Ung thư vú: Những điều cần biết để bảo vệ sức khỏe từ sớm

Đừng nghĩ “mình không sao”: Nguy cơ có thể đến bất kỳ lúc nào

Tháng 10 hằng năm được toàn cầu công nhận là Tháng Nhận Thức Ung Thư Vú, một chiến dịch nhằm nâng cao hiểu biết cộng đồng, thúc đẩy việc tầm soát sớm, đồng thời hỗ trợ tinh thần cho những người đang chiến đấu với căn bệnh này. Đây không chỉ là thời điểm để nhắc nhớ về một căn bệnh có tỷ lệ mắc cao nhất ở phụ nữ, mà còn là lời kêu gọi mỗi người chủ động lắng nghe cơ thể, kiểm tra sớm và quan tâm đến sức khỏe vú đúng cách.

Ung thư vú không còn là nỗi lo của riêng một nhóm đối tượng. Theo thống kê từ WHO năm 2022, có khoảng 670.000 ca tử vong do ung thư vú trên toàn thế giới, bất chấp những tiến bộ không ngừng của y học. Điều này cho thấy gánh nặng bệnh vẫn hiện hữu và chưa có dấu hiệu giảm đi.

Một trong những hiểu lầm phổ biến nhất là chỉ những người có yếu tố nguy cơ như tiền sử gia đình, đột biến gen (BRCA1/BRCA2), hoặc lối sống không lành mạnh mới có nguy cơ mắc bệnh. Trên thực tế, 50% ca ung thư vú xảy ra ở phụ nữ không có yếu tố nguy cơ đặc biệt nào ngoài giới tính và tuổi tác. Nghĩa là bất kỳ phụ nữ nào, kể cả những người trẻ, khỏe mạnh, không có tiền sử bệnh tật, cũng có thể mắc.

Bệnh xuất hiện phổ biến ở nữ giới tại 157 trong số 185 quốc gia, và có mặt ở mọi châu lục. Điều này cho thấy không ai miễn nhiễm trước ung thư vú, dù bạn sống ở đâu, làm gì hay bao nhiêu tuổi. Đáng chú ý, nam giới cũng có thể mắc ung thư vú. Cụ thể, ung thư vú ở nam giới chiếm khoảng 0,5 - 1% tổng số ca bệnh. Tuy nhiên, do thiếu nhận thức và ít được quan tâm, nhiều trường hợp ở nam giới chỉ được phát hiện khi bệnh đã tiến triển.

Đừng chủ quan, ung thư vú có thể xảy ra ở bất kỳ ai, kể cả khi bạn không có yếu tố nguy cơ rõ ràng. Hiểu đúng và chủ động theo dõi sức khỏe là cách bảo vệ bản thân tốt nhất.

Bạn có đang bỏ lỡ những thay đổi bất thường?

Điểm nguy hiểm của ung thư vú là giai đoạn sớm thường không có triệu chứng rõ ràng và không gây đau, dẫn đến việc nhiều người không để ý hoặc trì hoãn kiểm tra. Khi bệnh tiến triển, các triệu chứng ung thư vú có thể xuất hiện như: 

• Khối u hoặc cục cứng ở vú hoặc nách, thường không gây đau.
• Thay đổi về kích thước, hình dạng hoặc bề ngoài của vú.
• Da vùng vú lõm, rỗ, sần sùi như vỏ cam, mẩn đỏ hoặc sưng.
• Biến đổi núm vú như tụt vào, đổi màu, sưng đỏ hoặc chảy dịch bất thường.
• Tiết dịch từ núm vú, có thể lẫn máu.

Phần lớn các khối u ở vú là lành tính và không phải ung thư. Tuy nhiên, nếu phát hiện bất kỳ khối lạ hay vùng cứng bất thường nào ở vú, bạn vẫn nên đi khám sớm để được bác sĩ kiểm tra. Bởi nếu ung thư vú được phát hiện ở giai đoạn sớm, khi khối u còn nhỏ và chưa lan đến hạch bạch huyết, khả năng điều trị thành công sẽ rất cao.

Theo Cleveland Clinic, khoảng 80% ung thư vú là thể xâm lấn, nghĩa là có thể di căn đến các cơ quan khác như phổi, gan, xương và não. Một số hạch bạch huyết mang tế bào ung thư có thể không sờ thấy bằng tay, khiến việc phát hiện muộn dễ xảy ra.

Ung thư vú không chỉ là vấn đề của tuyến vú, nó có thể ảnh hưởng toàn thân. Hãy lắng nghe cơ thể mình và đừng chủ quan với những thay đổi nhỏ nhất.

Tầm soát định kỳ: Hành động nhỏ, lợi ích lớn

Nhiều nghiên cứu cho thấy tỷ lệ tử vong do ung thư vú giảm 40% tại các quốc gia triển khai hiệu quả chương trình tầm soát sớm trong giai đoạn 1980 - 2020. Phát hiện sớm không chỉ giúp điều trị hiệu quả hơn mà còn giảm can thiệp xâm lấn, tăng khả năng bảo tồn tuyến vú và tiết kiệm chi phí điều trị.

Có hai yếu tố then chốt:

• Chẩn đoán sớm: Cần cảnh giác với những dấu hiệu bất thường và đi khám ngay khi có nghi ngờ, dù là thay đổi rất nhỏ.
• Sàng lọc định kỳ: Phụ nữ 50 - 69 tuổi, nên chụp nhũ ảnh (mammogram) định kỳ mỗi 1- 2 năm. Người từ 40 - 49 tuổi, nên được bắt đầu tầm soát ung thư vú bằng cách chụp nhũ ảnh và được chụp lại mỗi 1 - 2 năm. Người từ 30 tuổi trở lên và có vấn đề về vú mới xuất hiện (đặc biệt ở nữ có nguy cơ ung thư vú) cần chụp nhũ ảnh ngay. Phụ nữ dưới 50 tuổi, có thể siêu âm vú, khám lâm sàng định kỳ 1 năm/lần và tự khám tại nhà mỗi tháng một lần.

Tự kiểm tra vú đúng cách có thể giúp bạn phát hiện sớm những thay đổi bất thường. Tất cả phụ nữ trên 30 tuổi tự kiểm tra vú 1 tháng/1 lần để tự phát hiện cục, u, hoặc những thay đổi khác. Nên thực hiện vào ngày thứ 5 - 7 sau kỳ kinh nguyệt, khi mô vú mềm hơn. Nếu đã mãn kinh, nên chọn một ngày cố định mỗi tháng. Cách tự khám vú gồm 4 bước:

Quan sát trước gương:

• Đứng thẳng, tay xuôi, sau đó giơ tay lên cao.
• Quan sát sự thay đổi về hình dạng, kích thước, màu da, núm vú.

Sờ khi đứng (hoặc lúc tắm):

• Dùng đầu ngón tay xoay tròn nhẹ, kiểm tra toàn bộ vú và nách.
• Dùng tay phải kiểm tra vú trái và ngược lại.

Sờ khi nằm:

• Nằm ngửa, đặt gối mỏng dưới vai.
• Kiểm tra giống như khi đứng, theo hình xoắn ốc từ ngoài vào trong.

Kiểm tra núm vú: Nhẹ nhàng bóp xem có dịch bất thường, lẫn máu hay không.

Nếu phát hiện bất thường như xuất hiện khối cứng, đau, núm vú tụt, tiết dịch, thay đổi da, hãy đến cơ sở y tế chuyên khoa để được kiểm tra ngay. Đừng đợi đến khi có triệu chứng rõ ràng mới đi khám, khi bạn nhận thấy thì có thể bệnh đã ở giai đoạn muộn. Tự khám vú và sàng lọc định kỳ là cách đơn giản để chủ động bảo vệ sự sống và sức khỏe dài lâu.

Dù không thể loại trừ hoàn toàn nguy cơ mắc ung thư vú, một số thay đổi trong lối sống đã được chứng minh là có tác dụng giảm đáng kể nguy cơ:

• Duy trì cân nặng hợp lý, đặc biệt sau mãn kinh;
• Tập thể dục đều đặn, tối thiểu 150 phút mỗi tuần;
• Chế độ ăn uống lành mạnh, nhiều rau xanh, hạn chế chất béo bão hòa, rượu bia;
• Cho con bú đúng cách, khi có điều kiện;
• Khám sức khỏe định kỳ theo hướng dẫn của bác sĩ.

Không có cách phòng ngừa tuyệt đối, nhưng bạn có thể giảm đáng kể nguy cơ mắc ung thư vú qua những lựa chọn hàng ngày.

Ung thư vú không chừa một ai

Tháng 10 - Tháng Nhận Thức Ung Thư Vú

Tháng 10 - Tháng Nhận Thức Ung Thư Vú, là thời điểm để mỗi chúng ta dừng lại, nhìn nhận nghiêm túc về một căn bệnh có thể xảy ra với bất kỳ ai, kể cả khi không có yếu tố nguy cơ rõ ràng. Do đó, tự khám vú mỗi tháng, tầm soát định kỳ, duy trì lối sống lành mạnh và nhắc nhở người thân cùng quan tâm sức khỏe, đó là những việc nhỏ nhưng có thể tạo nên khác biệt lớn.