Vi khuẩn nhuộm soi và những điều cần biết

Hiện nay, trong môi trường sống có rất nhiều loại vi khuẩn gây bệnh cho cơ thể con người. Tuy nhiên, các loại vi khuẩn lại gây ra các triệu chứng bệnh tương đồng nhau khiến quá trình xác định bệnh gặp nhiều khó khăn. Để phân biệt được bệnh do vi khuẩn nào gây ra thì vi khuẩn nhuộm soi là phương pháp được coi là hiệu quả nhất. Vậy vi khuẩn nhuộm soi được định nghĩa như thế nào? Cách thực hiện ra sao? Và có những tác dụng gì? Hãy tiếp tục tham khảo bài viết dưới đây nhé!

Vi khuẩn nhuộm soi là gì?

Như đã trình bày ở trên, vi khuẩn nhuộm soi là kỹ thuật nhuộm vi khuẩn từ mẫu bệnh phẩm, soi dưới kính hiển vi để quan sát hình thể, kích thước, cách sắp xếp, tính chất bắt màu. Từ đó các bác sĩ sẽ có được những đánh giá về các loại tế bào và mối quan hệ giữa vi khuẩn với tế bào.

Vi khuẩn nhuộm soi được đánh giá là phương pháp hiệu quả, thực hiện nhanh chóng, có độ chính xác cao. Tuy nhiên, kỹ thuật này đòi hỏi người thực hiện cần có nhiều kinh nghiệm.

Phương pháp vi khuẩn nhuộm soi sẽ giúp đánh giá chính xác, hiệu quả loại vi khuẩn người bệnh nhiễm phải

Tuỳ vào triệu chứng cụ thể của người bệnh, các bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp nhuộm vi khuẩn phù hợp. Bởi các loại vi khuẩn có tính chất bắt màu khác nhau.

Có nhiều phương pháp nhuộm soi vi khuẩn như nhuộm Gram, nhuộm xanh methylen, nhuộm Ziehl - Neelsen, nhuộm thấm bạc,... Trong đó có 3 phương pháp được các bác sĩ sử dụng nhiều nhất là nhuộm Gram, nhuộm xanh methylen, nhuộm Ziehl – Neelsen.

• Nhuộm xanh methylen: Đây là phiương pháp đơn giản sử dụng sự kết hợp của 2 loại điện tích trái dấu (thuốc nhuộm cation mang điện tích dương, màng tế bào vi khuẩn mang điện tích âm) để quan sát hình dạng tế bào. Phương pháp nhuộm xanh methylen được sử dụng trong phản ứng phình vỏ, định danh Corynebacterium diphtheriae.
• Nhuộm Gram: Phương pháp nhuộm Gram dựa trên sự khác nhau trong cấu tạo vách tế bào vi khuẩn Gram dương và Gram âm. Vi khuẩn Gram dương khi nhuộm soi vẫn giữa được màu tím của thuốc nhuộm, còn vi khuẩn âm sẽ bắt thành màu hồng fuchsin. Khi soi vi khuẩn trên kính hiển vi, các bác sĩ sẽ có những nhận định về hình thái và tính chất bắt màu của vi khuẩn.

Phương pháp nhuộm Gram là một trong những phương pháp được sử dụng nhiều trong vi khuẩn nhuộm soi

• Nhuộm Ziehl – Neelsen: Phương pháp này sử dụng 2 loại hoá chất nhuộm là carbol fuchsin và xanh methylen kết hợp với hỗn hợp acid-alcohol để phát hiện các trực khuẩn kháng cồn, kháng acid. Phương pháp này thường được sử dụng trong chẩn đoán bệnh lao phổi.

Cách thực hiện vi khuẩn nhuộm soi

Lấy bệnh phẩm

Bước đầu tiên trong quy trình thực hiện vi khuẩn nhuộm soi là lấy bệnh phẩm. Bệnh phẩm sẽ được lấy từ vị trí nhiễm khuẩn của người bệnh. Do vậy, tuỳ vào từng loại bệnh mà kỹ thuật lấy bệnh phẩm cũng sẽ có sự khác nhau. Chẳng hạn, với bệnh nhân bị nhiễm khuẩn đường ruột, mẫu bệnh phẩm sẽ là phân; người bị nhiễm khuẩn đường tiết niệu, mẫu bệnh phẩm sẽ là nước tiểu; người bệnh viêm màng não sẽ lấy dịch tuỷ não; bệnh nhân nhiễm khuẩn huyết thì sẽ lấy máu làm mẫu bệnh phẩm.

Do vi khuẩn có mặt ở khắp mọi nơi trong môi trường như đất, nước, không khí, cơ thể con người, nên lấy bệnh phẩm đúng là bước quan trọng nhất. Bởi nếu lấy bệnh phẩm không chuẩn, mọi kết quả xét nghiệm ở giai đoạn sau sẽ trở nên vô nghĩa.

Lấy mẫu bệnh phẩm là bước đầu tiên cũng như quan trọng nhất

Khi lấy mẫu bệnh phẩm cần tuân thủ đúng 3 nguyên tắc là:

• Đúng chỗ: Để có được kết quả chuẩn nhất cần lấy bệnh phẩm ở đúng vị trí có nhiều vi khuẩn và vi khuẩn đang nhân lên.
• Đúng thời điểm: Thời điểm lấy mẫu bệnh phẩm cũng vô cùng quan trọng và ảnh hưởng nhiều tới lượng vi khuẩn trong mẫu. Chẳng hạn, với người bệnh sử dụng kháng sinh nên lấy sau khu dừng dùng thuốc 24h hoặc nên lấy máu lúc người bệnh đang lên cơn sốt,…
• Vô khuẩn: Đây được coi là nguyên tắc quan trọng nhất. Bởi vi khuẩn tồn tại ở khắp mọi nơi ngoài môi trường. Nếu quá trình lấy mẫu không đáp ứng tiêu chí vô khuẩn thì kết quả xét nghiệm sẽ có thể bị nhầm. Khi vận chuẩn bệnh phẩm cần lưu ý cần phải vận chuyển nhanh nhất tới phòng xét nghiệm và được bảo quản ở nhiệt độ thích hợp.

Tiến hành thực hiện xét nghiệm

Sau khi phòng xét nghiệm tiếp nhận mẫu bệnh phẩm sẽ tiến hành đối chiếu thông tin trên mẫu bệnh phẩm và giấy xét nghiệm, từ đó tiến hành làm bản nhuộm soi phù hợp nhất. Tuỳ vào những suy đoán, các bác sĩ sẽ tiến hành chọn phương pháp nhuộm soi và thuốc nhuộm soi phù hợp nhất với từng loại vi khuẩn. Nhìn chung, có 3 phương pháp nhuộm được lựa chọn sử dụng nhiều nhất là nhuộm xanh methylen, nhuộm Gram và nhuộm Ziehl – Neelsen

Sau khi thực hiện nhuộm soi vi khuẩn xong, các kỹ thuật viên sẽ để tiêu bản khô tự nhiên hoặc sử dụng giấy thấm để thấm khô và tiến hành soi trên kính hiển vi quang học.

Tiêu bản sẽ được quan sát ở vật kính x10 và x40 nhằm mục đích:

• Đánh giá bước đầu xem tiêu bản đã được tẩy màu đúng chưa.
• Quan sát hình ảnh tế bào để xác định số lượng tế bào của bạch cầu đa nhân và tế bào biểu mô.

Tiếp đó, tiêu bản sẽ được quan sát ở vật kính dầu x100 để xác định:

• Hình dạng của vi khuẩn là: Cầu khuẩn, trực khuẩn, xoắn khuẩn, phẩy khuẩn, song cầu,...
• Vi khuẩn có kích thước to hay nhỏ, đồng đều hay đa hình thái.
• Tính chất bắt màu của vi khuẩn: Bắt màu đỏ (Gram âm), bắt màu tím (Gram dương), bắt màu xanh (xanh methylen) hay bắt màu hồng (nhuộm ziehl - Neelsen),...
• Cách sắp xếp của vi khuẩn: Đứng đơn lẻ hay theo cặp, xếp theo chuỗi,…

Để đạt được kết quả chính xác nhất, quá trình thực hiện xét nghiệm cần luôn được kiểm soát chất lượng bằng nội kiểm và ngoại kiểm.

Trả kết quả xét nghiệm

Sau khi đã quan sát và thu thập được đầy đủ thông tin, các kỹ thuật viên sẽ tiến hành trả kết quả xét nghiệm cuối cùng cho bác sĩ. Thông qua kết quả này, các bác sĩ sẽ có kết luận cuối cùng về bệnh mà người bệnh mắc phải. Từ đó, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ và phương pháp điều trị thích hợp.

Từ kết quả xét nghiệm các bác sĩ sẽ có kết luận cuối cùng về bệnh

Những lưu ý khi thực hiện vi khuẩn nhuộm soi

Mặc dù là kỹ thuật đơn giản, dễ thực hiện và kết quả có độ chính xác cao, nhưng khi thực hiện vi khuẩn nhuộm soi cũng cần lưu ý một số vấn đề:

• Người bệnh không nên tự ý lấy bệnh phẩm tại nhà, bởi đây là bước quan trọng nhất, ảnh hưởng tới kết quả cuối cùng.
• Cần liên hệ các nhân viên y tế hoặc đến các cơ sở y tế để lấy mẫu bệnh phẩm.

Hồng Anh

Nguồn: Tổng hợp