Vận động trị liệu là gì? Các bài tập vận động trị liệu

Vận động trị liệu là một phương pháp điều trị dựa trên khoa học vật lý nhằm giúp mọi người chữa bệnh mà không cần sử dụng thuốc. Phương pháp này mang lại hiệu quả cao cho người bệnh với mức độ rủi ro thấp, đảm bảo an toàn cho bệnh nhân. Mỗi người bệnh sẽ có một phác đồ phục hồi chức năng riêng biệt để đạt được hiệu quả phục hồi tối đa nhưng không phải ai cũng hiểu rõ về các chức năng của chúng. Hãy cùng khám phá một số bài tập vận động trị liệu phục hồi chức năng cho người bệnh nhé!

Mục đích của vận động trị liệu

Các bác sĩ và cố vấn chuyên môn sẽ dựa vào tình trạng bệnh lý, thể chất và giai đoạn điều trị của từng người để thiết kế một phác đồ vận động trị liệu khoa học, nhằm cải thiện toàn diện chức năng vận động của hệ Cơ - Xương - Khớp cũng như hỗ trợ rút ngắn thời gian điều trị để đạt được hiệu quả tối ưu. Những mục đích chính của vận động trị liệu bao gồm:

• Tăng cường tính mềm dẻo của mô mềm và phòng ngừa các thương tật thứ cấp do bất động.
• Nâng cao khả năng kiểm soát vận động của cơ.
• Cải thiện tuần hoàn dinh dưỡng và tuần hoàn máu, nhanh chóng làm lành các tổn thương bên trong.
• Cải thiện cảm giác thăng bằng trong vận động.
• Giúp cơ thể thư giãn và hồi phục trạng thái thể chất.
• Cải thiện sức khỏe.

Các bài tập vật lý trị liệu

Mỗi bệnh nhân sẽ được thiết kế một phác đồ vận động trị liệu riêng biệt, phù hợp với tình trạng bệnh lý và thể chất của mình, nhằm đạt hiệu quả phục hồi tối ưu nhất. Hãy tham khảo một số bài tập dưới đây:

Bài tập theo tầm vận động

Tầm vận động khớp là phạm vi mà khớp có thể di chuyển theo các hướng khác nhau, được đo bằng góc hoạt động với đơn vị là độ. Tầm vận động của khớp phụ thuộc vào khả năng di chuyển của khớp và độ đàn hồi của mô mềm xung quanh.

Các bài tập tầm vận động (TVĐ) là những bài tập sử dụng toàn bộ phạm vi di chuyển của khớp (bao gồm gấp, duỗi, dạng, khép, xoay...) nhằm duy trì tầm vận động của khớp, ngăn ngừa các biến chứng do bất động và hỗ trợ cảm giác bản thể, giảm nguy cơ chấn thương.

Một số dụng cụ hỗ trợ tập tầm vận động bao gồm: Gậy, thang tường, ròng rọc và mặt phẳng ngang.

Bài tập có kháng trở

Các bài tập này do người bệnh tự thực hiện, kháng lại sức cản hoặc kháng trở. Sức cản là một lực bên ngoài tác động theo hướng ngược lại với vận động của cơ thể đang tập luyện. Sức cản có thể là trọng lượng của chi thể hoặc cơ thể, sự kháng trở bằng tay của người tập, hoặc nguồn lực khác như tạ tay, bao cát, dụng cụ tập luyện.

Những bài tập này dựa trên nguyên lý quá tải, tức là gia tăng dần lực tải để tạo áp lực và thách thức cho cơ đang tập luyện. Có nhiều cách để quá tải, chẳng hạn như tăng mức kháng trở, tăng số hiệp và số lần lặp lại, tăng tốc độ tập luyện, giảm thời gian nghỉ ngơi hoặc kéo dài thời gian tập luyện. Tất cả các biện pháp tạo quá tải phải tăng dần để người bệnh có thể thích ứng với các thay đổi trong quá trình tập luyện.

Các loại bài tập kháng trở bao gồm: Bài tập đẳng trường, bài tập đẳng trương và bài tập đẳng động.

Bài tập kéo giãn

Bài tập thụ động này được thiết kế đặc biệt cho những người bệnh mắc phải tình trạng cơ hoặc nhóm cơ bị kéo dãn, thường xuất hiện dấu hiệu kém hoạt động. Mục tiêu của bài tập là giúp kéo dãn các mô mềm bị co rút. Các trường hợp hạn chế tầm vận động khớp thường do sự rút ngắn mô mềm, bao gồm cơ, tổ chức liên kết, bao khớp và da, thường xảy ra sau các tình huống như bất động lâu dài hoặc mất thăng bằng cơ. Tuy nhiên, không nên áp dụng bài tập này khi mất tầm vận động do di lệch, gãy xương, khớp.

Quá trình thực hiện bài tập này thông qua lực kéo giãn, có thể thực hiện bằng tay của người tập, dụng cụ hoặc bản thân người bệnh. Điều quan trọng là điều chỉnh lực kéo giãn sao cho đủ để tạo sức căng lên các cấu trúc mô mềm, nhưng không quá mạnh để gây đau hoặc chấn thương. Trong quá trình thực hiện, bệnh nhân cần cảm nhận sự kéo căng nhưng không đau, cơ trong cơ thể đang được kéo giãn.

Bài tập sức bền tim phổi

Bài tập tốt cho tim mạch nhưng cường độ thấp được lặp lại nhiều lần ở các nhóm cơ lớn là một phần quan trọng của chương trình phục hồi. Điều này giúp cải thiện các chức năng hoạt động hàng ngày như đi lại, chạy nhảy, leo cầu thang và nâng cao chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.

Mỗi bệnh nhân cần được thăm khám kỹ lưỡng và thiết lập một chương trình tập luyện riêng biệt dựa trên tình trạng sức khỏe và mục tiêu phục hồi của họ. Tập luyện sớm, liên tục và tăng dần cường độ là chìa khóa để đạt được kết quả tốt nhất trong quá trình phục hồi. Sự hỗ trợ của các bác sĩ và kỹ thuật viên có kinh nghiệm sẽ giúp bệnh nhân có một chế độ tập luyện phù hợp và an toàn nhất cho tình trạng của mình.

Một số lưu ý khi sử dụng phương pháp vận động trị liệu

Khi thực hiện phương pháp vận động trị liệu, đảm bảo bạn nhận được sự hỗ trợ tận tình từ các bác sĩ và kỹ thuật viên có kinh nghiệm. Đồng thời, cũng cần đảm bảo rằng bạn không gặp phải các tình trạng sau đây:

• Người bị gãy xương chưa được cố định hoặc xương chưa liền mạnh mẽ.
• Người đang trong quá trình hồi phục từ vết bỏng và đang chờ đợi ghép da mới.
• Người đang trải qua vấn đề bệnh lý về tim mạch hoặc huyết áp không ổn định.
• Người đang mắc các bệnh lý cấp như sốt cao, viêm nhiễm hoặc các vấn đề sức khỏe khác đang ảnh hưởng đến tình trạng tổng thể của cơ thể.

Phương pháp vận động trị liệu là một phương pháp phục hồi dựa trên cơ chế tự nhiên của cơ thể trong quá trình hồi phục tổn thương. Được áp dụng rộng rãi trong các nước phát triển và có hệ thống y tế hiện đại, phương pháp này đem lại hiệu quả đáng kể trong việc hỗ trợ sự phục hồi và tái tạo.

Xem thêm: Các bài tập vật lý trị liệu tại nhà an toàn, hiệu quả