắt đầu trên bề mặt niêm mạc, còn được gọi là ung thư biểu mô tế bào vảy (SCC). Các dạng ít phổ biến hơn là ung thư tuyến nước bọt hoặc ung thư phát sinh từ cơ, sụn hoặc các mô cấu trúc khác (sarcoma).
• Ung thư da: Tế bào ung thư được tìm thấy trong mô hình thành trên bề mặt da.
• U hắc tố ở đầu và cổ: U hắc tố là loại ung thư phát sinh từ tế bào hắc tố, tế bào tạo nên sắc tố hoặc màu sắc của da.
• Ung thư tế bào đáy ở đầu và cổ: Ung thư tế bào đáy là một loại ung thư ác tính không phải u hắc tố phát sinh từ các tế bào đáy bất thường ở da.
• Ung thư biểu mô tế bào vảy ở đầu và cổ: Đây là một loại ung thư không phải u hắc tố. Đây là dạng ung thư da phổ biến thứ hai. Nó hung dữ hơn và có thể cần phẫu thuật mở rộng tùy thuộc vào vị trí và dây thần kinh bị ảnh hưởng.
• Sarcoma ở đầu và cổ: Tế bào ung thư được tìm thấy trong các phần mô mềm của cơ thể, bao gồm cơ, mô liên kết (gân), mạch máu dẫn máu hoặc bạch huyết, khớp và mỡ.
• Ung thư đầu và cổ không rõ vị trí nguyên phát: Loại ung thư này thường biểu hiện dưới dạng khối u ở cổ, đây là dấu hiệu cho thấy ung thư đã di căn đến một hoặc nhiều hạch bạch huyết ở cổ.

Nguyên nhân gây ung thư đầu mặt cổ

Hiện nay, các chuyên gia vẫn chưa xác định được chính xác nguyên nhân gây ra ung thư đầu và cổ. Ung thư bắt đầu khi một tế bào trong khu vực này gặp phải những biến đổi trong DNA của nó. DNA là bộ mã hướng dẫn cho tế bào, quyết định cách tế bào phát triển, nhân lên và chết đi. 

Ở tế bào khỏe mạnh, quá trình này diễn ra theo một quy trình nhất định. Tuy nhiên, ở tế bào ung thư, DNA bị thay đổi khiến tế bào phát triển và nhân lên không kiểm soát, dẫn đến sự phát triển quá mức của tế bào.

Các tế bào ung thư có thể tập hợp lại hình thành một khối gọi là khối u. Khối u này có thể phát triển để xâm lấn và phá hủy các mô cơ thể khỏe mạnh. Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc ung thư đầu mặt cổ bao gồm:

• Sử dụng thuốc lá: Khoảng 70% đến 80% tổng số trường hợp mắc ung thư đầu cổ trên toàn thế giới có liên quan đến việc sử dụng thuốc lá. Điều này bao gồm hút thuốc lá và tiếp xúc với khói thuốc.
• Rượu: Uống quá nhiều rượu có thể làm tăng nguy cơ mắc nhiều loại ung thư đầu mặt cổ.
• Virus papilloma ở người (HPV): Ở các quốc gia phát triển nhiễm HPV là yếu tố nguy cơ lớn nhất liên quan đến ung thư đầu mặt cổ.
• Virus Epstein - Barr (EBV): Nhiễm trùng EBV có thể dẫn đến ung thư vòm họng hoặc ung thư tuyến nước bọt.
• Hệ thống miễn dịch yếu: Hệ thống miễn dịch suy yếu khiến cơ thể bạn khó chống lại ung thư hơn.
• Tiếp xúc với hóa chất: Tiếp xúc với hóa chất trong không khí có thể làm tăng nguy cơ ung thư ở mũi.
• Tiếp xúc với ánh nắng mặt trời: Ánh sáng cực tím từ mặt trời làm tăng nguy cơ ung thư da ở đầu và cổ.

Dấu hiệu nhận biết của ung thư đầu mặt cổ

Tùy thuộc vào loại ung thư đầu mặt cổ, người bệnh có thể xuất hiện các dấu hiệu như:

• Đau họng dai dẳng;
• Đau tai dai dẳng hoặc có triệu chứng nhiễm trùng tai;
• Đau đầu thường xuyên;
• Đau ở mặt hoặc cổ;
• Đau ở răng hàm trên;
• Đau khi nhai hoặc nuốt;
• Khàn giọng hoặc giọng nói thay đổi;
• Khó thở hoặc khó nói;
• Xuất hiện cục u ở cổ họng, miệng hoặc cổ;
• Vết loét miệng hoặc lưỡi;
• Chảy máu mũi thường xuyên, nước bọt hoặc đờm có máu;
• Một mảng trắng hoặc đỏ trên nướu, lưỡi hoặc bên trong miệng;
• Sưng ở hàm, cổ hoặc bên mặt.

Điều trị ung thư đầu mặt cổ như thế nào?

Việc lựa chọn phương pháp điều trị ung thư đầu mặt cổ phụ thuộc vào các yếu tố như giai đoạn phát hiện bệnh, vị trí khối u, tuổi tác, sức khỏe tổng quát của người bệnh…, bao gồm: Điều trị ung thư đầu và cổ thường bao gồm phẫu thuật để cắt bỏ ung thư và các phương pháp điều trị khác như xạ trị, hóa trị, dùng thuốc... Phương pháp điều trị có thể phụ thuộc vào các yếu tố như vị trí khối u, tuổi tác, giai đoạn phát hiện bệnh, sức khỏe tổng quát của người bệnh…

Phẫu thuật

Đối với các khối u nhỏ, thuận tiện, bác sĩ sẽ tiến hành phẫu thuật để cắt bỏ các khối u nhằm ngăn chặn khối u phát triển. Khi phẫu thuật các bác sĩ cũng sẽ loại bỏ đi một phần mô khỏe mạnh xung quanh và các hạch bạch huyết ở cổ nếu họ nghi ngờ ung thư đã lan đến đó hoặc có nguy cơ lan đến đó khá cao.

Có nhiều phương pháp phẫu thuật cho bệnh nhân ung thư vùng đầu cổ, bao gồm phẫu thuật bằng tia laser, phẫu thuật cắt bỏ và nạo vét hạch bạch huyết… Tùy thuộc vào vị trí và giai đoạn của ung thư, bệnh nhân có thể cần trải qua nhiều lần phẫu thuật hoặc phải kết hợp với điều trị bổ sung như hóa trị, xạ trị hoặc cả hai.

Xạ trị

Xạ trị là một phương pháp phổ biến trong điều trị và giảm nhẹ triệu chứng ung thư. Phương pháp này năng lượng cao từ tia X, proton hoặc các hạt khác để tiêu diệt khối u ác tính. 

Trong quá trình xạ trị, bạn nằm trên bàn trong khi một máy di chuyển xung quanh, bắn các tia bức xạ năng lượng cao đến các điểm chính xác trên cơ thể. Xạ trị thường được sử dụng để sau phẫu thuật để tiêu diệt bất kỳ tế bào ung thư nào còn sót lại hoặc khi không thể tiến hành phẫu thuật.

Hóa trị

Hóa trị hay hóa trị liệu là một phương pháp điều trị ung thư sử dụng các loại thuốc để tiêu diệt tế bào ung thư hoặc ngăn chặn sự phát triển của chúng. Thuốc hóa trị có thể tác động lên các tế bào ung thư phân chia nhanh đặc biệt trong bệnh ung thư đầu mặt cổ giai đoạn tiến triển.

Hy vọng bài viết trên đã cung cấp thêm cho bạn các thông tin về bệnh lý ung thư đầu mặt cổ. Tùy thuộc vào loại ung thư đầu mặt cổ, giai đoạn phát hiện bệnh, tuổi tác, sức khỏe tổng quát mà người bệnh sẽ được chỉ định các biện pháp điều trị thích hợp.