Virus HIV lây qua đường nào? Con đường nào ngắn nhất làm lây nhiễm HIV/AIDS?

Hầu hết ai cũng đã từng nghe đến HIV/AIDS, tuy nhiên rất ít người hiểu đúng về căn bệnh này? Vậy, HIV lây qua đường nào? Bài viết dưới đây Nhà thuốc Long Châu sẽ giúp các bạn tìm câu trả lời cho vấn đề này.

Virus HIV lây qua đường nào?

HIV/AIDS là gì?

Trước khi giải đáp thắc mắc HIV lây qua đường nào, hãy cùng tìm hiểu về vấn đề HIV/AIDS là gì?

HIV là một hội chứng gây suy giảm hệ miễn dịch ở người do mắc phải virus HIV (Human Immunodeficiency) thuộc họ Retroviridae. Khi xâm nhập vào cơ thể, virus HIV nhân lên và tấn công vào các đại thực bào, các lympho bào T của hệ miễn dịch ở người. Kết quả là làm suy giảm chức năng miễn dịch, tạo điều kiện cho các vi khuẩn gây hại phát triển hoặc xâm nhập vào cơ thể gây ra các bệnh lý nhiễm trùng và ung thư khác nhau, thậm chí là tử vong.

AIDS là căn bệnh có thể phát triển ở những người nhiễm virus HIV. Đây là giai đoạn nặng nhất và được coi là giai đoạn cuối của quá trình nhiễm HIV. Bệnh được thể hiện bởi các bệnh nhiễm trùng cơ hội, các bệnh ung thư và những căn bệnh liên quan đến rối loạn miễn dịch dẫn đến tử vong. Tuy nhiên, không phải một người nhiễm HIV sẽ phát triển thành AIDS bởi nó còn tùy thuộc vào hành vi và các đáp ứng miễn dịch của từng người.

Như vậy, người mắc bệnh AIDS chắc chắn là đã nhiễm phải virus HIV. Vậy virus HIV lây qua đường nào?

Virus HIV xâm nhập và tấn công hệ miễn dịch của người mắc phải

Virus HIV lây qua đường nào?

Cho đến hiện tại, người ta đã tìm thấy virus HIV trong các dịch thể như máu, các sản phẩm của máu, dịch âm đạo, tinh dịch, trực tràng, sữa mẹ, dịch não tủy dịch não tủy, sữa mẹ, nước mắt, nước bọt và mồ hôi. Tuy nhiên, virus HIV chỉ lây truyền qua 3 con đường chủ yếu là qua đường máu, qua quan hệ tình dục và lây truyền từ mẹ sang con.

HIV lây nhiễm qua đường máu

Khi virus HIV xâm nhập vào cơ thể qua đường máu, chúng sẽ tác động trực tiếp lên tế bào lympho T - hàng rào phòng tuyến giúp cơ thể chống lại các yếu tố gây hại. Từ đó, HIV sẽ vô hiệu hóa lympho T và gây ảnh hưởng đến hệ miễn dịch. Các con đường lây nhiễm HIV qua đường máu có thể là:

• Sử dụng các dụng cụ xuyên chích xuyên qua da và không được vô khuẩn như dùng chung bơm kim tiêm, kim xăm trổ, kim xâu tai, kim châm cứu, dao cạo râu và các dụng cụ sắc nhọn khác. Nguy cơ lây nhiễm liên quan đến số lần tiêm chích và dùng chung dụng cụ tiêm chích là cao hơn cả.
• Lây nhiễm virus tại cơ sở y tế qua các dụng cụ y tế chưa được vô trùng như dụng cụ phẫu thuật, dụng cụ khám chữa bệnh… có xuyên qua da.
• Người chăm sóc bệnh nhân HIV/AIDS dễ bị lây nhiễm HIV qua các vết thương hở rỉ máu, dịch khi tiếp xúc trực tiếp với máu và dịch sinh học của người bệnh HIV.
• Dao kéo cắt phải tay, bị kim tiêm đâm phải tay, giẫm phải kim có dính máu người bệnh... do tai nạn rủi ro nghề nghiệp (chủ yếu là các nhân viên y tế).
• Truyền máu hoặc các chế phẩm từ máu như hồng cầu, huyết tương… mà không quá sàng lọc HIV.

Virus HIV lây truyền qua đường máu

HIV lây nhiễm qua hoạt động tình dục không an toàn

HIV lây qua con đường nào? Virus HIV rất dễ lây truyền qua đường tình dục. Những đối tượng mang virus HIV khi quan hệ tình dục sẽ lây nhiễm HIV cho bạn tình. Tỷ lệ lây nhiễm HIV sau mỗi lần quan hệ tình dục không an toàn ước tính khoảng 0,1 - 1% và tỷ lệ này sẽ gia tăng theo tần suất quan hệ. Trong khi đó, quan hệ tình dục với người bị nhiễm HIV có bảo vệ bằng bao cao su sẽ đạt độ an toàn lên tới 90 - 95% nếu thực hành đúng cách.

Virus HIV lây truyền qua đường tình dục qua 3 hình thức: 

• Tình dục qua hình thức dương vật - âm đạo.
• Tình dục qua hình thức dương vật - hậu môn.

• Tình dục qua hình thức dương vật - miệng.

Khả năng lây truyền qua đường hậu môn chiếm tỷ lệ cao nhất, tiếp đến là quá đường âm đạo và thấp nhất là qua đường miệng (hiếm gặp). Tuy nhiên, nếu trong miệng có vết trầy xước hoặc chảy máu chân răng thì vẫn có khả năng lây nhiễm virus HIV.

Tỷ lệ lây nhiễm HIV qua đường tình dục không bảo vệ khá cao

HIV lây truyền từ mẹ sang con

Người mẹ bị nhiễm virus HIV thì con sinh ra bị lây nhiễm HIV có tỷ lệ khoảng 30%. Trẻ sơ sinh bị nhiễm virus HIV, khả năng sống được không quá 3 năm.

Virus HIV lây truyền qua đường từ mẹ sang con qua 3 cách:

• Khi mang thai: Virus HIV sẽ xâm nhập vào cơ thể thai nhi qua nhau thai.
• Khi sinh đẻ: Virus HIV có trong nước ối, dịch tử cung và dịch âm đạo của mẹ, xâm nhập vào cơ thể trẻ sơ sinh qua niêm mạc mắt, mũi, miệng hoặc xây xát trong quá trình chuyển dạ.
• Khi cho con bú: Virus HIV có trong sữa mẹ. Do đó, trẻ bị nhiễm HIV khi bú sữa mẹ hoặc qua các vết nứt ở núm vú mẹ.

Tuy nhiên, vẫn có những trường hợp hiếm gặp khi mẹ bị nhiễm HIV, nhưng khi trẻ sinh ra âm tính với virus HIV.

HIV có thể lây truyền từ mẹ sang con qua sữa mẹ

Như vậy, có 3 con đường chính lây nhiễm virus HIV. Và qua đó cũng cho thấy con đường ngắn nhất làm lây nhiễm HIV/AIDS là tiêm chích và quan hệ tình dục không an toàn (nhất là quan hệ đồng giới nam - nam).

HIV lây nhiễm ở giai đoạn nào?

Các giai đoạn của bệnh HIV/AIDS là:

Giai đoạn phơi nhiễm (giai đoạn cửa sổ - ARS): Trong vòng 1 - 2 tháng sau khi virus HIV xâm nhập vào cơ thể, có 40 - 90% người bệnh thấy xuất hiện các triệu chứng giống bệnh cúm mùa như sốt (38 - 40 độ C), ra mồ hôi trộm, ho, viêm họng, đau nhức cơ khớp, mỏi mệt, nổi nhiều hạch... Đây là thời kỳ virus di chuyển vào trong máu và nhân rộng với số lượng lớn. Các triệu chứng sưng hạch, viêm là phản ứng viêm của hệ miễn dịch.

Khoảng 2 - 3 tháng sau đó, cơ thể người bệnh sinh ra kháng thể đặc hiệu và xét nghiệm sàng lọc sẽ cho kết quả dương tính HIV. Giai đoạn HIV dương tính sẽ kéo dài từ 5 - 10 năm.

Giai đoạn nhiễm trùng không biểu hiện: Cơ thể bệnh nhân không có triệu chứng bất thường vì chỉ có lượng nhỏ bạch cầu bị tiêu diệt. Virus HIV vẫn tiếp tục phát triển mạnh nhưng không có triệu chứng bất thường vì chỉ có một lượng bạch cầu nhỏ bị tiêu diệt. Thời kỳ này kéo dài khoảng 5 - 10 năm và cơ thể chuyển dần sang giai đoạn nhiễm HIV mãn tính với biểu hiện sưng hạch.

Giai đoạn liên quan đến AIDS: Cơ thể người bệnh suy yếu dần kèm với các biểu hiện như viêm xoang, viêm miệng, viêm hầu họng, viêm amidan hoặc dễ bị mẩn ngứa, nấm móng, phát ban… Và sau khoảng vài tháng đến vài năm, bệnh nhân có thêm các biểu hiện như sụt cân, nổi hạch, sốt dai dẳng không rõ nguyên nhân, ra mồ hôi ban đêm, tiêu chảy… Điều này cho thấy hệ miễn dịch đã bị tổn thương nghiêm trọng và bắt đầu suy sụp.

Giai đoạn AIDS: Đây là giai đoạn cuối của nhiễm HIV. Lúc này bệnh nhân có các biểu hiện rối loạn liên quan đến suy giảm miễn dịch như nổi hạch toàn thân, sốt liên miên kéo dài trên một tháng, tiêu chảy liên tục và sụt cân nhanh chóng (khoảng 10% thể trọng cơ thể). Người bệnh dễ dẫn đến tử vong do các bệnh nhiễm trùng cơ hội như viêm phổi, viêm ruột, viêm màng não, ung thư…

Về nguy cơ lây nhiễm, virus HIV có thể lây truyền từ người sang người ở bất kỳ giai đoạn nào trong quá trình nhiễm bệnh.

Biện pháp phòng tránh lây nhiễm HIV/AIDS

Các biện pháp giúp phòng tránh lây nhiễm HIV là:

• Có lối sống lành mạnh và chung thủy một chồng một vợ, không nên quan hệ tình dục bừa bãi với nhiều người. Trong trường hợp quan hệ tình dục với người khác cần sử dụng bao cao su đúng cách và đảm bảo chúng không bị rách, hỏng.
• Chỉ truyền máu và các sản phẩm của máu khi thật cần thiết. Đồng thời, chỉ nhận máu và các chế phẩm máu khi đã thực hiện xét nghiệm sàng lọc HIV.
• Nhân viên y tế cần mang đồ bảo hộ như găng tay khi lấy máu, truyền máu và khi tiếp xúc với các chất dịch nôn, máu… của người bệnh.
• Tuyệt đối không dùng chung bơm kim tiêm và chỉ sử dụng dụng cụ đã được tiệt trùng đúng cách khi phẫu thuật, châm cứu, xăm mình...
• Phụ nữ nhiễm virus HIV không nên có thai. Trong trường hợp muốn sinh con, người mẹ hãy đến các cơ sở y tế uy tín để được tư vấn về các biện pháp tránh lây truyền cho con.
• Không dùng chung các đồ dùng sinh hoạt với người bệnh như bàn chải đánh răng, dao cạo râu…

Không sử dụng chung bơm kim tiêm nhằm tránh lây nhiễm HIV/AIDS

Trên đây là những thông tin về căn bệnh HIV/AIDS và giải đáp cho vấn đề HIV lây qua đường nào. Hy vọng thông qua bài viết trên, bạn đọc đã hiểu đúng HIV/AIDS và biết được các biện pháp phòng tránh căn bệnh thế kỷ này để đảm bảo an toàn cho bản thân. Hãy theo dõi các bài viết khác của Nhà thuốc Long Châu để có thêm những kiến thức mới về sức khỏe.

Ánh Vũ

Nguồn tham khảo: Tổng hợp