Vi khuẩn Shigella dysenteriae: Tác nhân gây lỵ trực khuẩn và các biện pháp phòng ngừa

Vi khuẩn Shigella dysenteriae (serotype 1) là nguyên nhân gây ra các bệnh lý như lỵ trực khuẩn ở người. Nếu không được phát hiện và điều trị sớm, bệnh có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng như mất nước, rối loạn điện giải, và thậm chí đe dọa tính mạng. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về Shigella dysenteriae, bao gồm nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị, và các biện pháp phòng ngừa hiệu quả đối với bệnh này.

Shigella là gì?

Shigella là một loại vi khuẩn Gram âm, không có vỏ bọc, không lông, không di động và không tạo bào tử. Vi khuẩn này là tác nhân gây ra bệnh lỵ trực khuẩn ở người. Shigella được chia thành 4 nhóm chính gồm: Shigella dysenteriae, Shigella flexneri, Shigella boydii, và Shigella sonnei.

Vi khuẩn Shigella có thể tồn tại trong nước ô nhiễm, thực phẩm chưa nấu chín, hoặc trên bề mặt tiếp xúc trong thời gian ngắn. Trong điều kiện thuận lợi, vi khuẩn có thể sống trong thực phẩm từ vài giờ đến vài ngày, nhưng dễ bị tiêu diệt khi tiếp xúc với nhiệt độ cao, ánh sáng mặt trời hoặc các chất khử trùng thông thường.

Shigella dysenteriae là gì?

Ở người nhiễm bệnh, vi khuẩn Shigella dysenteriae được đào thải qua phân. Các nguyên nhân phổ biến dẫn đến nhiễm Shigella bao gồm: Sử dụng nước bị nhiễm khuẩn, ăn thực phẩm chế biến từ nguồn nước ô nhiễm, hoặc tiếp xúc trực tiếp với người mắc bệnh. Mọi người đều có nguy cơ bị nhiễm, nhưng trẻ em dưới 3 tuổi là đối tượng dễ mắc bệnh hơn.

Vi khuẩn Shigella dysenteriae gây bệnh gì?

Vi khuẩn Shigella là tác nhân gây ra bệnh lỵ trực khuẩn, một bệnh nhiễm trùng đường ruột nghiêm trọng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời.

Lỵ trực khuẩn do Shigella

Lỵ trực khuẩn là một bệnh đường ruột đặc trưng bởi tình trạng tiêu chảy kèm máu và chất nhầy, thường đi kèm với đau quặn bụng, sốt cao và mệt mỏi. Bệnh không chỉ gây tiêu chảy đơn thuần mà còn có thể dẫn đến hội chứng tán huyết - ure huyết (HUS), đặc biệt ở trẻ em, do độc tố Shiga gây tổn thương tế bào nội mô mạch máu nhỏ. Ở giai đoạn nặng, người bệnh có thể đi ngoài liên tục, mất nước nghiêm trọng và rối loạn điện giải, dẫn đến nguy cơ tử vong nếu không được điều trị. Nhóm nguy cơ cao bao gồm trẻ em dưới 5 tuổi, người già, và người suy giảm miễn dịch.

Việc điều trị bao gồm kháng sinh theo kháng sinh đồ, bù nước, và kết hợp với chế độ dinh dưỡng hợp lý để cải thiện sức khỏe.

Viêm dạ dày ruột do Shigella

Mặc dù Shigella chủ yếu gây bệnh lỵ trực khuẩn, một số trường hợp nhiễm khuẩn Shigella thể nhẹ có thể biểu hiện dưới dạng viêm dạ dày ruột cấp tính. Bệnh thường biểu hiện bằng tiêu chảy không có máu, đau bụng, buồn nôn, nôn ói, sốt và đau nhức toàn thân.

Trong trường hợp không bù nước kịp thời, người bệnh có nguy cơ mất nước nặng với các triệu chứng như tiểu ít, mắt trũng, miệng khô, và suy nhược. Nhóm nguy cơ cao bao gồm trẻ nhỏ, người già, và bệnh nhân suy giảm miễn dịch.

Tuy nhiên, nếu tiêu chảy có máu hoặc chất nhầy, rất có thể bệnh nhân mắc lỵ trực khuẩn thay vì chỉ bị viêm dạ dày ruột thông thường. Việc điều trị bao gồm bù nước, chăm sóc triệu chứng, và sử dụng kháng sinh nếu có chỉ định từ bác sĩ.

Lưu ý rằng Shigella Shigae lây lan chủ yếu qua đường tiêu hóa, thường qua nước uống hoặc thực phẩm bị nhiễm khuẩn. Vì vậy, việc duy trì vệ sinh cá nhân và đảm bảo thực phẩm sạch sẽ là yếu tố quan trọng trong việc phòng ngừa bệnh.

Điều trị nhiễm khuẩn Shigella

Khi trẻ em mắc phải vi khuẩn Shigella dysenteriae, cha mẹ có thể điều trị bằng các phương pháp sau:

• Thuốc kháng sinh: Azithromycin, ceftriaxone hoặc ciprofloxacin theo chỉ định bác sĩ để giảm nhiễm trùng và thời gian bệnh. Việc sử dụng kháng sinh cần dựa trên kết quả kháng sinh đồ do tỷ lệ kháng ciprofloxacin đang gia tăng.
• Bù nước: Khuyến khích trẻ uống nước, sữa hoặc dung dịch điện giải. Tránh nước ép trái cây có đường và đồ uống có ga vì có thể làm nặng thêm tiêu chảy.
• Nhập viện nếu mất nước: Truyền dịch qua tĩnh mạch hoặc sử dụng ống thông mũi - dạ dày khi cần thiết.
• Ăn uống: Bắt đầu với thức ăn lỏng, sau đó chuyển dần sang đồ ăn đặc.
• Thuốc hỗ trợ: Dùng paracetamol hoặc ibuprofen giảm sốt, đau bụng. Không sử dụng thuốc cầm tiêu chảy như loperamide vì có thể làm bệnh nặng hơn.

Ở người lớn

Đối với người lớn, có thể điều trị bệnh bằng các cách:

• Kháng sinh: Azithromycin, ceftriaxone hoặc ciprofloxacin theo chỉ định bác sĩ.
• Bù nước: Uống nước, dung dịch điện giải; tránh đồ uống có đường. Uống từng ngụm nhỏ nếu có nôn mửa để tránh mất nước thêm.
• Chế độ ăn: Ăn nhẹ, tránh thực phẩm nhiều dầu mỡ, cay nóng.
• Thuốc hỗ trợ: Paracetamol hoặc ibuprofen có thể giúp giảm sốt và đau, nhưng tuyệt đối tránh thuốc cầm tiêu chảy nếu có tiêu chảy phân máu hoặc nhầy.

Bên cạnh đó, nếu bệnh không cải thiện trong 48 giờ hoặc có triệu chứng nặng như nôn nhiều, mất nước, sốt cao, phân lẫn máu, cần đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế ngay..

Bên cạnh đó, nếu bệnh không cải thiện trong 48 giờ hoặc có triệu chứng nặng như nôn nhiều, mất nước, sốt cao, phân lẫn máu, cần đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế ngay.

Biện pháp phòng ngừa lây nhiễm vi khuẩn Shigella

Để bảo vệ cơ thể khỏi lây nhiễm bởi vi khuẩn Shigella dysenteriae, cần lưu ý những biện pháp phòng ngừa sau:

• Rửa tay kỹ bằng xà phòng sau khi đi vệ sinh, thay tã, nấu ăn và trước khi ăn.
• Đeo găng tay khi xử lý bô trẻ và vệ sinh bô bằng nước nóng.
• Không dùng chung đồ dùng cá nhân.
• Người bệnh không nấu ăn cho người khác.
• Giặt riêng quần áo, chăn màn của người bệnh bằng nước nóng.
• Làm sạch nhà vệ sinh hàng ngày bằng dung dịch khử khuẩn.
• Ăn chín, uống sôi, tránh thực phẩm chưa nấu chín.
• Người bệnh nghỉ làm, nghỉ học ít nhất 48 giờ sau khi hết triệu chứng để tránh lây nhiễm.
• Thông báo cho những người tiếp xúc gần để theo dõi triệu chứng.

Vi khuẩn Shigella dysenteriae là một tác nhân gây bệnh nghiêm trọng với các triệu chứng như tiêu chảy, đau bụng và sốt, có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời. Việc phát hiện và điều trị sớm bệnh nhiễm trùng này không chỉ giúp ngăn ngừa các rủi ro sức khỏe mà còn giảm thiểu khả năng lây lan trong cộng đồng. Để phòng ngừa, việc duy trì vệ sinh cá nhân, ăn uống an toàn, và bảo vệ sức khỏe trong môi trường có nguy cơ cao là cực kỳ quan trọng. Nếu có dấu hiệu nhiễm bệnh, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ ngay để được chăm sóc y tế kịp thời.