Vì sao cần quan tâm hơn đến bệnh võng mạc đái tháo đường?

Những người mắc đái tháo đường tiến triển thành võng mạc đái tháo đường khi không được phát hiện và điều trị sớm, đáy mắt tổn thương sẽ rất nặng nề và gây ra những hậu quả như phù hoàng điểm, bong võng mạc, xuất huyết võng mạc,… dẫn đến mù lòa.

Bệnh võng mạc đái tháo đường là gì?

Bệnh võng mạc đái tháo đường là những thay đổi ở võng mạc (danh từ dân gian thường gọi là đáy mắt) của người bị đái tháo đường có thể đưa đến giảm thị lực hoặc mù.

Vì sao võng mạc của người đái tháo đường bị tổn thương?

Đường huyết tăng cao sẽ làm tổn thương đến cấu trúc của mạch máu ở đáy mắt, mạch máu bị biến dạng, tăng tính thấm (xuất huyết và xuất tiết do các thành phần của máu thấm qua thành mạch vào võng mạc), mạch máu bị tổn thương gây thiếu máu tại võng mạc, phù nề. Khi võng mạc thiếu máu, sẽ xuất hiện các mạch máu mới; tuy nhiên các mạch máu mới này có thể phát sinh không theo vị trí cơ thể học bình thường (gây tăng nhãn áp) và rất dễ bị vỡ, gây ra các mảng xuất huyết ở võng mạc, xuất huyết vào dịch kính có thể gây mù cấp tính.

Ngoài ra nếu vùng hoàng điểm bị phù nề cũng gây giảm thị lực (hoàng điểm là nơi vùng ở võng mạc nhận hình ảnh trung tâm, màu sắc và các chi tiết của hình ảnh).

Vì sao cần quan tâm đến bệnh võng mạc đái tháo đường?

Theo ước tính của các nghiên cứu dịch tễ, khoảng 1/3 người bệnh đái tháo đường có tổn thương ở đáy mắt, trong số này khoảng 5 - 10% có thể giảm thị lực hoặc mù do mạch máu tăng sinh hoặc thoái hóa hoàng điểm.

Tuy nhiên nguy cơ trong đời của người đái tháo đường tuýp 2 bị bệnh võng mạc đái tháo đường là 50 - 60%, còn đái tháo đường tuýp 1 có thể là 90%. Tình trạng này có vẻ xấu hơn ở các nước đang phát triển do việc chăm sóc đái tháo đường chưa được toàn diện.

Triệu chứng của bệnh võng mạc đái tháo đường là gì?

Trong giai đoạn đầu, người bệnh có thể không cảm thấy thay đổi gì về thị lực. Tuy nhiên nếu có xuất huyết trong dịch kính do vỡ các mạch máu tân tạo tăng sinh có thể mù cấp tính. Nếu hoàng điểm bị tổn thương người bệnh đó thể thấy những vùng mờ khi nhìn một hình ảnh (gọi là ám điểm) hoặc các hình ảnh phần nào bị biến dạng.

Những yếu tố nào tạo thuận lợi cho bệnh võng mạc đái tháo đường xuất hiện?

Các yếu tố chính là thời gian dài bị bệnh đái tháo đường, đường huyết tăng cao, tăng huyết áp.

Ngoài ra có một số yếu tố khác cũng được nhắc đến, nhất là khi có phù hoàng điểm: Tuổi cao, hút thuốc lá, rối loạn mỡ máu, xơ vữa động mạch.

Làm sao để phát hiện bệnh võng mạc đái tháo đường?

Do bệnh không có triệu chứng hoặc triệu chứng không rõ ràng trong giai đoạn đầu, việc khám mắt định kỳ rất quan trọng để phát hiện bệnh sớm.

Bệnh nhân đái tháo đường tuýp 2 cần được đo thị lực và khám đáy mắt ngay khi mới chẩn đoán, nếu bình thường sẽ khám lại sau 2 năm. Nếu bất thường tùy theo mức độ tổn thương, cần khám lại sau 3, 6 tháng hoặc 1 năm. Đái tháo đường tuýp 1 khám đáy mắt 5 năm sau chẩn đoán, sau đó tiếp tục khám để tầm soát theo quy trình như đái tháo đường tuýp 2.

Để tầm soát nhất là ở vùng sâu vùng xa, Liên đoàn Đái tháo đường Quốc tế khuyến cáo chụp hình đáy mắt không giãn đồng tử bằng máy ảnh, sau đó nếu có bất thường sẽ hỏi ý kiến chuyên khoa.

Tại các bệnh viện, bệnh nhân thường được khám đáy mắt bằng đèn soi hoặc chụp ảnh có nhỏ thuốc giãn đồng tử hoặc dùng kính hiển vi đèn khe.

Bệnh nhân đái tháo đường vốn dĩ đã phải tiết chế trong sinh hoạt rất nhiều, nếu gặp biến chứng, ảnh hưởng đến đôi mắt sẽ còn gặp vô vàn những khó khăn. Vì thế nên những đợt khám tầm soát sẽ giúp người dân có thể phát hiện căn bệnh đái tháo đường và biến chứng võng mạc đái tháo đường để có thể có những biện pháp phòng ngừa, điều trị sớm.

Tất cả những người mắc bệnh đái tháo đường đều có nguy cơ suy giảm thị lực, vì vậy việc khám mắt định kỳ, điều trị kịp thời sẽ giúp ngăn ngừa phần lớn nguy cơ mất thị lực do đái tháo đường.

Việc được khám tầm soát mang nhiều lợi ích to lớn đối với người dân, không chỉ giúp họ yên tâm sống vui, khỏe với bệnh của mình mà còn được can thiệp sớm, tăng cơ hội điều trị hiệu quả nếu phát hiện ra bệnh. Điều quan trọng là tất cả những bệnh nhân đái tháo đường phải thường xuyên được tầm soát võng mạc đái tháo đường để ngăn sự tiến triển và phát triển của suy giảm thị lực do đái tháo đường gây ra.

Chính vì vậy, không chỉ trong các đợt tầm soát miễn phí này mà tất cả các bệnh nhân mắc bệnh đái tháo đường nên thường xuyên thăm khám mắt mỗi 6 tháng hoặc 1 năm 1 lần để nếu phát hiện ra biến chứng mắt, bệnh võng mạc đái tháo đường sẽ được điều trị sớm, tăng cơ hội phục hồi, giảm gánh nặng về chi phí và chất lượng cuộc sống.