Bệnh nấm Actinomyces israelii: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Trong thế giới vi sinh vật, ranh giới giữa vi khuẩn và nấm đôi khi không thật sự rõ ràng. Bệnh nấm Actinomyces israelii là một minh chứng điển hình cho sự nhầm lẫn đó. Mặc dù mang tên gọi “nấm”, nhưng tác nhân gây bệnh lại chính là một loại vi khuẩn kỵ khí Gram dương. Khi có cơ hội, vi khuẩn này có thể phát triển trong các mô cơ thể, tạo thành những ổ viêm mạn tính, khối cứng và đường rò kéo dài.

Điểm khiến căn bệnh này trở nên phức tạp chính là quá trình diễn tiến âm thầm, khó phát hiện sớm và rất dễ nhầm với các bệnh khác như lao, nấm phổi hoặc thậm chí ung thư. Chính vì vậy, nhiều người bệnh thường chỉ được chẩn đoán khi tình trạng đã trở nên nghiêm trọng.

Bệnh nấm Actinomyces israelii là gì?

Bệnh nấm Actinomyces israelii là một dạng nhiễm khuẩn mạn tính, tác nhân chính là vi khuẩn Actinomyces israelii. Đây là loại vi khuẩn kỵ khí, thường trú ở khoang miệng, đường tiêu hóa và cơ quan sinh dục nữ. Trong điều kiện bình thường, chúng không gây hại. Tuy nhiên, khi niêm mạc bị tổn thương, vi khuẩn có thể xâm nhập vào mô và gây bệnh.

Điều thú vị là mặc dù mang tên “nấm”, nhưng Actinomyces israelii thực chất lại là vi khuẩn. Sự nhầm lẫn này xuất phát từ đặc điểm hình thái phân nhánh giống nấm dưới kính hiển vi.

Theo StatPearls - NIH, khoảng 70% trường hợp bệnh liên quan đến A. israelii hoặc A. gerencseriae. Đây là minh chứng cho thấy tầm quan trọng của loài vi khuẩn này trong y học lâm sàng.

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ gây bệnh

Bình thường, Actinomyces là thành phần quen thuộc trong hệ vi sinh của con người. Chúng sống cộng sinh trong khoang miệng và tiêu hóa mà không gây hại. Tuy nhiên, khi lớp bảo vệ tự nhiên bị phá vỡ, vi khuẩn này có thể đi sâu vào mô và gây viêm mạn tính.

Nguyên nhân phổ biến bao gồm:

• Tổn thương răng miệng do sâu răng, nhổ răng hoặc phẫu thuật.
• Bệnh lý phổi mạn tính như COPD, giãn phế quản.
• Thủ thuật ngoại khoa tại ổ bụng hoặc vùng sinh dục.
• Suy giảm miễn dịch khiến cơ thể khó kiểm soát vi khuẩn.

Theo MedlinePlus, nhiều ca bệnh bắt đầu từ vi khuẩn trong khoang miệng, sau đó lan dần ra các mô lân cận, hình thành những đường rò phức tạp.

Hãy duy trì vệ sinh răng miệng hằng ngày và khám nha khoa định kỳ để giảm nguy cơ nhiễm khuẩn tiềm ẩn.

Triệu chứng thường gặp của bệnh nấm Actinomyces israelii

Triệu chứng của bệnh thay đổi tùy thuộc vào vị trí vi khuẩn xâm nhập:

• Vùng miệng, hàm và mặt: Xuất hiện các khối sưng cứng, có thể tạo đường rò chảy mủ. Dịch mủ đôi khi chứa các hạt vàng li ti gọi là “sulfur granules”, đặc trưng cho bệnh.
• Phổi: Người bệnh thường ho kéo dài, có thể kèm máu trong đờm, đau tức ngực. Các biểu hiện này khiến bệnh dễ bị nhầm lẫn với lao phổi.
• Ổ bụng và vùng sinh dục nữ: Xuất hiện khối viêm mạn tính, đau bụng hoặc rối loạn tiêu hóa, có khi ảnh hưởng đến chu kỳ kinh nguyệt hoặc khả năng sinh sản.

Một nghiên cứu trên PubMed cho thấy, trong các ca bệnh liên quan đến hệ thần kinh trung ương, A. israelii chiếm đến 41,5%. Điều này chứng minh bệnh có thể tác động đến nhiều cơ quan, không chỉ giới hạn ở răng miệng hay phổi.

Nếu bạn có triệu chứng bất thường kéo dài, hãy đến cơ sở y tế uy tín để kiểm tra, thay vì tự ý dùng thuốc hoặc trì hoãn thăm khám.

Bệnh nấm Actinomyces israelii có lây không?

Một câu hỏi thường gặp là bệnh nấm Actinomyces israelii có lây hay không. Theo CDC, căn bệnh này không lây truyền từ người sang người. Vi khuẩn chỉ phát triển thành bệnh khi cơ thể người mắc có điều kiện thuận lợi, chẳng hạn như niêm mạc bị tổn thương hoặc hệ miễn dịch suy yếu.

Điều đó có nghĩa là việc tiếp xúc hay sinh hoạt chung với người bệnh không làm tăng nguy cơ lây nhiễm. Thay vào đó, thói quen sống lành mạnh, giữ vệ sinh răng miệng và phòng tránh bệnh mạn tính mới là yếu tố bảo vệ quan trọng.

Chủ động kiểm soát sức khỏe, khám định kỳ và chăm sóc răng miệng đúng cách sẽ giúp bạn hạn chế nguy cơ mắc bệnh.

Chẩn đoán và phương pháp điều trị hiệu quả

Chẩn đoán

Để chẩn đoán chính xác, bác sĩ thường dựa vào sự kết hợp giữa:

• Khám lâm sàng và hình ảnh y học như X-quang hoặc CT scan.
• Sinh thiết mô để quan sát vi thể.
• Nuôi cấy vi khuẩn trong môi trường kỵ khí nhằm xác định chính xác tác nhân gây bệnh.

Điều trị

Điều trị bệnh thường đòi hỏi thời gian dài. Theo UpToDate và Mayo Clinic Labs:

• Kháng sinh: Penicillin hoặc amoxicillin liều cao được xem là lựa chọn chính, dùng kéo dài nhiều tháng.
• Phẫu thuật: Chỉ định trong trường hợp có ổ áp xe hoặc đường rò phức tạp.
• Lưu ý: Thuốc metronidazole không có hiệu quả đối với Actinomyces, nên không được dùng đơn lẻ.

Điều trị bệnh nấm Actinomyces israelii cần kiên trì. Nếu dừng thuốc sớm, bệnh có thể tái phát và khó kiểm soát hơn.

Khi đã được chỉ định phác đồ điều trị, hãy tuân thủ đầy đủ và tái khám theo lịch hẹn để đảm bảo hiệu quả lâu dài.

Bệnh nấm Actinomyces israelii là một dạng nhiễm khuẩn hiếm gặp, có tiến triển chậm và dễ gây biến chứng nếu phát hiện muộn. Dù bệnh không lây từ người sang người, nhưng lại có thể ảnh hưởng đến nhiều cơ quan trong cơ thể.

Việc duy trì thói quen chăm sóc răng miệng, phòng ngừa bệnh phổi mạn tính và đi khám khi có dấu hiệu bất thường sẽ giúp hạn chế nguy cơ. Quan trọng hơn, điều trị sớm và đúng phác đồ y tế sẽ giúp người bệnh hồi phục tốt hơn.