Vì sao mẹ bầu cần xét nghiệm nhóm máu Rh?

Hãy tham khảo bài viết sau đây để tìm hiểu tất cả thông tin về hệ nhóm máu Rh, ý nghĩa của việc xét nghiệm nhóm máu Rh trong việc truyền và nhận máu cũng như trong sản khoa là như thế nào, những người mang nhóm máu Rh mà mang thai thì cần lưu ý gì?

Nhóm máu Rh là gì?

Nhóm máu Rh và ABO là hai hệ nhóm máu quan trọng nhất trong truyền máu

Hội Truyền máu quốc tế đã công nhận vào năm 2019 rằng có tới 39 hệ nhóm máu hồng cầu với 367 kháng nguyên khác nhau. Trong đó, hai hệ nhóm máu quan trọng nhất trong hoạt động truyền máu là ABO và Rh.

Vậy, so với nhóm máu ABO, nhóm máu Rh là gì? Liên quan đến truyền máu, nhóm máu Rh là hệ nhóm máu quan trọng thứ hai sau hệ nhóm máu ABO và độc lập với nhóm máu hệ ABO.

Hệ Rh có khoảng 50 loại kháng nguyên, hầu hết là kháng nguyên yếu (trừ kháng nguyên D), được ký hiệu bằng các chữ C, D, E, c, d, e. Trong đó 5 loại kháng nguyên phổ biến nhiều hơn đó là D, C, c, E và e. Trong 5 loại này, kháng nguyên D có vai trò quan trọng nhất trong y học.

Người có kháng nguyên D trên hồng cầu được gọi là người có Rh dương tính, ký hiệu Rh(+), người không có kháng nguyên D trên hồng cầu được gọi là nhóm máu Rh âm, ký hiệu Rh(-). Kháng thể D (anti D) thường không có trong huyết tương của cả người Rh dương tính và Rh âm tính.

Đa số người Việt Nam đều mang nhóm máu Rh(+), chỉ có khoảng 0,04 đến 0,07% dân số có nhóm máu Rh(-). Như vậy Rh(-) được xem là nhóm máu hiếm. Nhóm máu Rh(-) bình thường sẽ không ảnh hưởng gì đến sức khỏe nhưng lại giữ vai trò quan trọng trong một số trường hợp đặc biệt như mang thai, truyền máu...

Xét nghiệm nhóm máu Rh để làm gì?

Vai trò của xét nghiệm máu 

Khi người bệnh cần truyền máu, việc xét nghiệm máu giúp lựa chọn đơn vị máu truyền phù hợp.

Với người muốn đăng ký hiến máu, nội tạng, mô và tủy xương, xét nghiệm máu còn được dùng để xác định và đánh giá độ tương thích của người cho và người nhận.

Với phụ nữ có thai, xét nghiệm máu giúp kiểm soát các nguy cơ có thể xảy đến do bất đồng nhóm máu giữa mẹ và con.

Vì sao cần lưu ý xét nghiệm nhóm máu Rh(-)?

Cần xét nghiệm để nhận biết người có nhóm máu Rh(-) thuộc nhóm máu hiếm

Trong sản khoa và các trường hợp truyền máu, hiến máu, việc xét nghiệm nhóm máu Rh(+) hay Rh(-) có ý nghĩa rất lớn. Nếu một người có nhóm máu Rh(-) chỉ có thể nhận máu từ người có nhóm máu Rh(-). Còn người mang nhóm máu Rh(+) lại có thể nhận máu từ người mang nhóm máu Rh(+) hoặc Rh(-).

Trong trường hợp người mang nhóm Rh(-) nhận máu lần đầu tiên từ người có nhóm Rh(+), có thể sẽ chưa xảy ra tai biến ngay lập tức. Tuy nhiên sau khi truyền máu được 10 - 15 ngày, cơ thể sẽ sinh ra kháng thể anti D, nồng độ kháng thể đạt tối đa sau 2 - 4 tháng. Lúc này nếu người Rh(-) tiếp tục nhận máu lần thứ hai từ người Rh(+) có thể sẽ xảy ra tai biến nguy hiểm.

Tai biến trong truyền máu luông được yêu cầu phải chú ý đặc biệt vì đây là một trong những tai biến y khoa nguy hiểm, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và tính mạng của bệnh nhân. Do vậy trước khi truyền máu hay phẫu thuật, cần thiết phải xét nghiệm nhóm máu của người nhận, bao gồm cả hệ Rh để tránh những rủi ro có thể xảy ra.

Phụ nữ mang thai phải xét nghiệm nhóm máu Rh

Đối với phụ nữ đang mang thai, việc kiểm tra nhóm máu hệ Rh là vô cùng quan trọng nhằm hạn chế tối đa những tai biến do bất đồng nhóm máu mẹ con. Những trường hợp tai biến gồm:

Trường hợp 1

Khi người mẹ có nhóm máu Rh(+) và thai nhi có nhóm máu Rh(-), nếu như không bị chấn thương hay chảy máu thì máu của mẹ sẽ không tiếp xúc với máu của thai nhi. Tuy nhiên quá trình sinh đẻ sẽ tạo ra sự tiếp xúc và gây ra những phản ứng bất lợi.

Trường hợp 2

Khi người mẹ có nhóm máu Rh(-) và thai nhi có nhóm máu Rh(+), cơ thể người mẹ sẽ phản ứng và xem máu của thai nhi như một kháng nguyên lạ, từ đó mẹ sản sinh ra kháng thể anti D chống lại máu của con. Ở lần mang thai đầu tiên, lượng kháng thể anti D này chưa đủ để gây ra sự nguy hiểm. Tuy nhiên kể từ lần mang thai thứ hai, nếu thai nhi tiếp tục có nhóm máu Rh(+) thì sẽ tạo ra sự bất đồng nhóm máu nguy hiểm.

Kháng thể anti D từ lần mang thai trước sẽ đi qua nhau thai và xâm nhập vào máu của thai nhi, phá hủy hồng cầu. Lượng hồng cầu bị chết quá lớn dẫn đến bào thai bị thiếu máu, có nguy cơ sảy thai, thai lưu và có thể gây tử vong cho cả mẹ và bé.

Nếu những đứa trẻ bị bất đồng nhóm máu mẹ con được sinh ra sẽ có nguy cơ bị vàng da, tán huyết. Người mẹ có nhóm máu Rh(-) sẽ gặp nguy hiểm và khó khăn trong những lần mang thai sau nếu như không có biện pháp can thiệp kịp thời.

Hiện nay có nhiều phụ nữ có nhóm máu Rh âm vẫn có thể sinh con một cách an toàn, thậm chí sinh nhiều lần. Do đó, người có nhóm máu Rh(-) không cần lo lắng, chỉ cần tuân thủ theo sự tư vấn và khuyến cáo của bác sĩ nhằm loại bỏ những khả năng có thể dẫn đến tai biến. 

Mẹ bầu thuộc nhóm máu Rh dương tính không cần lo lắng

Mẹ bầu có nhóm máu Rh(-) cần lưu ý?

Thông thường, nếu mẹ bầu mang nhóm máu Rh(+) thì không phải lo lắng gì. Tuy nhiên, nếu kết quả xét nghiệm cho thấy mẹ bầu mang nhóm máu Rh(-), bác sĩ sẽ đề nghị xét nghiệm nhóm máu Rh cho người chồng của sản phụ. Nếu người chồng có nhóm máu Rh(-) thì bác sĩ sẽ không cần can thiệp, chỉ theo dõi thai kỳ. Nếu người chồng có nhóm máu Rh(+) thì sản phụ cần làm xét nghiệm kháng thể D vào thời gian từ tuần thai thứ 20 cho đến tuần thai thứ 28 của thai kỳ. Xét nghiệm anti-D cho thấy:

• Nếu mẹ bầu mang nhóm máu Rh(-) và có kháng thể D (+) thì chỉ cần theo dõi sát sao thai kỳ, theo dõi em bé sau khi sinh, đặc biệt là theo dõi bé ở giai đoạn nhũ nhi.
• Nếu mẹ có nhóm máu Rh(-) và có kháng thể D (-) thì thai phụ bắt buộc phải được tiêm dự phòng anti - D Immunoglobulin, được thực hiện vào 3 thời điểm thai 28 tuần, thai 34 tuần và 72 giờ sau sinh.

Như vậy, mỗi người nên thực hiện xét nghiệm nhóm máu để chú ý trong những trường hợp đặc biệt như truyền máu, hiến máu và mang thai. Nhóm máu Rh(+) hay Rh(-) còn mang tính di truyền, do đó các cặp vợ chồng cũng nên làm xét nghiệm nhóm máu của mình để đảm bảo con sinh được an toàn.

Quỳnh Trang

Nguồn tham khảo: Tổng hợp