HIV/AIDS là gì? Nguyên nhân gây bệnh và nguyên tắc phòng ngừa

HIV/AIDS là gì?

Retrovirus là những RNA virus có vỏ bọc được xác định bởi cơ chế sao chép của chúng thông qua việc phiên mã ngược để tạo ra các bản sao DNA tích hợp với bộ gen của tế bào chủ, một số retrovirus (bao gồm 2 loại HIV (HIV-1, HIV-2) và 2 loại T-lymphotropic virus (HTLV)) là nguyên nhân chính gây các bệnh nghiêm trọng ở người.

Đa số các trường hợp nhiễm HIV là do HIV-1 gây ra, nhưng riêng một số vùng ở Tây Phi, HIV-2 dường như là nguyên nhân nổi trội hơn. Ở một số vùng khác, cả 2 loại virus này cùng phổ biến và thậm chí có thể đồng nhiễm. Theo nghiên cứu cho thấy, HIV-2 dường như ít nguy hiểm hơn HIV-1.

AIDS là một bệnh mạn tính do HIV gây ra như ung thư hay các nhiễm trùng cơ hội mà bình thường cơ thể có thể đề kháng được. AIDS thường được dùng để chỉ giai đoạn nặng của bệnh.

AIDS được định nghĩa khi có ít nhất một trong các điều kiện sau:

• Nhiễm HIV gây ra một bệnh cụ thể nào đó.

• Số lượng tế bào lympho CD4+ < 200/mcl.

• Tỷ lệ tế bào CD4+ ≤ 14% so với tổng số tế bào lympho.

AIDS được xác định là:

• Bệnh nhiễm trùng cơ hội nghiêm trọng.

• Một số bệnh ung thư (như u lympho không Hodgkin, Kaposi sarcoma) mà nguyên nhân là do khiếm khuyết đáp ứng miễn dịch qua trung gian tế bào.

• Rối loạn chức năng thần kinh.

Miễn dịch qua trung gian tế bào là sự đáp ứng miễn dịch thông qua các tác động trung gian của tế bào lympho T giúp cơ thể chống lại những tế bào đã nhiễm virus, vi khuẩn hay có bất thường.

Nhiễm HIV có thể chia thành 4 giai đoạn dựa trên số lượng tế bào lympho CD4+ đối với các bệnh nhân từ 6 tuổi trở lên:

• Giai đoạn 1: ≥ 500 tế bào/mcl.

• Giai đoạn 2: 200 - 499 tế bào/mcl.

• Giai đoạn 3: < 200 tế bào/mcl.

Những dấu hiệu và triệu chứng của HIV/AIDS

Giai đoạn đầu:

Thường không có triệu chứng hoặc gây các triệu chứng không đặc hiệu tạm thời như hội chứng nhiễm virus cấp tính.

Hội chứng nhiễm virus cấp tính thường xảy ra từ 1 đến 4 tuần sau khi nhiễm, kéo dài từ 3 đến 14 ngày. Dấu hiệu và triệu chứng thường bị nhầm với bệnh bạch cầu đơn nhân hay hội chứng virus không đặc hiệu lành tính như mệt, sốt, khó chịu, sụt cân, đau họng, viêm da, đau hợp, bệnh hạch lympho toàn thân, viêm màng não nhiễm khuẩn.

Sau khi các triệu chứng trên biến mất, đa số các bệnh nhân không có triệu chứng hoặc chỉ có vài triệu chứng nhẹ, xuất hiện không đặc hiệu và không liên tục trong các khoảng thời gian khác nhau (từ 2 đến 15 năm), một số triệu chứng sau đây là phổ biến:

• Hạch to;

• Candida miệng;

• Herpes zoster;

• Tiêu chảy;

• Mệt mỏi;

• Sốt và vã mồ hôi;

• Giảm các dòng tế bào máu từ nhẹ đến trung bình.

Giai đoạn phát bệnh:

Khi số lượng tế bào lympho CD4+ đã giảm xuống < 200/mcl, các triệu chứng đặc hiệu thường trở nên trầm trọng hơn và xuất hiện bệnh AIDS.

Tác động của HIV/AIDS đối với sức khỏe

Hậu quả chính của việc nhiễm HIV là:

• Gây tổn thương cho hệ miễn dịch, quan trọng nhất là sự suy giảm tế bào lympho CD4+.

• Kích hoạt miễn dịch.

Biến chứng có thể gặp khi mắc HIV/AIDS

Khi tải lượng virus tăng lên gấp 3 lần có thể làm tăng 50% tỷ lệ tử vong cho bệnh nhân trong 2 – 3 năm tiếp theo. Đa số bệnh nhân đều tử vong nếu số lượng CD4+ < 50/mcl.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên xảy ra, bạn nên liên hệ ngay với bác sĩ để được kiểm tra và tư vấn. Chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh và giúp bạn mau chóng hồi phục sức khỏe.

Nguyên nhân dẫn đến HIV/AIDS

HIV/AIDS do Human Immuno-deficiency Virus gây ra bằng cách gắn vào các tế bào lympho CD4+, là loại bạch cầu tham gia vào quá trình đáp ứng miễn dịch chống lại các bệnh ung thư và nhiễm trùng.

Tế bào lympho CD4+ tạo miễn dịch qua trung gian tế vào, ở mức độ thấp hơn là miễn dịch dịch thể. Sự giảm tế bào CD4+ có thể do:

• Sự nhân lên của HIV gây độc tế bào.

• Gây độc tế bào CD4+.

• Tổn thương tuyến ức làm ảnh hưởng đến sự sản xuất bạch cầu lympho.

HIV lây nhiễm qua việc tiếp xúc với dịch tiết của cơ thể, ví dụ như máu, tinh dịch, dịch tiết âm đạo, nước bọt, sữa mẹ hay từ các vết thương hở. Tuy nhiên, HIV không lây lan qua việc tiếp xúc thông thường tại môi trường sinh hoạt như nơi làm việc, trường học hay nhà ở.

Các đường lây nhiễm thường gặp:

• Quan hệ tình dục.

• Dùng chung kim tiêm có máu hay tiếp xúc với các dụng cụ ô nhiễm.

• Từ mẹ sang con (khi đang mang thai hoặc cho con bú).

• Truyền máu hay ghép tạng.